Lệnh ngừng bắn ở Ukraine: Nga, Mỹ và EU muốn gì?

4 giờ trướcBài gốc

Phái đoàn Mỹ và Ukraine trong cuộc đàm phán tại Jeddah, Saudi Arabia, ngày 11/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Đài phát thanh quốc tế Deutsche Welle (Đức) ngày 14/3, cuộc gặp giữa đại diện Mỹ và Ukraine tại Saudi Arabia đầu tuần này đã làm dấy lên hy vọng về khả năng thiết lập lệnh ngừng bắn tạm thời trong cuộc xung đột Nga - Ukraine. Tuy nhiên, mỗi bên tham gia đều có những lợi ích và mục tiêu riêng, khiến tiến trình hòa bình trở nên phức tạp.

Nga và lập trường cứng rắn

Hãng thông tấn TASS dẫn lời Tổng thống Nga Vladimir Putin cùng ngày cho biết nhìn chung ông ủng hộ đề xuất của ông Trump về vấn đề Ukraine nhưng sẽ còn nhiều việc phải làm trước khi đi tới thỏa thuận cuối cùng. Theo nhận định của Điện Kremlin, có "cơ sở để lạc quan một cách thận trọng" về triển vọng của tiến trình hòa bình.

Theo chuyên gia Janis Kluge từ Viện Các vấn đề quốc tế và an ninh Đức, Nga khó có thể chấp nhận một thỏa thuận trong đó có lực lượng gìn giữ hòa bình nước ngoài tại Ukraine, vấn đề Ukraine gia nhập NATO hay hoàn trả các vùng lãnh thổ Moskva đã sáp nhập

Thậm chí, vào cuối tháng 2 vừa qua, ông Putin đã đề nghị với Tổng thống Mỹ Donald Trump một thỏa thuận riêng cho phép Mỹ khai thác tài nguyên ở các vùng lãnh thổ Ukraine do Nga kiểm soát, tuyên bố Moskva "sẵn sàng hợp tác với các đối tác nước ngoài, bao gồm cả người Mỹ, ở các khu vực mới".

Ngoài ra, Moskva cũng có lợi ích lớn trong việc thuyết phục phương Tây dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đang gây áp lực lên nền kinh tế thời chiến của họ, vốn đã chững lại sau giai đoạn bùng nổ ban đầu.

Chiến lược của Mỹ thời Tổng thống Trump

Ông Trump đang nỗ lực gia tăng vốn chính trị bằng cách định vị mình là người môi giới hòa bình. Mặc dù không thể thực hiện lời hứa tranh cử về việc chấm dứt giao tranh trong vòng 24 giờ, ông đã tăng áp lực lên cả Kiev và Moskva.

Tại cuộc họp gần đây của các bộ trưởng ngoại giao G7 ở Canada, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nhấn mạnh rằng "Mỹ đã làm một điều tốt cho thế giới khi thúc đẩy tiến trình này".

Có thể thấy, một thỏa thuận hòa bình sẽ giúp Tổng thống Trump: Dễ dàng cắt giảm viện trợ quân sự và nhân đạo cho Ukraine, thực hiện kế hoạch giảm sự tham gia của Mỹ vào NATO và buộc các nước châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng.

Mỹ cũng quan tâm đến việc tiếp cận nguồn nguyên liệu thô của Ukraine, bao gồm khí đốt và trữ lượng khoáng sản quan trọng. Một thỏa thuận giữa Ukraine và Mỹ đã từng thất bại sau cuộc trao đổi căng thẳng giữa ông Trump, Phó Tổng thống Vance và Tổng thống Zelensky tại Nhà Trắng cuối tháng 2, nhưng ông Zelensky sau đó đã tuyên bố sẵn sàng ký kết.

EU và chiến lược dài hạn

Cuộc chiến ở Ukraine đã thúc đẩy các nước EU tăng mạnh chi tiêu quốc phòng. Phần Lan và Thụy Điển, vốn trung lập suốt nhiều thập kỷ, đã gia nhập NATO.

Kể từ khi xung đột bùng nổ vào tháng 2/2022, hầu hết các quốc gia thành viên EU đã tham gia áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga. Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại EU Kaja Kallas nhấn mạnh: "Chúng ta phải đưa Ukraine vào vị thế mạnh nhất có thể. Các lệnh trừng phạt tạo ra đòn bẩy".

Brussels cũng muốn hạn chế ảnh hưởng ngày càng tăng của Nga ở châu Âu, đó là lý do họ đã đưa ra triển vọng trở thành thành viên EU cho Ukraine. Tuy nhiên, một số quốc gia thành viên như Hungary và Slovakia, cùng với Serbia (ứng cử viên EU), vẫn duy trì quan hệ thân thiện với Moskva, tạo ra những thách thức trong việc duy trì lập trường thống nhất của khối.

Ukraine và sự thay đổi lập trường

Dưới áp lực từ Mỹ, Tổng thống Zelensky đã thể hiện sự sẵn sàng nhượng bộ. Đây là một thay đổi đáng kể so với lập trường chính thức trước đây của Kiev là "không đàm phán với Tổng thống Putin" và "lấy lại tất cả các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát, bao gồm Crimea và miền Đông Ukraine".

Sau cuộc tranh luận nảy lửa tại Nhà Trắng, Kiev coi việc Mỹ nối lại viện trợ quân sự và trao đổi thông tin tình báo là một thành công. Mặc dù đề xuất ngừng bắn hiện tại có thể không bao gồm việc trả lại ngay lập tức các vùng lãnh thổ Nga đã sáp nhập, Ukraine vẫn hy vọng sẽ giành lại các khu vực này trong dài hạn.

Có thể thấy việc đảm bảo an ninh dài hạn cho Ukraine sẽ là một thách thức lớn, đặc biệt khi các bên có những định nghĩa khác nhau về "hòa bình" và "an ninh". Dù vậy, những cuộc gặp gỡ gần đây đã mở ra hy vọng về khả năng đạt được tiến triển, dù chỉ là tạm thời, trong cuộc xung đột kéo dài đã hơn 3 năm.

Vũ Thanh/Báo Tin tức

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/lenh-ngung-ban-o-ukraine-nga-my-va-eu-muon-gi-20250315195638419.htm