Lệnh trừng phạt dầu Nga của Mỹ có tác dụng; Ấn Độ, Trung Quốc vào thế 'tiến thoái lưỡng nan', mức độ nghiêm trọng phải chờ ở Washington

6 giờ trướcBài gốc

Người dân đi ngang qua một nhà máy lọc dầu ở Mumbai, Ấn Độ. (Nguồn: Getty Images)

Lệnh trừng phạt bắt đầu vào ngày 21/11. Theo các chuyên gia trong ngành, một số công ty dầu mỏ ở Ấn Độ và Trung Quốc bắt đầu hủy đơn hàng với Rosneft và Lukoil để tránh chịu trừng phạt.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, đây chỉ là những dấu hiệu ban đầu. Việc tuân thủ lệnh trừng phạt "khủng khiếp" của ông Trump có thể chỉ là một hình mẫu tạm thời. Các công ty đang tìm cách khác để tiếp tục mua "vàng đen" giá rẻ từ Nga. Mức độ nghiêm trọng của lệnh trừng phạt có thể được quyết định ở Mỹ và châu Á.

Lệnh trừng phạt bắt đầu có tác dụng

Ước tính, Ấn Độ và Trung Quốc nhập khẩu từ 3,5 đến 4,5 triệu thùng dầu của Nga mỗi ngày, phần lớn trong số đó đến từ các công ty mới bị trừng phạt.

Đối với Ấn Độ, các lệnh trừng phạt đặt ra một tình thế "tiến thoái lưỡng nan" khi phải đối mặt với nhu cầu năng lượng giá rẻ và với mối quan hệ chiến lược sâu sắc và ngày càng phát triển với Mỹ. Quốc gia này cũng đang tích cực đàm phán với Mỹ về vấn đề thuế quan.

Đối với Trung Quốc, lệnh trừng phạt đòi hỏi nước này phải bảo vệ các công ty dầu mỏ lớn, đồng thời cân bằng giữa mối quan hệ đối tác địa chính trị quan trọng với Nga.

Nhìn về quá khứ, năm 2022, khi các nước phương Tây cấm vận chuyển dầu thô Nga bằng đường biển, Điện Kremlin đã nhanh chóng xoay trục thành công sang phương Đông, tìm thấy một "phao cứu sinh" kinh tế ở Trung Quốc và Ấn Độ. Đây là những nước tiêu thụ hàng triệu thùng dầu mỗi ngày với mức giá chiết khấu cao.

Một kịch bản đôi bên cùng có lợi. Cả hai quốc gia châu Á đều liên tục bảo vệ các thương vụ mua bán này, coi đây là một phần lợi ích quốc gia nhằm bảo đảm an ninh năng lượng. Trong khi đó, xứ bạch dương đã bán được khoản dầu khổng lồ bị phương Tây quay lưng.

Tuy nhiên, chỉ trong thời gian ngắn kể từ khi chính quyền ông Trump công bố lệnh trừng phạt đối với Rosneft và Lukoil, đã có những dấu hiệu cho thấy các lệnh trừng phạt này bắt đầu phát huy tác dụng.

Ông Farwa Aamer, Giám đốc Sáng kiến Nam Á tại Viện Chính sách xã hội châu Á cho biết, các lệnh trừng phạt "chắc chắn sẽ gây thiệt hại cho nền kinh tế Nga". Điện Kremlin theo dõi chặt chẽ xem quốc gia nào có thể thay Ấn Độ mua dầu Nga.

Trong khi đó, ông Janiv Shah, Phó chủ tịch phụ trách thị trường dầu mỏ và phân tích hạ nguồn tại Rystad Energy nhận thấy, tại Trung Quốc, một số công ty dầu khí nhà nước đã hủy giao dịch mua dầu thô của Nga.

Sự do dự này cũng được phản ánh ở Ấn Độ. Công ty lọc dầu tư nhân lớn nhất nước này là Reliance nói rằng, họ sẽ điều chỉnh hoạt động lọc dầu để đáp ứng các yêu cầu tuân thủ các lệnh trừng phạt hiện hành.

Theo dữ liệu từ Công ty theo dõi tình báo dầu mỏ Kpler, trong 9 tháng năm nay, Reliance đã nhập khẩu hơn 181 triệu thùng dầu từ Nga.

Công ty dầu khí Indian Oil Corporation cho biết sẽ tuân thủ mọi lệnh trừng phạt hiện hành.

Các tàu chở dầu tập trung tại kho dự trữ dầu khí của Khu vực cảng Long Khẩu, thành phố Yên Đài, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. (Nguồn: Getty Images)

Ấn Độ trong tình thế khó khăn hơn

Theo ông Clayton Seigle, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), Ấn Độ đang đối mặt với tình thế khó khăn hơn khi phụ thuộc ngày càng lớn vào nguồn dầu giá rẻ từ Nga. Nếu phải cắt giảm nhập khẩu từ Moscow, New Delhi sẽ buộc phải tìm nguồn thay thế từ Trung Đông, Tây Phi và Mỹ.

Việc không tuân thủ lệnh trừng phạt của Mỹ có thể gây ra rủi ro tài chính lớn cho các công ty Trung Quốc và Ấn Độ, vì các lệnh trừng phạt thứ cấp bị đe dọa có khả năng làm tê liệt khả năng vay vốn từ các ngân hàng Mỹ.

Theo bà Yun Sun, Giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm nghiên cứu Stimson, trước sức ép từ Mỹ, Trung Quốc không hoàn toàn phớt lờ nhưng sẽ không đáp ứng mọi yêu cầu của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Điều quan trọng là Bắc Kinh sẽ không từ bỏ Nga.

ÔngWilliam Yang, nhà phân tích cấp cao về Đông Bắc Á khẳng định: “Tôi không thấy kịch bản nào mà Bắc Kinh lại quyết định tách khỏi nguồn năng lượng của Moscow bởi vì điều đó sẽ gây ra cú sốc sâu sắc cho nền kinh tế và các ngành công nghiệp của Trung Quốc”.

Có cách để "lách" trừng phạt

Theo trang CNN, ẩn sau tất cả những động thái địa chính trị này là “hạm đội bóng tối” của Nga, được thiết kế đặc biệt để vận chuyển dầu thô ra khỏi sự giám sát của phương Tây. Quy mô của mạng lưới này mở rộng nhanh chóng trong những năm gần đây. Tháng 5/2025, một báo cáo của S&P Global đã xác định, có 940 tàu riêng biệt tham gia vào đội tàu này, tăng 45% so với năm trước.

Liên minh châu Âu (EU), Vương quốc Anh và Mỹ đều đã triển khai các biện pháp mạnh tay để ngăn chặn mạng lưới này, đồng thời đưa hàng trăm tàu vào danh sách đen.

Các nhà phân tích của Kpler lưu ý, kể từ khi tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, Nga vẫn duy trì hoạt động xuất khẩu dầu thô, bất chấp "những thách thức về hậu cần" do lệnh trừng phạt gây ra. Đây cũng là những thách thức trong nỗ lực cắt nguồn thu từ dầu mỏ Nga của Mỹ.

Ông Muyu Xu, nhà phân tích dầu mỏ cấp cao tại Kpler nhận định, sau các lệnh trừng phạt trước đây của phương Tây, các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ chỉ cần thích ứng bằng cách mua dầu thông qua "hạm đội bóng tối" hoặc các bên trung gian.

Theo ông Xu, quá trình tương tự có thể được áp dụng cho hoạt động xuất khẩu dầu của Nga sang Ấn Độ và Trung Quốc sau các lệnh trừng phạt mới nhất của nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Còn ông Clayton Seigle thì cho rằng, những giải pháp thay thế đó vẫn sẽ ảnh hưởng đến doanh thu của Moscow vì việc sử dụng "hạm đội bóng tối" để vận chuyển dầu sẽ tốn kém hơn. Hiệu quả của lệnh trừng phạt không phải là những gì các nhà buôn dầu mỏ ở Trung Quốc và Ấn Độ sẽ làm, mà là Mỹ thực thi mạnh tay đến đâu.

(theo CNN)

Linh Chi

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/lenh-trung-phat-dau-nga-cua-my-co-tac-dung-an-do-trung-quoc-vao-the-tien-thoai-luong-nan-muc-do-nghiem-trong-phai-cho-o-washington-332631.html