Lệnh ngừng bắn Israel-Iran: Khởi đầu cho hồi kết hay chỉ là 'cây cầu gỗ bắc qua dòng nước xiết'?

10 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian hòa giải xung đột Israel-Iran. (Nguồn: Reuters)

Quyết định đánh cược của ông Trump

Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump điều máy bay ném bom tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran vào cuối tuần trước, ông đã đánh cược vào việc có thể giúp đồng minh Israel làm tê liệt chương trình hạt nhân của Tehran trong khi vẫn thực hiện lời hứa lâu nay là tránh bị kéo vào một cuộc xung đột kéo dài.

Chỉ vài ngày sau, thông báo bất ngờ của ông Trump ngày 23/6 về thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Iran cho thấy ông có thể đã đưa ban lãnh đạo Tehran trở lại bàn đàm phán.

Tuy nhiên, vẫn còn một danh sách dài những câu hỏi lớn chưa được giải đáp, bao gồm cả việc liệu lệnh ngừng bắn có thực sự có hiệu lực và được duy trì giữa hai kẻ thù “không đội trời chung” mà cuộc “xung đột trong bóng tối” kéo dài nhiều năm đã bùng phát thành một cuộc không kích lẫn nhau kéo dài 12 ngày.

Hơn nữa, dư luận cũng thắc mắc về những điều khoản mà hai bên được cho là đã đồng ý nhưng không được ông Trump đề cập trong bài đăng trên mạng xã hội khi ông thông báo về “lệnh ngừng bắn hoàn toàn và toàn diện”.

Liệu Mỹ và Iran có khôi phục các cuộc đàm phán hạt nhân? Số phận của kho urani làm giàu của Iran mà nhiều chuyên gia tin rằng có thể đã “sống sót” sau chiến dịch ném bom của Mỹ và Israel sẽ như thế nào?

Jonathan Panikoff, cựu Phó Giám đốc tình báo quốc gia Mỹ phụ trách Trung Đông, cho biết: “Israel đã đạt được phần lớn mục tiêu của họ... và Iran đang tìm kiếm một lối thoát. Mỹ hy vọng đây là khởi đầu của hồi kết. Câu hỏi đặt ra là liệu có chiến lược nào cho những gì sẽ xảy ra tiếp theo hay không”.

Theo ông Jonathan Panikoff vẫn còn nhiều câu hỏi về những gì thực sự đã được nhất trí, mặc dù tuyên bố của ông Trump đã làm dấy lên hy vọng về sự kết thúc xung đột. Những câu hỏi còn bỏ ngỏ làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn.

Israel ban đầu chưa xác nhận ngay lập tức về thỏa thuận ngừng bắn. Quân đội Israel cho biết hai loạt tên lửa được phóng từ Iran về phía Israel vào sáng sớm 24/6. Ngay sau đó, ông Trump tuyên bố lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran “hiện đã có hiệu lực” và kêu gọi cả hai nước không vi phạm lệnh ngừng bắn.

Trước đó, một quan chức Iran xác nhận Tehran đã đồng ý ngừng bắn, trong khi Ngoại trưởng nước này, ông Abbas Araqchi, cho biết sẽ không có lệnh ngừng bắn trừ khi Israel ngừng các cuộc tấn công.

Trong phản ứng mới nhất ngày 24/6, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz tuyên bố đã chỉ thị cho Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) đáp trả mạnh mẽ trước hành vi vi phạm lệnh ngừng bắn của Iran bằng những cuộc tấn công dữ dội vào các mục tiêu của chính quyền tại trung tâm thủ đô Tehran.

"Cơn bão" đã được dập tắt?

Thông báo của ông Trump được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Iran phóng tên lửa vào một căn cứ không quân của Mỹ tại Qatar để trả đũa việc Mỹ thả bom phá boongke nặng 13.600 kg vào các cơ sở hạt nhân dưới lòng đất của Iran cuối tuần qua.

Các quan chức chính quyền Tổng thống Trump nhận định phản ứng của Iran ngày 23/6 đã được cân nhắc để tránh leo thang thêm với Mỹ. Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết Tổng thống Trump đã làm trung gian cho thỏa thuận ngừng bắn trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Israel đã đồng ý với điều kiện Iran không tiến hành thêm các cuộc tấn công mới.

Ông chủ Nhà Trắng dường như ám chỉ rằng Israel và Iran sẽ có một khoảng thời gian để hoàn thành các nhiệm vụ hiện tại của họ, sau đó lệnh ngừng bắn sẽ bắt đầu có hiệu lực theo từng giai đoạn.

Một quan chức khác của Nhà Trắng cho biết Iran chấp nhận ngừng bắn vì họ đang trong “tình trạng suy yếu nghiêm trọng”. Phía Iran đã chịu tổn thất lớn sau nhiều ngày bị Israel ném bom nhằm vào các cơ sở hạt nhân và quân sự.

Iran phủ nhận việc từng theo đuổi chương trình vũ khí hạt nhân, nhưng Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei cũng tuyên bố rằng nếu Tehran muốn, các nhà lãnh đạo thế giới “sẽ không thể ngăn cản được”. Israel không tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế, và là quốc gia duy nhất ở Trung Đông được cho là sở hữu vũ khí hạt nhân. Israel không phủ nhận cũng không xác nhận điều này.

Quyết định chưa từng có của ông Trump về việc ném bom các cơ sở hạt nhân của Iran đánh dấu một bước đi mà ông lâu nay vẫn cam kết sẽ cố gắng tránh xảy ra, đó là can thiệp quân sự vào một cuộc xung đột quy mô lớn ở nước ngoài.

Trong một động thái chính sách đối ngoại quan trọng nhất và có khả năng gây rủi ro nhất trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, ông Trump không chỉ đặt cược vào việc có thể phá hủy cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran tại Fordow mà còn vào khả năng Iran trả đũa có chừng mực đối với Mỹ.

Nhiều người đã lo ngại Tehran có thể đáp trả bằng cách đóng cửa Eo biển Hormuz - tuyến đường vận chuyển dầu khí chiến lược và quan trọng nhất thế giới, tấn công các căn cứ quân sự của Mỹ ở Trung Đông và kích hoạt các lực lượng ủy nhiệm chống lại lợi ích của Mỹ và Israel trên toàn thế giới.

Nếu ông Trump thành công trong việc xoa dịu xung đột Israel-Iran, ông có thể dập tắt cơn bão chỉ trích từ các thành viên Đảng Dân chủ trong Quốc hội Mỹ. Điều này cũng cho phép ông Trump tập trung trở lại vào các ưu tiên chính sách trong nước.

Tuy nhiên, ông Trump và các cố vấn của ông sẽ không thể bỏ qua Iran và những thách thức dai dẳng mà nước Cộng hòa Hồi giáo này đặt ra. “Liệu lệnh ngừng bắn có thể duy trì?”, Dennis Ross, cựu nhà đàm phán Trung Đông của Mỹ đặt câu hỏi, và tự đưa ra câu trả lời: “Iran cần nó (lệnh ngừng bắn) và Israel hiện nay phần lớn đã hành động trái với danh sách mục tiêu của Lực lượng Phòng vệ Israel”.

(theo Reuters)

Vy Anh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/lenh-ngung-ban-israel-iran-khoi-dau-cho-hoi-ket-hay-chi-la-cay-cau-go-bac-qua-dong-nuoc-xiet-318868.html