Lào Cai phát triển cây dược liệu Actiso theo tiêu chuẩn GACP – WHO

7 giờ trướcBài gốc

Vùng đất giàu tiềm năng dược liệu

Lào Cai – tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Bắc – từ lâu được biết đến là “kho dược liệu” tự nhiên của cả nước. Nhờ khí hậu ôn đới đặc trưng, thổ nhưỡng đa dạng, nơi đây có điều kiện thuận lợi để phát triển nhiều loài dược liệu quý.

Theo số liệu thống kê của cơ quan chức năng và các địa phương, tổng diện tích trồng cây dược liệu trên địa bàn toàn tỉnh hiện đạt 4.246 ha, trong đó cây dược liệu lâu năm là 3.215 ha, cây dược liệu trồng hằng năm là 1.031 ha. Sản lượng thu hoạch cây dược liệu từ đầu năm đến nay đạt 16.650 tấn tươi, bao gồm actiso, chè dây, giảo cổ lam, chùa dù, sa nhân, cây thuốc tắm người Dao...

Vùng trồng Actiso nhìn từ trên cao, cánh đồng này đạt chuẩn GACP-WHO

Diện tích cây dược liệu trồng hằng năm tập trung tại các địa phương: Huyện Bát Xát 350 ha (xuyên khung, vân mộc hương, độc hoạt, đương quy, đan sâm, sâm bố chính, cỏ ngọt, gừng tía, sâm đất...); thị xã Sa Pa 270 ha (actiso, đương quy, tía tô, chùa dù, cây thuốc tắm...); huyện Bắc Hà 240 ha (actiso, cát cánh, đương quy, gừng, nghệ...); huyện Si Ma Cai 165 ha (cát cánh, đương quy, gừng, bạch truật...); huyện Mường Khương 6 ha (gừng tía).

Tỉnh Lào Cai là 1 trong 2 tỉnh có số lượng cây thuốc đạt tiêu chuẩn “Thực hành tốt nuôi trồng và thu hái theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới" (GACP-WHO) nhiều nhất cả nước, với 13 loại cây dược liệu được công nhận đạt chuẩn. Trong đó có 50 ha atiso tại thị xã Sa Pa; 20.100 ha chè dây tại thị xã Sa Pa và Bát Xát; 19,7 ha cây cát cánh tại huyện Bắc Hà; 30 ha ngải cứu rừng tại thị xã Sa Pa…

Actiso trồng tại Sapa có hoạt chất làm thuốc cao nhất so với actiso trồng tại các vùng miền khác trên cả nước

Việc áp dụng và đạt được chứng nhận GACP-WHO mang đến nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp và xã hội. Có thể kể đến một số lợi ích cơ bản như: Chủ động được nguồn dược liệu; tránh các vấn đề về luật pháp; hạn chế tối đa các rủi ro có thể phát sinh; kiểm soát được chất lượng dược liệu; bảo tồn nguồn dược liệu quý của Việt Nam; góp phần giải quyết vấn đề an sinh xã hội; tiếp cận được nhiều thị trường tiềm năng và dễ dàng xác định và truy xuất nguồn gốc dược liệu.

Tỉnh Lào Cai khuyến khích các cá nhân, tổ chức phát triển vùng trồng dược liệu và sản xuất thuốc cổ truyền theo hướng kết hợp với du lịch, đảm bảo vừa cung cấp dược liệu, sản phẩm thuốc cổ truyền cho công tác khám bệnh, chữa bệnh, vừa phục vụ khách du lịch tham quan, mua sắm các sản phẩm dược liệu, thuốc cổ truyền đạt chất lượng cao.

Actiso “cây vàng” trên đất Lào Cai

Nghị quyết số 10-NQ/TU ngày 26/8/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai về Chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 xác định đưa cây dược liệu trở thành cây chủ lực trong phát triển nông nghiệp địa phương.

Lào Cai chú trọng khai thác và phát triển, gắn các sản phẩm hàng hóa từ dược liệu với các sản phẩm dịch vụ về văn hóa và du lịch; quan tâm phát triển du lịch gắn với các sản phẩm OCOP, tạo ra các sản phẩm chế biến sâu như thuốc dược liệu, thuốc y học cổ truyền, trà túi lọc, cao đặc, cao lỏng, cao khô, …phù hợp với nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng và hướng tới xuất khẩu.

Đến hết năm 2024, Lào Cai đã có 163 sản phẩm được công nhận OCOP từ 3 sao trở lên, trong đó có nhiều sản phẩm là thảo dược như: Cao mềm Actiso Sa Pa; Viên nang đông trùng hạ thảo; Trà phun sương Actiso Sa Pa; Cao phun sương Actiso Sa Pa; Trà túi lọc dây leo Sa Pa; Trà túi lọc giảo cổ lam Sa Pa; Trà túi lọc Linh chi; Trà tam thất Simacai;…Các sản phẩm này đã và đang hấp dẫn du khách, làm món quà cho du khách mang nét đặc trưng riêng của Lào Cai.

Các hộ dân người H'Mông đang cắt lá actiso tại xã Sa Pả (huyện Sa Pa, Lào Cai)

Tỉnh Lào Cai phấn đấu đến năm 2030, duy trì và phát triển diện tích dược liệu của tỉnh đạt khoảng 5.000 ha. Phát triển tối thiểu 02 cơ sở sơ chế, chế biến dược liệu. Xây dựng thương hiệu 02 - 03 sản phẩm dược liệu và có thêm 03 - 05 sản phẩm dược liệu được tạo ra gắn với chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”. Hình thành 5 nhóm sản phẩm dược liệu gắn với du lịch; hình thành ít nhất 5 điểm du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm gắn với dược liệu tại Sa Pa, Bắc Hà, Bát Xát, Bảo Yên.

Trong bức tranh dược liệu đa dạng ấy, Actiso nổi lên như cây trồng chủ lực. Loài cây này thích hợp với khí hậu mát mẻ quanh năm của Sa Pa và Bắc Hà, cho năng suất ổn định, hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay, toàn tỉnh có 157 ha với 11 loại cây dược liệu được công nhận đạt tiêu chuẩn GACP – WHO, trong đó Actiso chiếm tỷ trọng lớn.

Actiso thường được trồng vào khoảng tháng 7 – 8 dương lịch. Sau 2 – 3 tháng, người dân bắt đầu tỉa lá lần đầu tiên, các lần tiếp theo cách nhau khoảng một tháng. Trung bình một vụ, Actiso có thể cho thu hoạch từ 7 đến 9 lứa lá, kéo dài đến tháng 5 – 6 năm sau khi cây bắt đầu ra bông.

Cây atiso mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân Sa Pa

Lá và bông Actiso sau khi thu hoạch được đưa về các công ty chế biến, sản xuất thành nhiều sản phẩm theo tiêu chuẩn GACP – WHO. Trong đó, nổi bật nhất là trà phun sương Actiso và cao mềm Actiso Sa Pa.

Trà phun sương Actiso được bào chế từ lá tươi, áp dụng công nghệ sấy phun sương hiện đại, giúp giữ lại tối đa các hoạt chất có lợi. Sản phẩm này có tác dụng giải độc gan, hạ mỡ máu, hỗ trợ điều trị mụn trứng cá, làm sáng khỏe da.
Cao mềm Actiso lại được dùng phổ biến như một vị thuốc dân gian, hỗ trợ điều trị bệnh gan, chống viêm, lợi tiểu, cải thiện tiêu hóa và chức năng túi mật.

Không chỉ dừng lại ở khía cạnh dược liệu, Actiso còn trở thành thương hiệu đặc sản của Sa Pa, Bắc Hà, được nhiều du khách tìm mua, góp phần quảng bá hình ảnh vùng đất Tây Bắc.

Gắn phát triển dược liệu với du lịch và văn hóa

Không chỉ là cây thuốc, Actiso cùng nhiều dược liệu khác ở Lào Cai còn được phát triển thành sản phẩm gắn với du lịch và văn hóa bản địa. Tiêu biểu nhất là dịch vụ tắm thuốc người Dao đỏ ở Sa Pa, vốn sử dụng nhiều loại dược liệu bản địa. Ngoài ra, một số hợp tác xã còn chế biến tinh dầu, dược mỹ phẩm từ Actiso và các cây bản địa khác.

Tại nhiều homestay, nhà hàng, Actiso đã trở thành nguyên liệu trong các món ăn, đồ uống phục vụ khách du lịch. Những sản phẩm này không chỉ tạo thêm giá trị gia tăng mà còn quảng bá rộng rãi thương hiệu dược liệu Lào Cai ra ngoài tỉnh và quốc tế.

Nhờ cách tiếp cận này, cây dược liệu không chỉ bó hẹp trong phạm vi nông nghiệp mà còn trở thành cầu nối giữa sản xuất – chế biến – thương mại – dịch vụ, góp phần hình thành chuỗi giá trị khép kín.

Liên kết bốn nhà – chìa khóa phát triển bền vững

Để phát triển cây dược liệu nói chung và Actiso nói riêng, Lào Cai đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng mối liên kết “bốn nhà”: Nhà nước, nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp.

Nhà nước đóng vai trò định hướng, ban hành chính sách, hỗ trợ vốn và kỹ thuật.
Nhà khoa học nghiên cứu, chuyển giao quy trình trồng, chăm sóc, chế biến theo tiêu chuẩn quốc tế.
Doanh nghiệp đứng ra bao tiêu sản phẩm, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ.
Nhà nông là lực lượng trực tiếp canh tác, gìn giữ và phát triển vùng nguyên liệu.

Cách làm này giúp hạn chế tình trạng sản xuất manh mún, tự phát, đồng thời đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn chất lượng, có đầu ra ổn định. Đây cũng là tiền đề quan trọng để dược liệu Lào Cai nói riêng và Việt Nam nói chung hội nhập sâu rộng với thị trường dược phẩm thế giới.

Trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục quy hoạch mở rộng diện tích Actiso và một số cây dược liệu chủ lực khác. Đồng thời, Lào Cai khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm có giá trị cao, đáp ứng thị hiếu ngày càng khắt khe của người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Từ những đồi núi Sa Pa, Bắc Hà, cây Actiso đã và đang góp phần làm nên thương hiệu dược liệu Lào Cai, trở thành niềm tự hào không chỉ của địa phương mà còn của cả nước. Với hướng đi đúng đắn, gắn sản xuất với tiêu chuẩn quốc tế và chuỗi giá trị khép kín, Actiso Lào Cai hứa hẹn sẽ tiếp tục là “cây vàng” mang lại sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời nâng tầm thương hiệu dược liệu Việt Nam

Minh Diễm

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/lao-cai-phat-trien-cay-duoc-lieu-actiso-theo-tieu-chuan-gacp-who-169250911154010121.htm