Hiệp hội Năng lượng tái tạo TP HCM vừa có văn bản kiến nghị về hoàn thiện chính sách phát triển điện mặt trời mái nhà và hệ thống lưu trữ điện năng tại Việt Nam gửi Thủ tướng, Văn phòng Chính phủ, Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan.
Quá nhiều thủ tục khi lắp điện mặt trời mái nhà
Theo hiệp hội, hiện thủ tục hành chính khi lắp điện mặt trời mái nhà còn nhiều bất cập. Tại Nghị định 58/2025, hộ dân lắp hệ thống điện mặt trời mái nhà dưới 100kW phải xin giấy phép xây dựng, thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy, hồ sơ môi trường, trong khi luật chuyên ngành không bắt buộc.
Ngoài ra, việc yêu cầu hộ gia đình nghiệm thu công trình về xây dựng, an toàn điện, phòng cháy chữa cháy và hồ bán điện dư phải kèm giấy tờ chấp thuận của cơ quan chức năng, điều này vượt quá khả năng của hộ dân nhỏ lẻ.
Mẫu thông báo lắp đặt (mẫu 01) phải gửi đồng thời đến nhiều cơ quan như Sở Công Thương, điện lực, phòng cháy chữa cháy, xây dựng, môi trường, thậm chí Ban quản lý Khu Công nghệ cao. Theo hiệp hội, việc này không còn mang ý nghĩa “thông báo”, mà biến thành “xin phép trá hình".
Cùng với đó, chính sách khuyến khích lắp đặt điện mặt trời mái nhà cũng đang bị thu hẹp. Nghị định 135/2024 có 9 chính sách khuyến khích nhưng đến Nghị định 58/2025 chỉ còn 2 điều mang tính nguyên tắc. Điều này thiếu đột phá, chưa đủ sức hấp dẫn để đạt mục tiêu 50% hộ gia đình lắp điện mặt trời mái nhà vào năm 2030.
Theo hiệp hội, việc giới hạn 20% sản lượng dư được bán lên lưới với giá thấp (1.092 đồng/kWh) đã làm giảm áp lực đầu tư
Theo hiệp hội, việc giới hạn 20% sản lượng dư được bán lên lưới với giá thấp (1.092 đồng/kWh) đã làm giảm áp lực đầu tư. Chưa có cơ chế cho pin lưu trữ (BESS), cộng đồng năng lượng hay mô hình khu dân cư. Thêm vào đó, thiếu một đầu mối hỗ trợ người dân, dẫn đến mỗi địa phương hiểu và áp dụng khác nhau.
Kiến nghị bỏ cơ chế xin phép khi lắp điện mặt trời mái nhà
Hiệp hội Năng lượng tái tạo TP HCM kiến nghị với hộ gia đình lắp đặt hệ thống dưới 100kW, không nên yêu cầu giấy phép xây dựng, hồ sơ phòng cháy chữa cháy, hồ sơ môi trường.
Chỉ cần thực hiện thủ tục, gồm thông báo theo mẫu 01, hồ sơ kỹ thuật cơ bản (sơ đồ đấu nối, thông số inverter, thông tin chủ hộ. Cơ quan tiếp nhận duy nhất là điện lực địa phương hoặc Sở Công Thương trong trường hợp Bộ phân công.
Với doanh nghiệp lắp đặt từ 100 kW trở lên sẽ thực hiện đầy đủ theo luật chuyên ngành. Hiệp hội đề xuất áp dụng cơ chế “thông báo - hậu kiểm” thay cho “xin phép - tiền kiểm”.
Bộ Công Thương cần ban hành thông tư hướng dẫn thống nhất toàn quốc, khẳng định rõ ngoài danh mục nêu trên, địa phương không được yêu cầu thêm giấy tờ nào khác.
Về chính sách khuyến khích phát triển, hiệp hội kiến nghị khôi phục các ưu đãi tại Nghị định 135/2024, bao gồm ưu đãi thuế, tín dụng, hỗ trợ nghiên cứu - đào tạo.
Khuyến khích các mô hình ESCO/PPA, tức nhà đầu tư lắp đặt hệ thống, còn hộ dân hoặc doanh nghiệp mua lại với giá ưu đãi mà không cần bỏ chi phí ban đầu.
Ngoài ra, cần bổ sung cơ chế ưu tiên đấu nối, phát triển hạ tầng số và chính sách “0 đồng trả trước” để hộ dân dễ tiếp cận.
Về giá điện và cơ chế mua bán điện dư, hiệp hội kiến nghị bỏ giới hạn 20% sản lượng dư (PVout). Đo đếm trực tiếp bằng công tơ 2 chiều. Thí điểm giá điện theo thời gian (TOU) để khuyến khích sử dụng pin lưu trữ (BESS) và điều hòa phụ tải.
Với chính sách khuyến khích lưu trữ điện (BESS), hiệp hội đề xuất hỗ trợ vay ưu đãi, khuyến khích mua bảo hiểm cho hộ gia đình dưới 50kWh.
Ngoài ra, cho phép triển khai mô hình Solar + Storage PPA (SPPA) - doanh nghiệp đầu tư, còn hộ dân trả tiền điện hàng tháng theo thỏa thuận, giúp tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu và bảo đảm nguồn cung điện ổn định.
Ngoài ra, hiệp hội cũng kiến nghị sớm ban hành QCVN/TCVN cho hệ thống lưu trữ điện (BESS) và hybrid inverter, tham chiếu theo tiêu chuẩn quốc tế. Các doanh nghiệp cung cấp thiết bị phải có chứng chỉ an toàn và bảo hiểm trách nhiệm.
Lê Tỉnh