Liệu nền kinh tế Israel có thể chịu được nhiều cuộc xung đột?

9 giờ trướcBài gốc

Những tòa nhà tại Bat Yam, Israel bị hư hại sau cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Đài phát thanh Quốc tế DW (Đức) ngày 21/6, khi Israel đang tham gia vào các cuộc xung đột trên ít nhất hai, thậm chí ba mặt trận là Gaza, Liban và gần đây là Iran, nền kinh tế và tài chính của nước này đang phải đối mặt với áp lực đáng kể. Dù đối mặt với những thách thức chưa từng có, ngành công nghệ cao cùng khả năng phục hồi của thị trường lao động phần nào đang giúp nền kinh tế Israel trụ vững. Tuy nhiên, tình hình đặt ra câu hỏi về giới hạn chịu đựng của họ trong dài hạn.

Gánh nặng chi phí chiến tranh và thiếu hụt lao động

Kể từ cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7/10/2023, Israel đã sa lầy vào giao tranh dữ dội ở Gaza, đồng thời đối phó với các cuộc tấn công từ Hezbollah ở Liban, và gần đây là không kích vào Iran. Tất cả những cuộc xung đột này đều đòi hỏi nguồn lực khổng lồ.

Chi tiêu quân sự của Israel đã tăng vọt. Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm công bố vào tháng 4 năm nay, chi tiêu quốc phòng của Israel trong năm 2024 đã tăng 65% lên 46,5 tỷ USD. Con số này chiếm 8,8% GDP của Israel, xếp thứ hai trên thế giới về tỷ lệ GDP dành cho quốc phòng, chỉ sau Ukraine.

Bên cạnh chi phí tài chính, tình trạng thiếu hụt lao động cũng là một vấn đề nghiêm trọng. Nhiều quân nhân dự bị đã được triệu tập để tham gia chiến đấu, buộc họ phải tạm thời rời bỏ công việc. Thêm vào đó, việc hủy bỏ giấy phép và hạn chế di chuyển đối với nhiều người Palestine càng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động. Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp của Israel vào tháng 4 năm nay là 3%, giảm so với mức 4,8% vào năm 2021, nhưng việc lấp đầy các vị trí việc làm vẫn là một thách thức.

Giáo sư Itai Ater, chuyên gia kinh tế tại Trường Quản lý Coller, Đại học Tel Aviv, nhận định rằng cuộc chiến này "rất tốn kém" và tạo ra bất ổn lớn về tương lai gần và dài hạn. Ông Ater cho biết, chi phí quân sự ở cả mặt trận tấn công và phòng thủ đều rất cao, điều này "chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến ngân sách, thâm hụt, GDP và nợ của Israel". Cuộc sống của hàng trăm ngàn người Israel cũng bị gián đoạn nghiêm trọng khi họ phải trải qua nhiều giờ trong hầm trú ẩn hoặc phải sơ tán.

Ngành công nghệ cao: "Phao cứu sinh" của Israel?

Để bù đắp một phần gánh nặng tài chính, chính phủ Israel đã tăng thuế. Thuế giá trị gia tăng (VAT) đã tăng từ 17% lên 18%, cùng với việc tăng thuế y tế và đóng góp bảo hiểm quốc gia.

Tuy nhiên, nền kinh tế Israel đang chứng tỏ khả năng phục hồi đáng ngạc nhiên. Giáo sư danh dự Benjamin Bental từ Đại học Haifa nhận xét rằng mặc dù du lịch, sản xuất, xây dựng và nông nghiệp bị ảnh hưởng, các ngành công nghiệp khác như công nghệ cao, quốc phòng và bán lẻ thực phẩm vẫn kiên cường. Năm 2024, nền kinh tế Israel đã tạo ra hơn 540 tỷ USD, vượt qua cả hai năm trước.

Ngành công nghệ cao là trụ cột quan trọng nhất. Theo ngân hàng đầu tư Jefferies của Mỹ, ngành này sử dụng 12% lực lượng lao động, đóng góp khoảng 25% tổng thuế thu nhập do mức lương cao, và các sản phẩm, dịch vụ công nghệ cao chiếm 64% kim ngạch xuất khẩu và khoảng 20% tổng GDP của nước này. Thành công liên tục của ngành công nghệ cao và thị trường lao động nói chung đã giúp duy trì nền kinh tế. Ngoài ra, việc các cơ sở hạ tầng năng lượng và internet quan trọng không bị nhắm mục tiêu cũng giúp các doanh nghiệp duy trì hoạt động.

Những thách thức tiềm ẩn và rủi ro dài hạn

Dù ngành công nghệ cao đang là điểm sáng, nhưng cũng đối mặt với thách thức. Báo cáo của Cơ quan Đổi mới Sáng tạo Israel vào tháng 4 cho thấy số lượng nhân viên công nghệ cao tại Israel đã trì trệ từ năm 2022, và lần đầu tiên trong một thập kỷ, số lượng nhân viên công nghệ cao địa phương đã giảm vào năm 2024. Cùng lúc đó, số lượng nhân viên rời khỏi đất nước để di cư dài hạn đã tăng lên, làm dấy lên lo ngại rằng thuế cao hơn có thể đẩy nhiều công ty hoặc nhân viên ra đi.

Điều chưa biết lớn nhất hiện nay là tình hình bất ổn chung ở Israel và khu vực, ảnh hưởng đến người lao động, người sử dụng lao động và nhà đầu tư. Giáo sư Ater cho rằng, thị trường chứng khoán và tỷ giá hối đoái cho thấy các nhà đầu tư vẫn đang lạc quan, "có thể dự đoán rằng chiến tranh sẽ sớm kết thúc, mối đe dọa hạt nhân của Iran sẽ bị loại bỏ và nền kinh tế sẽ phục hồi và tốt hơn".

Tuy nhiên, Giáo sư Ater cũng cảnh báo về một "kịch bản thay thế, trong đó Israel bước vào một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài với Iran", và trong trường hợp đó, "nền kinh tế khó có thể mở rộng". Nhìn về phía trước, tình hình an ninh tổng thể và các cuộc xung đột đa mặt trận nói riêng là một trong những thách thức kinh tế dài hạn của Israel. Bên cạnh đó, sự chia rẽ xã hội nội bộ và cuộc cải tổ tư pháp cũng là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự ổn định và phát triển của Israel.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/lieu-nen-kinh-te-israel-co-the-chiu-duoc-nhieu-cuoc-xung-dot-20250622172244388.htm