Lăng Ông – Biểu tượng văn hóa, tín ngưỡng của người Nam Bộ

một giờ trướcBài gốc

Tưởng nhớ vị tướng tài của đất Nam Bộ

Lăng Ông là nơi thờ phụng và an táng Tả quân Lê Văn Duyệt (1764–1832) – vị tướng kiệt xuất đã có nhiều công lao trong việc ổn định và phát triển vùng đất Gia Định. Ông là người có công lớn trong việc khai khẩn, xây dựng và bảo vệ vùng đất phương Nam, góp phần quan trọng vào sự hưng thịnh của triều Nguyễn.

Để tưởng nhớ công lao của ông, vào năm 1848, dưới triều vua Thiệu Trị, nhân dân và triều đình đã cho xây dựng Lăng Ông trên mảnh đất linh thiêng số 1 đường Vũ Tùng, phường Gia Định, TP.HCM. Gần gũi với khu chợ Bà Chiểu nổi tiếng, người dân quen gọi nơi đây là Lăng Ông Bà Chiểu – cách gọi dân dã nhưng chứa chan sự kính trọng và gần gũi.

Công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn Nam Bộ

Lăng Ông là một quần thể kiến trúc hài hòa, kết hợp tinh tế giữa yếu tố cổ truyền và nét giao thoa văn hóa hiện đại. Ngay từ cổng Tam Quan uy nghiêm, khách tham quan đã có thể cảm nhận không khí trang trọng và linh thiêng. Trên cổng khắc dòng đại tự “Thượng Công Miếu” – như một lời tri ân đối với công lao của Tả quân.

Bước qua cổng là nhà bia, nơi lưu giữ tấm bia đá khắc chữ Hán ca ngợi công đức của ông. Khu mộ song táng của Tả quân và phu nhân Đỗ Thị Phẫn nằm trang trọng bên trong, với hình dáng mai rùa biểu tượng cho sự trường tồn, bao quanh là tường đá ong cổ kính.

Trung tâm của quần thể là Thượng Công Linh Miếu, được chia thành tiền điện, trung điện và chính điện, kết nối với nhau qua những khoảng sân giếng trời thoáng đãng. Trong chính điện, tượng đồng Tả quân Lê Văn Duyệt được đặt ở vị trí trang trọng nhất, là nơi người dân thắp nén nhang tưởng nhớ vị danh tướng đã hiến trọn đời mình cho đất nước.

Tín ngưỡng sống động trong lòng cộng đồng

Không chỉ là di tích lịch sử, Lăng Ông còn là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng của người dân Nam Bộ. Hằng năm, vào ngày 29, 30 tháng 7 và mùng 1, 2 tháng 8 âm lịch, lễ giỗ Tả quân được tổ chức theo nghi thức cung đình triều Nguyễn, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương.

Đặc biệt, lễ Khai hạ – Cầu an diễn ra vào mùng 7 tháng Giêng âm lịch là một trong những lễ hội lớn nhất tại đây. Nghi lễ này đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thể hiện niềm tin và khát vọng về một năm mới an lành, thịnh vượng.

Ngoài ra, người dân còn thường xuyên đến Lăng Ông để cầu bình an, tài lộc, giải hạn, biến nơi đây trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của cộng đồng.

Nghệ thuật chạm khắc và tinh thần Nam Bộ

Kiến trúc Lăng Ông không chỉ đẹp về tổng thể mà còn đặc sắc ở từng chi tiết trang trí. Những hình tượng rồng, phượng, lân, rùa được chạm khắc tinh xảo thể hiện khát vọng về sự thịnh vượng, trường tồn. Nghệ thuật cẩn miểng – kỹ thuật khảm sành sứ truyền thống – được sử dụng tài tình, tạo nên vẻ lấp lánh sống động cho công trình.

Điều đặc biệt là bên cạnh những biểu tượng cung đình, Lăng Ông còn xuất hiện nhiều hình ảnh dân dã như khóm chuối, trái măng cụt, cua, gà…, phản ánh đời sống gần gũi của người dân Nam Bộ và mang đến nét riêng không thể trộn lẫn cho di tích này.

Di sản sống của Sài Gòn – Gia Định

Hơn một thế kỷ trôi qua, Lăng Ông Bà Chiểu không chỉ là nơi yên nghỉ của một danh tướng mà còn là chứng nhân lịch sử, là không gian văn hóa – tín ngưỡng sống động gắn bó mật thiết với cộng đồng cư dân Nam Bộ. Mỗi góc tường, mái ngói, mỗi lễ hội diễn ra nơi đây đều kể lại câu chuyện về con người, văn hóa và lịch sử của vùng đất phương Nam trù phú.

Tìm hiểu về Lăng Ông cũng chính là cách chúng ta ngược dòng thời gian để hiểu sâu hơn về tâm hồn người Nam Bộ, về một Sài Gòn – Gia Định nghĩa tình, cởi mở và kiên cường suốt bao thế hệ.

Ngọc Quý

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/lang-ong-bieu-tuong-van-hoa-tin-nguong-cua-nguoi-nam-bo-a30399.html