Bô lão Hội Vạn Lạch thực hiện nghi thức Thượng đài kỳ tại Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ. Ảnh: Đ.B
"Hơi thở" biển trong lễ hội
Hằng năm, vào rằm tháng Tám âm lịch, Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ được tổ chức với sự tham gia của đông đảo người dân và du khách. Đây là dịp để tưởng nhớ, tri ân Thần Nam Hải Đại tướng quân - Ông Thủy Tướng, vị thần đã phù hộ, che chở ngư dân vượt qua sóng to gió lớn, mang về những mùa cá tôm bội thu. Từ năm 2013, lễ hội được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia - niềm tự hào lớn lao của người dân thành phố Hồ Chí Minh nói chung và xã Cần Giờ nói riêng. Nét văn hóa ấy, qua bao thế hệ, đã trở thành hơi thở, thành máu thịt của những con người mặn mòi gió biển.
Xã Cần Giờ cách trung tâm thành phố khoảng 57km, là cửa ngõ hướng ra biển Đông, giữ vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế biển, môi trường và quốc phòng - an ninh. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với hệ sinh thái rừng ngập mặn được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới, mà còn là vùng đất hội tụ tiềm năng du lịch sinh thái, nông nghiệp, nuôi trồng và khai thác thủy sản - những ngành kinh tế mũi nhọn gắn bó mật thiết với bao thế hệ người dân.
Trên hành trình về dự lễ hội, du khách băng qua những cánh rừng đước bạt ngàn - nơi rễ cây tua tủa bám sâu giữ chặt phù sa, ôm ấp dòng chảy phù du của biển trời. Ánh nắng xuyên qua tán lá, rải xuống từng vệt sáng vàng óng, khiến “lá phổi xanh” Cần Giờ vừa hoang sơ, vừa mời gọi. Từ sáng sớm ngày đầu tiên, khi sương mờ còn giăng trên rặng đước, đoàn nghi lễ đã thành kính dâng hương tại Nghĩa trang liệt sĩ Rừng Sác và Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ. Hương trầm nghi ngút hòa trong gió biển, tưởng nhớ những người đã ngã xuống để biển trời Tổ quốc hôm nay bình yên. Sau đó là lễ Thượng đại kỳ cùng nhiều hoạt động đặc sắc.
Tại Lăng Ông Thủy Tướng, không khí càng thêm dâng trào khi người dân nghiêm cẩn dâng lễ tiền hiền, hậu hiền, bạn cũ lái xưa, cùng chắp tay nguyện cầu cho ghe thuyền ra khơi thuận buồm xuôi gió, trời yên bể lặng. Đêm xuống, hàng ngàn khán giả đắm chìm trong không gian huyền ảo của chương trình nghệ thuật “Đêm hội trăng rằm” rực rỡ sắc màu. Âm thanh trống hội rộn ràng, ánh sáng hội tụ, từng điệu múa tái hiện cảnh ra khơi trở về như thổi hồn vào biển cả. Trên mặt biển đêm, hàng ngàn ngọn hoa đăng được thắp sáng lung linh, tựa dải tinh tú rải dọc hành trình đoàn thuyền rước Ông. Cả vùng biển như được dát vàng bởi dải lụa ánh sáng trải dài tít tắp. Những lời nguyện ước gửi theo sóng, hòa cùng tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng reo hò của vạn chài, tạo nên bản hòa âm kỳ diệu giữa con người và biển cả.
Giữ gìn hồn biển, lan tỏa giá trị di sản
Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ 2025 không chỉ là nơi gửi gắm niềm tin, lòng biết ơn với biển cả và tiền nhân, mà còn là dịp để ngư dân, du khách và các thế hệ cùng hòa chung nhịp sống văn hóa biển. Trong lời kể của các bậc cao niên, lễ hội như một “dòng chảy ký ức” vừa linh thiêng, vừa rộn rã, góp phần gìn giữ và lan tỏa hồn biển Cần Giờ đến bạn bè khắp nơi.
Ông Võ Hữu Thắng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Cần Giờ chia sẻ: “Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ là lễ hội truyền thống duy nhất của ngư dân địa phương, nhằm giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Thông qua lễ hội, chúng tôi chú trọng tuyên truyền, giáo dục lòng yêu nghề, yêu quê hương và biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.”
Phần lễ năm nay được tổ chức trang trọng với các nghi thức: Viếng Nghĩa trang liệt sĩ Rừng Sác, Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ, cùng các lễ cúng cổ truyền và hát bội. Phần hội phong phú, hiện đại mà vẫn đậm đà bản sắc: Triển lãm ảnh “Cần Giờ xưa và nay”, giới thiệu làng nghề, ngư cụ, đời sống nghề biển; cùng các hoạt động thể thao cộng đồng, trò chơi dân gian, trình diễn võ cổ truyền. Nghệ nhân Ưu tú Phan Văn Chấn, Phó vạn làng chài cho biết: “Lễ hội năm nay mang tầm quốc gia nên các nghi thức đều được chuẩn hóa, phần hội đa dạng và rực rỡ hơn, nhưng vẫn giữ trọn hồn cốt văn hóa biển truyền thống”.
Ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh khẳng định, Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của bà con ngư dân. Mỗi mùa lễ hội là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn biển cả, tưởng nhớ tiền nhân, cầu cho mưa thuận gió hòa, tôm cá đầy khoang. Đây cũng là sự kiện văn hóa đặc sắc của thành phố - nơi hội tụ đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và khát vọng vươn khơi, bám biển của ngư dân.
Theo ông Dũng, thông qua lễ hội, thành phố Hồ Chí Minh kêu gọi cộng đồng cùng chung tay bảo tồn di sản, phát triển du lịch xanh, hình thành các sản phẩm, dịch vụ đặc trưng, nâng cao sinh kế người dân, hướng tới mục tiêu xây dựng Cần Giờ trở thành điểm đến “An toàn - Thân thiện - Khác biệt”.
Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ vì thế không chỉ là ngày hội của ngư dân, mà còn là lời mời gọi bạn bè gần xa đến với vùng đất độc đáo - nơi có rừng ngập mặn, tín ngưỡng Lăng Ông Thủy Tướng và những con người chân thành, nghĩa tình.
Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ 2025 diễn ra từ ngày 5 đến ngày 7/10 (nhằm ngày 14-16/8 âm lịch) tại xã Cần Giờ, với nhiều nghi thức tâm linh và hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch đậm đà bản sắc biển. Lễ hội do Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với UBND xã Cần Giờ tổ chức.
Yến Ngọc