Lãnh đạo địa phương là người ngoài tỉnh: Thực tế ở Trung Quốc

7 giờ trướcBài gốc

Trung Quốc có Điều lệ về tuyển chọn, bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo đảng‑chính quyền cũng như nhiều văn bản liên quan chế độ luân chuyển, tránh bổ nhiệm cán bộ tại nơi sinh ra và lớn lên. Đối tượng chính là cán bộ lãnh đạo đảng‑chính quyền từ cấp huyện trở lên, bao gồm lãnh đạo chủ chốt của các cơ quan như ủy ban kiểm tra-kỷ luật, tòa án, viện kiểm sát…

Liên quan luân chuyển cán bộ, bổ nhiệm người ngoài tỉnh, Trung Quốc có các quy định cụ thể ở cấp trung ương hoặc địa phương để hỗ trợ về nhà ở, đi lại… Nhà tạm thời hoặc cho thuê nhà do đơn vị quyết định nếu cán bộ chưa mua nhà nơi mới, với giới hạn diện tích nhà theo cấp độ chức vụ.

Năm 2014, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình thăm một gia đình ở Phúc Kiến nơi ông làm lãnh đạo tỉnh này từ năm 1999 tới năm 2002. Trước khi trở thành lãnh đạo Trung Quốc, ông công tác tại Phúc Kiến, Chiết Giang, Thượng Hải, dù quê tỉnh Thiểm Tây, sinh ra tại Bắc Kinh. Ảnh: Xinhua

Có quy định về tiêu chuẩn diện tích nhà tạm, ví dụ cán bộ cấp vụ‑cục được cung cấp nhà khoảng 120‑140 m², cán bộ cấp thấp hơn khoảng 100‑120 m²; nhà phải là khu trung cấp, không được thuê biệt thự, căn hộ cao cấp, khách sạn…; chi phí thuê không vượt quá mức trung bình khu vực tương đương.

Trong trường hợp tỉnh Liêu Ninh, tỉnh này có nơi ở tập trung cho cán bộ, theo báo Trung Quốc The Paper. Một số địa phương khác đề nghị hỗ trợ chi phí đi lại, thuê nhà, mua tiện ích cơ bản, đồ dùng thiết yếu.

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, nhiều nhà báo Trung Quốc làm việc ở Bắc Kinh hoặc Hà Nội, nói rằng, hiện chưa có con số cập nhật về tỷ lệ chính thức nhưng truyền thông địa phương dẫn số liệu năm 2021 rằng, hơn 80% bí thư tỉnh ủy và 70% chủ tịch tỉnh không công tác tại quê của họ. Các thành phố lớn như Thâm Quyến, Quảng Châu, Thành Đô… những năm gần đây đều có các thị trưởng là người ngoài tỉnh.

5 lý do chính

Theo nhiều phóng viên Trung Quốc, có 5 lý do chính để nước họ ra quy định lãnh đạo, cán bộ địa phương là người ngoài tỉnh.

Thứ nhất, phòng chống chủ nghĩa địa phương và phe nhóm địa phương. Khi cán bộ tại vị lâu năm tại một địa phương, họ dễ có mạng lưới quan hệ chặt chẽ với các quan chức, doanh nghiệp, kể cả quan hệ xã hội không chính thức, có thể dẫn tới lợi ích cục bộ, trì trệ hay lạm dụng quyền lực. Việc điều động và bổ nhiệm cán bộ ngoài tỉnh giúp trung ương giảm nguy cơ này.

Thứ hai, tăng cường tập quyền, trung ương hóa và tính nhất quán trong quản lý chính sách. Khi tỉnh, thành phố có lãnh đạo là người ngoài tỉnh, là người không gắn bó sâu với lợi ích vùng, thì cam kết thi hành chính sách quốc gia, chủ trương trung ương được giữ vững hơn.

Thứ ba, huấn luyện, bồi dưỡng cán bộ đa dạng kinh nghiệm. Cán bộ được luân chuyển tới các vùng khác nhau, như vùng giàu, vùng ven biển, vùng nội địa, vùng khó khăn, vùng có nhiều dân tộc thiểu số… giúp họ nắm được thực tiễn đa dạng, học được cách xử lý các vấn đề phức tạp với điều kiện khác nhau.

Thứ tư, chống tham nhũng. Vì cán bộ bên ngoài ít quan hệ thân thiết với cư dân địa phương, doanh nghiệp địa phương, nên về lý thuyết sẽ ít bị áp lực từ lợi ích thân thiết địa phương hay bị dính vào các mạng lưới lợi ích địa phương.

Thứ năm, khuyến khích sự chuyển động và năng suất trong hệ thống cán bộ. Nếu cán bộ cứ “ăn sâu, làm lâu” tại một địa phương, có thể hình thành sự trì trệ, yếu dần đi. Yêu cầu luân chuyển buộc họ phải thích nghi nhanh, sáng tạo hơn để thể hiện năng lực.

4 Kết quả tích cực

Theo nhóm phóng viên Trung Quốc, việc bổ nhiệm cán bộ từ tỉnh khác giúp đem vào luồng gió mới, cách làm mới, tránh tư duy “an toàn”, bảo thủ trong quản lý địa phương. Việc giám sát qua nơi ở tập trung giúp tăng trách nhiệm công vụ, giảm khả năng có các hành vi “lệch lạc” (ví dụ thiên vị, lợi ích nhóm).

Một số nơi đã thực sự thực hiện chính sách khá nghiêm túc, giảm thiểu tình trạng cán bộ “trồng người của mình”, dựng mạng lưới quen biết, và đồng thời nhấn mạnh năng lực, hiệu quả công tác hơn là vị trí, nguồn gốc. Theo họ, có ít nhất 4 kết quả tích cực.

Thứ nhất, tăng trách nhiệm và giám sát công khai hơn. Việc tập trung nơi ở, giám sát thường xuyên, giảm bớt “địa phương hóa” trong hệ thống quan chức giúp nhiều nơi công vụ diễn ra thẳng thắn, ít ảnh hưởng từ quan hệ cá nhân.

Thứ hai, đổi mới quản lý, phương pháp làm việc từ bên ngoài được đưa vào. Những cán bộ đến từ nơi khác thường mang theo kinh nghiệm từ vùng khác, đôi khi cả phương pháp quản trị mới, cách tiếp cận mới về phát triển kinh tế‑xã hội, từ đó thúc đẩy thử nghiệm, đổi mới.

Thứ ba, giảm lợi ích nhóm địa phương và tham nhũng vặt. Khi cán bộ không có ràng buộc thân thiết lâu năm với giới địa phương, việc bị kéo vào các mối quan hệ khu vực, nhận áp lực từ doanh nghiệp hoặc các nhóm lợi ích địa phương phần nào bị hạn chế hơn.

Thứ tư, khuyến khích sự luân chuyển, đào tạo cán bộ làm việc trong nhiều điều kiện khác nhau. Sau khi trải qua làm việc ở vùng mới, vùng khó, vùng có điều kiện kinh tế‑xã hội khác biệt, nhiều cán bộ có năng lực thích nghi cao hơn, khả năng xử lý tình huống đa dạng tốt hơn.

Người dân thư giãn tại một công viên nhỏ ở Thượng Hải. Thành phố sẽ tiếp tục mở rộng và tối ưu hóa các không gian sinh thái xanh, Thị trưởng Thượng Hải Cung Chính phát biểu tháng 1/2025 khi trình bày Báo cáo công tác của chính quyền địa phương. Ông Cung Chính sinh ra tại tỉnh Giang Tô, hiện là Phó Bí thư Thành ủy Thượng Hải và Thị trưởng Thượng Hải. Trước đó, ông là Tỉnh trưởng Sơn Đông, Bí thư Thành ủy Hàng Châu, Phó Tỉnh trưởng Chiết Giang…, theo báo Trung Quốc People’s Daily. Ảnh: Xinhua

3 Hệ quả không mong muốn

Theo Sina News, cán bộ ngoài tỉnh có thể có xu hướng thích làm đẹp thành tích, đề cao yếu tố “trưng trổ” hơn là bền vững, ưu tiên các quyết định ngắn hạn, dự án nhanh nhìn thấy được kết quả, nhưng về lâu dài thì thiếu tiếp nối...

Cư dân mạng Trung Quốc thường chỉ trích trường hợp cán bộ ngoài tỉnh chỉ làm các dự án hoa mỹ, rồi khi hết nhiệm kỳ thì chuyển đi, khiến người dân không thấy kết quả bền vững. Có người nói: “Cán bộ phương xa đến làm việc như khách lưu trú, làm đẹp hình ảnh rồi đi”.

Nhóm phóng viên Trung Quốc cho rằng, có ít nhất 3 hệ quả không mong muốn.

Thứ nhất, cán bộ gặp khó khăn trong đời sống cá nhân và gia đình. Nhiều cán bộ phải sống tách gia đình, con cái, vợ/chồng ở nơi khác, không tiện chăm sóc trẻ nhỏ, chăm lo cha mẹ già. Việc đi lại, tiếp xúc gia đình bị ảnh hưởng, gặp tinh thần áp lực. Việc thuê nhà hoặc ở nhà tạm thời, chi trả sinh hoạt cá nhân, chi phí đi lại trong các ngày nghỉ, ngày tết đều là gánh nặng nếu không có hỗ trợ đầy đủ.

Cán bộ đảng‑chính quyền cấp huyện (và tương đương hoặc các chức có trách nhiệm lớn như bí thư huyện, chủ tịch huyện) thường không được bổ nhiệm ở nơi sinh ra và lớn lên. Ngoài ra, có quy định về tránh đảm nhiệm chức vụ giữa các cơ quan khi có quan hệ thân thuộc (ví dụ quan hệ trực hệ, ba đời, hoặc quan hệ thông gia), không đảm nhiệm chức vụ có liên quan trực tiếp quản lý nhau.

Thứ hai, tầm nhìn ngắn hạn, ưu tiên “thành tích nhìn thấy”. Do biết thời gian làm việc tại vùng mới hạn chế, cán bộ có thể ưu tiên các dự án mang lại sự nổi bật nhanh, nặng về hình ảnh, hơn là các vấn đề cần nhiều thời gian, kiên trì như bảo vệ môi trường, xây dựng hạ tầng nhỏ ở vùng sâu vùng xa, y tế, giáo dục cơ sở…

“Người Trung Quốc gọi kiểu này là làm “dự án thành tích” (hình thức, làm màu). Báo chí Trung Quốc nêu một số trường hợp nhà vệ sinh đẹp, mặt đường lát mới, sân vận động mới, trong khi nhu cầu thiết yếu của người dân lại chưa được giải quyết tốt”, một phóng viên Trung Quốc thường trú ở Việt Nam nói.

Thứ ba, thiếu hiểu biết sâu rộng về văn hóa, đặc thù địa phương. Cán bộ đến từ nơi khác có thể thiếu kiến thức về phong tục, ngôn ngữ địa phương, mạng lưới xã hội không chính thức, đặc điểm kinh tế-xã hội của dân bản địa. Điều này có thể khiến họ đưa ra các biện pháp lệch thực tế, gây phản cảm hoặc không hiệu quả.

Linh Đan

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/lanh-dao-dia-phuong-la-nguoi-ngoai-tinh-thuc-te-o-trung-quoc-post1786021.tpo