Le lói 'ánh sáng cuối đường hầm'

6 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại thủ đô Moskva. Ảnh: THX/TTXVN

Tuyên bố của người đứng đầu nước Nga được đưa ra đúng vào ngày Ukraine và các nước đồng minh châu Âu gồm Pháp, Đức, Ba Lan và Anh nhóm họp tại Kiev và cũng đưa ra đề xuất ngừng bắn vô điều kiện ít nhất 30 ngày kể từ ngày 12/5, cảnh báo nếu Nga không chấp thuận thì sẽ phải chịu án phạt mới trong lĩnh vực ngân hàng và năng lượng.

Sáng kiến của Tổng thống Putin ngay lập tức nhận được phản ứng tích cực từ quốc tế. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan - chủ nhà tiềm năng của cuộc đàm phán - tuyên bố sẵn sàng cung cấp địa điểm cũng như “mọi hỗ trợ” để đàm phán đạt được hòa bình bền vững.

Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đã đích thân đề nghị hỗ trợ làm trung gian đàm phán. Đại diện Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiện tuyên bố Bắc Kinh ủng hộ mọi nỗ lực nhằm đạt được hòa bình và giải quyết xung đột ở Ukraine.

Còn Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi Ukraine đồng ý “ngay lập tức” đề nghị của lãnh đạo Nga. Ông viết trên mạng xã hội Truth Social: “Đây có thể là một ngày tuyệt vời cho Nga và Ukraine!” Người đứng đầu Nhà Trắng thậm chí để ngỏ khả năng đích thân tham dự đàm phán nếu thấy điều đó “hữu ích”.

Về phần mình, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đáp rằng ông “sẽ đợi Tổng thống Nga tại Thổ Nhĩ Kỳ vào thứ Năm này”, song yêu cầu ngừng bắn ngay từ ngày 12/5. Tuyên bố này được đánh giá là đã “đi trước một bước” Tổng thống Putin khi đề nghị gặp trực tiếp trong khi nhà lãnh đạo Nga còn chưa nêu tên người đàm phán - hàm ý rằng Tổng thống Zelensky đã thành công trong việc gây sức ép đối với người đồng cấp Nga trước đàm phán.

Còn tại Moskva, phát ngôn từ Điện Kremlin và Bộ Ngoại giao rất thống nhất, nhấn mạnh vào mục đích đối thoại, đó là những nguyên nhân gốc rễ của xung đột phải được tháo gỡ, lợi ích của Nga phải được tính đến.

Nhiều ý kiến chuyên gia đánh giá đây là cơ hội để tiến tới hòa bình. Ông Pavel Timofeev, Viện Kinh tế thế giới và Quan hệ quốc tế (Nga), nhận định rằng đề xuất đàm phán từ phía Nga là một diễn biến đáng chú ý. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng các quốc gia phương Tây vẫn tiếp tục viện trợ quân sự cho Ukraine, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình.

Trong khi đó, chuyên gia Nikolay Silayev, Trung tâm Nghiên cứu Kavkaz, lưu ý rằng Nga chưa bao giờ từ chối đàm phán và không đưa ra bất kỳ điều kiện tiên quyết nào. Theo ông, chương trình nghị sự tiềm năng của cuộc đàm phán có thể dựa trên các thỏa thuận trước đó, bao gồm việc công nhận các đường biên giới mới của Nga.

Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan về tương lai của các cuộc đàm phán ở Istanbul. Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh của Liên minh châu Âu (EU) Kaja Kallas bày tỏ hoài nghi về đề xuất của Nga và kêu gọi gây sức ép để Moskva "phải muốn có hòa bình".

Đề xuất ngừng bắn trong 30 ngày là một lập trường rất quan trọng đối với các nước EU và Anh. Yegor Sergeev, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện nghiên cứu Quốc tế Đại học Quan hệ quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao Nga, nhận định xét theo sự khoa trương khi đưa tin này, có thể thấy các tác giả đề xuất coi đây là một công cụ tình huống quan trọng để gây sức ép với Moskva, vừa là cái cớ để dễ dàng đẩy trách nhiệm cho phía Nga. Mặt khác, chuyên gia chỉ ra rằng, đề xuất này cũng mang đến cho châu Âu cơ hội tham gia vào quá trình đàm phán.

Trong 3 tháng qua kể từ khi tình hình xung đột có bước chuyển đáng kể sau cuộc điện đàm lịch sử giữa Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Mỹ Trump tháng 2/2025, có thể thấy dù ý kiến các bên liên quan (gồm Nga, Ukraine, châu Âu và Mỹ) vẫn còn rất nhiều mâu thuẫn, song đã xuất hiện một mẫu số chung, đó là chỉ có đàm phán mới dẫn đến hòa bình.

Nghị sĩ Nghị viện châu Âu người Pháp Thierry Mariani phát biểu rằng đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine là giải pháp duy nhất cho cuộc xung đột này, vì nó đảm bảo không chỉ ngừng bắn mà còn là hòa bình lâu dài. Định dạng song phương cũng có lợi cho Nga, vì trong trường hợp này, cả Mỹ và EU đều sẽ không đứng sau Ukraine trong suốt quá trình đàm phán.

Bên phản đối cuối cùng là Kiev cũng đã “hòa giọng” đàm phán, bất chấp chưa ai hủy bỏ lệnh cấm đàm phán trực tiếp với Nga đưa ra từ tháng 9/2022, nhất là khi trong vài tuần qua, Mỹ tuyên bố sẵn sàng rút lui hoàn toàn khỏi tiến trình đàm phán hoặc chỉ đóng vai trò trung gian. Cả hai thông điệp được đánh giá là công cụ để tăng cường các tiến trình đối thoại đang trở nên tích cực hơn kể từ đầu năm.

Dmitry Suslov, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Toàn diện châu Âu và quốc tế tại Trường Kinh tế cao cấp, tỏ ra không mấy lạc quan về cơ hội đàm phán ngày 15/5. Theo ông, trong tình huống Moskva và Washington ủng hộ đối thoại trực tiếp còn Kiev và các đồng minh châu Âu vẫn tiếp tục nhấn mạnh lệnh ngừng bắn sơ bộ như điều kiện để đàm phán, thì lập trường của chính quyền Tổng thống Trump có vai trò quyết định. Ông tin rằng nếu cuộc họp diễn ra, sẽ là ở cấp độ các nhà đàm phán được chỉ định đặc biệt, giống như vào mùa Xuân năm 2022.

Sau 3 năm, tình hình lại quay trở lại tình huống của đúng 3 năm trước, tháng 5/2022 với thỏa thuận Istanbul đổ bể, được cho là do tác động của lãnh đạo một số nước châu Âu, trong đó có Thủ tướng Anh khi đó là Boris Johnson, có quan điểm cứng rắn với Nga. Lần này, Tổng thống Trump đã mạnh mẽ tuyên bố “hàng trăm nghìn sinh mạng có thể được cứu nếu cuộc xung đột ở Ukraine kết thúc”.

Tuy nhiên, giới chuyên gia dự báo, tại Istanbul, đàm phán sẽ không theo các điều khoản 3 năm trước. Đại biểu Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga, Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Quốc phòng Alexei Zhuravlev cho rằng Ukraine sẽ không còn nhận được những đề xuất từ Nga như những đề xuất mà cựu Thủ tướng Johnson đã ngăn cản. Theo ông Zhuravlev, tình hình ở tiền tuyến và thái độ của quốc tế đã thay đổi đáng kể, có thể thấy rõ điều đó qua số lượng đông đảo các quốc gia tham dự Lễ kỷ niệm Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại tại Moskva, và cử đội quân tham gia diễu hành trên Quảng trường Đỏ ngày 9/5.

Những người đến Istanbul ngày 15/5 có lẽ không nên bỏ qua những ý kiến của người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khi bình luận về đề xuất đàm phán, rằng tiến trình đi đến giải pháp có rất nhiều chi tiết nhỏ, mỗi chi tiết trong đó đều có ý nghĩa sống còn với tương lai của cả Nga và Ukraine.

Nhìn lại tiến trình đối thoại giữa Moskva và Kiev từ đầu chiến dịch quân sự đặc biệt: 3 vòng đàm phán đầu tiên giữa Nga và Ukraine diễn ra tại Belarus, sau đó các bên trao đổi tại Thổ Nhĩ Kỳ. Mùa Xuân năm 2022, Kiev và Moskva đã nhất trí về hầu hết các điểm của thỏa thuận, bao gồm cả quy chế không liên kết và đảm bảo an ninh của Ukraine.

Tài liệu này thậm chí còn được người đứng đầu phái đoàn Ukraine ký tắt, nhưng sau đó, theo lời khuyên của Thủ tướng Anh khi đó là Boris Johnson, Kiev đã từ chối. Đến mùa Thu năm 2022, Tổng thống Ukraine Zelensky đã ký sắc lệnh cấm đàm phán với LB Nga. Do vậy, những chuyển động hiện nay đã le lói “ánh sáng cuối đường hầm” về một cơ hội đàm phán trực tiếp. Dẫu chậm chạp song con đường giải quyết xung đột giờ đây đã đi đến những vấn đề cốt lõi. Và điều đó mang lại hy vọng.

Tâm Hằng (Phóng viên TTXVN tại LB Nga )

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/le-loi-anh-sang-cuoi-duong-ham-20250513191102244.htm