Lắp điện mái nhà 'âm thầm', nguy cơ nhận phạt 10 - 20 triệu đồng

3 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh mục tiêu đến năm 2030 có một nửa hộ gia đình sử dụng điện mặt trời mái nhà, khung pháp lý mới được xây dựng nhằm kiểm soát tốt hơn hoạt động phát triển nguồn điện phân tán.

Bên cạnh các mức phạt, Bộ Công Thương cũng đang đề xuất chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân lắp đặt đúng quy định. Bức tranh điện mặt trời mái nhà vì thế đang đi theo hướng “khuyến khích đi đôi với kỷ luật”.

Dự thảo nghị định mới về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực đang được Bộ Công Thương đưa ra lấy ý kiến rộng rãi. Điểm đáng chú ý nhất là bộ khung xử phạt đối với hệ thống điện mặt trời mái nhà, đây là loại hình được kỳ vọng sẽ phát triển mạnh trong những năm tới theo định hướng của Quy hoạch điện VIII điều chỉnh.

Lắp đặt điện mặt trời đúng quy định giúp nhận hỗ trợ, tránh rủi ro phạt.

Việc hoàn thiện hành lang pháp lý được cho là cần thiết khi số lượng các hệ thống nhỏ lẻ tăng nhanh, ảnh hưởng trực tiếp đến vận hành lưới điện chung.

Tại Điều 7 của dự thảo, nhiều mức phạt mới được đề xuất đối với các hành vi vi phạm trong phát triển điện năng lượng tái tạo, đặc biệt là nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ có đấu nối với hệ thống điện quốc gia.

Trong nhóm vi phạm nhẹ, các hệ thống có công suất dưới 100kW nếu không gửi thông báo phát triển nguồn điện hoặc thực hiện thiếu, sai nội dung theo thông báo sẽ bị xử phạt bằng hình thức cảnh cáo.

Tuy nhiên, dự thảo cũng đặt ra chế tài mạnh hơn với trường hợp tái phạm. Nếu trong vòng 10 ngày sau khi bị cảnh cáo mà người dân tiếp tục lắp đặt, vận hành sai quy định, mức phạt tiền sẽ tăng lên từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng đối với nguồn điện tối đa 20 kW và 2 - 3 triệu đồng với hệ thống có công suất lớn hơn 20 kW đến dưới 100 kW. Đây được xem là biện pháp buộc chủ đầu tư nhỏ lẻ tuân thủ quy trình thông báo và đấu nối.

Thậm chí, đối với nguồn điện từ 100W trở lên, có khả năng ảnh hưởng lớn đến cân bằng phụ tải nếu không được quản lý đúng cách. Với hệ thống quy mô này, việc không gửi thông báo phát triển nguồn điện hoặc đưa công trình vào vận hành khi chưa có giấy chứng nhận đăng ký, sẽ bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng. Đây là mức xử phạt cao nhất dành cho vi phạm thông báo và đăng ký phát triển nguồn điện.

Ngoài ra, khi chủ đầu tư không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các nội dung theo thông báo hoặc giấy chứng nhận, mức phạt tương tự cũng sẽ được áp dụng. Những hành vi như không điều chỉnh giấy chứng nhận khi thay đổi công suất, không phối hợp trong kiểm tra kỹ thuật hoặc gây cản trở công tác đấu nối đều thuộc diện bị xử lý.

Một điểm nhấn đáng chú ý khác là xử phạt với hành vi mua điện dư không đúng quy định, đây là vấn đề từng gây tranh cãi trong giai đoạn bùng nổ điện mặt trời mái nhà 2019 - 2020. Nếu người dân hoặc doanh nghiệp bán lượng điện dư cho đối tượng không được phép hoặc vượt tỷ lệ quy định, cũng có thể bị phạt ở mức 10 - 20 triệu đồng. Điều này nhằm đảm bảo việc giao dịch điện được thực hiện theo đúng khung pháp lý và không làm phát sinh rủi ro thương mại.

Ở mức độ nghiêm trọng hơn, dự thảo còn đề xuất phạt từ 80 đến 100 triệu đồng đối với trường hợp không tháo dỡ hoặc kéo dài việc tháo dỡ nhà máy điện gió, điện mặt trời khi có yêu cầu của cơ quan chức năng. Đây là biện pháp răn đe dành cho các công trình không còn phù hợp quy hoạch hoặc vi phạm yêu cầu vận hành, nhằm bảo đảm trật tự phát triển nguồn năng lượng mới.

Song song với việc đề xuất chế tài, Bộ Công Thương cũng đang xây dựng các chính sách khuyến khích cho hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà đúng quy định.

Trong dự thảo quyết định trình Thủ tướng hồi cuối tháng 9, mức hỗ trợ trực tiếp được đề xuất từ 1 đến 1,5 triệu đồng cho mỗi hệ thống không lắp đặt bộ lưu trữ điện (battery storage). Đây được xem là khoản hỗ trợ ban đầu nhằm giảm chi phí đầu tư, vốn được xem là rào cản lớn nhất của hộ dân hiện nay.

Đáng chú ý hơn, nếu hộ gia đình đầu tư đồng bộ cả hệ thống pin lưu trữ, khoản hỗ trợ có thể tăng thêm từ 1 đến 1,5 triệu đồng nữa. Bộ Công Thương cho rằng việc sử dụng hệ thống lưu trữ sẽ giúp giảm áp lực điều độ vào giờ cao điểm và tăng tính an toàn cho lưới điện. Do vậy, chính sách hỗ trợ được thiết kế theo hướng khuyến khích công nghệ hiện đại, đồng thời giảm rủi ro vận hành.

Sự kết hợp giữa hỗ trợ tài chính và áp dụng chế tài được cho là chiến lược “hai chiều”: tạo động lực thúc đẩy người dân lắp đặt điện mặt trời, đồng thời bảo đảm hoạt động phát triển diễn ra theo trật tự và an toàn. Đây là cách tiếp cận phổ biến trong nhiều quốc gia đang mở rộng nguồn năng lượng tái tạo tại quy mô hộ gia đình.

Ngoài ra, việc hoàn thiện bộ khung xử phạt cũng giúp tránh lặp lại tình trạng “nở rộ mất kiểm soát” như giai đoạn 2019 - 2020, khi giá mua điện mặt trời cố định (FIT) tạo nên làn sóng đầu tư ồ ạt, gây khó khăn cho vận hành lưới điện ở nhiều địa phương. Bộ Công Thương cho rằng bài học đó cho thấy sự cần thiết của khung pháp lý rõ ràng, minh bạch và có kiểm soát.

Trong bức tranh tổng thể, điện mặt trời mái nhà vẫn được xác định là một trong những trụ cột quan trọng của chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam. Các quy định mới dù siết chặt hơn, nhưng vẫn được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững, thay vì phong trào ngắn hạn.

Cơ chế hỗ trợ tài chính đi kèm giám sát chặt chẽ được xem là “chìa khóa” để vừa bảo vệ người dân, vừa bảo đảm an toàn vận hành cho hệ thống điện quốc gia.

Tiến Anh

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/thi-truong/lap-dien-mai-nha-am-tham-nguy-co-nhan-phat-10-20-trieu-dong-1110871.html