Lặng thầm lưu giữ sự sống

một ngày trướcBài gốc

Nếu những người hiến máu là cho đi sự sống thì những cán bộ, bác sĩ ở Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh lại đóng vai trò là người bảo vệ và lưu giữ sự sống đó. Âm thầm, lặng lẽ, ít được nhiều người biết đến nhưng công việc của họ là mắt xích không thể thiếu để đảm bảo có nguồn máu an toàn đến với người bệnh.

Để có nguồn máu sạch...

Chúng tôi có mặt tại Khoa Truyền máu (Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh) vào đầu một chiều thứ Bảy, khi khoa vừa tiếp nhận hơn 500 đơn vị máu từ hoạt động hiến máu tình nguyện tại một trường đại học trên địa bàn tỉnh. Trong căn phòng rộng chưa đầy 25m2, các máy móc đang hoạt động liên tục để xét nghiệm, sàng lọc các tác nhân gây bệnh của từng đơn vị máu, để chọn ra sản phẩm máu an toàn.

Cán bộ của Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh chuẩn bị công đoạn xét nghiệm, sàng lọc các đơn vị máu hiến.

Cẩn thận đặt từng mẫu máu vào khay để đưa vào các máy xét nghiệm, cử nhân Lương Thị Kim Chi cho biết, để có nguồn máu an toàn lưu trữ tại kho máu của trung tâm thì các công đoạn từ tiếp nhận, sàng lọc đến bảo quản máu phải được thực hiện nghiêm ngặt. Nguồn máu tiếp nhận ban đầu đã qua xét nghiệm nhanh nhưng chỉ mới là điều kiện cần để người dân có thể hiến máu. Máu hiến sau khi tiếp nhận phải tiếp tục trải qua nhiều công đoạn sàng lọc bằng xét nghiệm huyết thanh học và xét nghiệm sinh học phân tử để xét nghiệm gen các bệnh như: Viêm gan B, HIV, viêm gan C, giang mai, sốt rét... Những đơn vị máu nào dương tính với các bệnh sẽ phải cách ly và tiêu hủy theo quy định của Bộ Y tế. Thông thường, tỷ lệ máu bị nhiễm bệnh chiếm khoảng 3%. Do đó, đây là bước rất quan trọng để xác định nguồn máu an toàn trước khi cung cấp cho các cơ sở y tế để truyền cho bệnh nhân.

Trong căn phòng bên cạnh rộng khoảng 30m2, nhiều tủ chuyên dùng được sắp đặt gọn gàng như: Tủ máu chưa sàng lọc bảo quản ở nhiệt độ 4,4 độ C; tủ lưu trữ huyết tương nhóm máu O ở nhiệt độ -27,9 độ C; tủ nhóm máu AB ở nhiệt độ -25 độ C… Tại đây, 5 cán bộ, nhân viên của khoa tất bật thực hiện các khâu tách chiết, xử lý, bảo quản máu. Những mẫu máu đã có kết quả xét nghiệm đạt chất lượng được 2 cán bộ của trung tâm đưa vào máy li tâm lạnh. Ở bàn kế bên, một cán bộ thực hiện tách hồng cầu khối và huyết tương; bộ phận khác xử lý việc phân loại các sản phẩm sau công đoạn tách chiết đưa và các tủ đựng chuyên dụng cho từng loại.

Theo ông Võ Song Khanh - Phó Trưởng khoa Truyền máu, sau xét nghiệm, sàng lọc thì khâu bảo quản máu đóng vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng nguồn máu. Thời gian lưu trữ máu tối đa 42 ngày. Do đó, máu được lưu trữ trong các tủ chuyên dụng đều hiển thị các thông số để nhân viên theo dõi hằng ngày. “Điều tiên quyết trong bảo quản máu là phải tuân thủ nghiêm ngặt về nhiệt độ. Nếu nhiệt độ dao động thì chất lượng máu sẽ giảm, ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiếp nhận máu… Vì thế, việc theo dõi nhiệt độ trong các tủ lạnh bảo quản máu hết sức quan trọng để vừa đảm bảo chất lượng máu, vừa không lãng phí những đơn vị máu hiến quý giá”, ông Khanh nói.

19 giờ, công việc mới kết thúc, ai cũng mệt nhoài, rũ bỏ căng thẳng để trở về nhà. Thay vội áo về nhà ngoại đón con, cử nhân Đồng Thị Toản cho biết: “Sau buổi sáng tiếp nhận máu tại cộng đồng, các thành viên của trung tâm chia nhau thời gian ăn trưa để bắt tay vào sàng lọc, phân loại máu cho kịp. Cả ngày con gửi cho ngoại nên bây giờ tôi về đón cháu”.

Sẵn sàng hiến máu cứu người

Gần 10 giờ một ngày giữa tháng 6, khi chúng tôi đang ngồi trong phòng cấp phát máu cùng với cử nhân Ngô Thành Lực thì từ phòng cấp cứu Bệnh viện Đa khoa tỉnh chuyển xuống yêu cầu xin một đơn vị tiểu cầu khối. Nhận được yêu cầu, cử nhân Ngô Thành Lực nhanh chóng báo cáo lãnh đạo, rồi gọi cho người phụ trách tình nguyện viên hiến tiểu cầu để vận động đến hiến tiểu cầu cho ca cấp cứu. Khi tình nguyện viên trả lời 30 phút nữa sẽ đến, nét mặt cử nhân Lực mới giãn ra. “Nếu tình nguyện viên không kịp đến hoặc trong trường hợp khẩn cấp, chúng tôi luôn sẵn sàng hiến máu. Tôi là một trong những người thường xuyên tham gia hiến tiểu cầu cho các ca cấp cứu. Đến nay, tôi đã hiến hơn 50 lần”, cử nhân Lực chia sẻ. So với hiến máu, hiến tiểu cầu đòi hỏi tiêu chuẩn cao hơn, thời gian lấy máu để sản xuất tiểu cầu cũng lâu gần gấp 5 lần.

Cán bộ Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh lấy máu hiến của các tình nguyện viên.

Nhớ lại lần đầu tiên hiến máu khẩn cấp trong đêm để cứu sống một sản phụ nhóm máu O từ năm 2006, cử nhân Võ Song Khanh vẫn còn nhớ mãi cảm xúc khi cứu được mạng người khỏi cửa tử. “Sản phụ bị băng huyết cần đến 6 đơn vị máu. Lúc đó, lượng máu dự trữ của bệnh viện không đủ vì còn các ca cấp cứu khác. Người nhà có cùng nhóm máu đã hiến nhưng vẫn thiếu. Vì vậy, tôi và một bác sĩ sản gấp rút hiến máu để cứu bệnh nhân thoát cơn nguy kịch”, cử nhân Khanh chia sẻ. Cũng chính từ lần hiến máu khẩn cấp đó, cử nhân Khanh nhận thấy vai trò quan trọng của việc lưu trữ máu, nhất là trong các trường hợp khẩn cấp. Vì vậy, năm 2009, khi Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh được thành lập, cử nhân Khanh đã chuyển sang làm việc tại đây.

Là những người trực tiếp lưu giữ những giọt máu cứu người nên hơn ai hết, những cán bộ, nhân viên ở Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh hiểu sự quý giá của những giọt máu hiến. Và họ luôn thầm lặng, sẵn sàng hiến máu cứu người. Hiện nay, trung tâm có 30 cán bộ, viên chức, người lao động. Hầu hết đều đã tham gia hiến máu, hiến tiểu cầu, người nhiều nhất hiến hơn 50 lần.

Cần có cơ sở ổn định để hoạt động

Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Y tế, được tạm giao sử dụng cơ sở tại tầng 1 khu E - Bệnh viện Đa khoa tỉnh với diện tích gần 200m² để triển khai các hoạt động. Năm đầu đi vào hoạt động, chỉ tiêu tiếp nhận giao cho trung tâm là 7.000 đơn vị máu/năm; đến nay tăng lên trung bình 25.000 đơn vị máu/năm. Tuy nhiên, cơ sở vật chất cũ và dần xuống cấp, không đảm bảo điều kiện, diện tích để hoạt động.

Tháng 7-2024, trung tâm được UBND tỉnh, Sở Y tế tạo điều kiện bố trí tạm thời cơ sở số 16 Hồng Bàng (TP. Nha Trang) để làm điểm tiếp nhận máu tập trung. Nhờ đó, trung tâm có thêm cơ sở để tổ chức tiếp nhận máu định kỳ. Đầu năm 2025, trung tâm được Sở Y tế phê duyệt 91 danh mục kỹ thuật chuyên khoa về huyết học - truyền máu và cấp giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. Sau khi được cấp phép khám, chữa bệnh, trung tâm đã triển khai khám sàng lọc miễn phí các bệnh lý huyết học cho người dân. Hiện nay, trung tâm đang phối hợp với Bảo hiểm xã hội khu vực XXIV để hoàn thiện các thủ tục, triển khai khám, chữa bệnh và quản lý điều trị ngoại trú các bệnh lý huyết học (tan máu bẩm sinh, thiếu máu thiếu sắt và các bệnh lý huyết học khác).

Lưu trữ máu, chế phẩm máu ở các tủ chuyên dụng.

Theo định hướng phát triển Bệnh viện Đa khoa tỉnh thành bệnh viện khu vực, đồng thời khi sáp nhập 2 tỉnh Ninh Thuận và Khánh Hòa thành tỉnh Khánh Hòa mới thì nhu cầu sử dụng máu, chế phẩm máu trong thời gian tới sẽ tăng cao (khoảng 32.700 đơn vị máu/năm). Mặt khác, theo kết quả giám sát, đánh giá năng lực các trung tâm huyết học - truyền máu trên cả nước thì Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh được Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương định hướng phát triển thành Trung tâm Huyết học - Truyền máu khu vực duyên hải miền Trung.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, máu, chế phẩm máu là một loại “thuốc đặc biệt”, bởi nó là một sản phẩm sinh học đặc biệt, chưa được sản xuất nhân tạo và phải lấy trực tiếp từ người hiến máu. Do đó, máu cần được thu nhận, sàng lọc, sản xuất, tách chiết, lưu trữ và bảo quản nghiêm ngặt theo quy trình liên tục; chất lượng máu, chế phẩm máu cần được kiểm soát chặt chẽ theo hệ thống chất lượng GMP. Mặc dù trung tâm được Bệnh viện Đa khoa tỉnh rất quan tâm và tạo điệu kiện nhưng với diện tích chưa tới 200m² không đáp ứng được yêu cầu để phát triển về chuyên môn; không đảm bảo diện tích để đầu tư kho lạnh lưu trữ, bảo quản lượng lớn máu, chế phẩm máu nên nguồn máu tại trung tâm chủ yếu được lưu bằng tủ lạnh chuyên dụng với công suất tối đa không quá 1.500 đơn vị. Điều này dẫn đến nguy cơ thiếu máu trong các đợt cao điểm. Trong khi đó, cơ sở tại 16 Hồng Bàng được UBND tỉnh tạm giao cho trung tâm, chưa đảm bảo về cơ sở pháp lý nên khó khăn trong việc đầu tư, sửa chữa, duy tu bảo dưỡng. Ông Nguyễn Duy Long - Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh cho biết: “Trong bối cảnh tinh gọn hệ thống chính trị, sáp nhập cấp xã, cấp tỉnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh đã báo cáo Sở Y tế trình cấp có thẩm quyền xem xét, giao cho trung tâm cơ sở chính thức để ổn định và phát triển. Trung tâm mong muốn sớm được đầu tư cơ sở vật chất; xây dựng hệ thống xét nghiệm sàng lọc, sản xuất, hệ thống kho lạnh để lưu trữ bảo quản máu, chế phẩm máu với lượng lớn, nhằm đảm bảo cung cấp đủ cho các cơ sở y tế thực hiện công tác cấp cứu và điều trị người bệnh”.

LY DUNG

Nguồn Khánh Hòa : http://www.baokhanhhoa.vn/phong-su/202506/lang-tham-luu-giu-su-song-6371b27/