'Liều thuốc trẻ hóa' mới hay chỉ là ảo tưởng?

2 giờ trướcBài gốc

Peptide là chất làm đẹp phổ biến.

Nhưng đằng sau trào lưu tiêm peptide nở rộ toàn cầu, các chuyên gia cảnh báo rủi ro sức khỏe vẫn còn lớn trong khi bằng chứng khoa học mới chỉ ở giai đoạn sơ khai.

Peptide là gì?

Trong thời gian gần đây, cộng đồng mạng truyền nhau bí quyết hồi phục, thậm chí giúp “trẻ lại cả chục tuổi” nhờ phương pháp “peptide stacking”. Kéo theo đó, thị trường peptide toàn cầu tăng chóng mặt, dự đoán đạt 11,2 tỷ USD vào năm 2035.

Bắc Mỹ và châu Âu chiếm thị phần chính nhưng châu Á - Thái Bình Dương là khu vực tăng trưởng nhanh nhất. Tuy nhiên, đằng sau quảng cáo rầm rộ này, nghiên cứu về hiệu quả của peptide vẫn còn rất ít.

Peptide là chuỗi axit amin ngắn do cơ thể tạo ra để tổng hợp các loại protein. Vì protein rất quan trọng với làn da nên peptide được xem là thành phần cơ bản xây dựng nên các liên kết collagen trên cấu trúc da.

Ngoài ra, một số peptide điều hòa hormone, số khác kiểm soát miễn dịch, chữa lành mô hay điều chỉnh trao đổi chất. Chúng vốn có sẵn trong cơ thể và cũng được tổng hợp nhân tạo, phục vụ y học suốt hơn một thế kỷ. Đơn cử, xét nghiệm peptide C là xét nghiệm tiểu đường giúp đánh giá tình trạng sản xuất insulin của cơ thể, từ đó giúp việc chẩn đoán bệnh tiểu đường chính xác.

Tuy nhiên, peptide bị phân hủy nhanh trong dạ dày nên thường phải tiêm thay vì điều chế dưới dạng viên. Trên thị trường, chúng xuất hiện dưới dạng bột đông khô và người dùng có thể tự pha thành dung dịch để tiêm. Một phần sức hút của peptide đến từ việc chúng mô phỏng cơ chế tự nhiên của cơ thể, khiến nhiều người tin rằng đây là “chất tăng cường sinh học” an toàn.

Tuy nhiên, thực tế, nhiều sản phẩm bán trực tuyến chỉ được dán nhãn “dùng cho nghiên cứu”, đồng nghĩa chưa được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận.

PGS John Fetse, chuyên gia ngành Khoa học Dược phẩm tại Đại học Binghamton, Mỹ, nhận định: “Việc sử dụng peptide là một lỗ hổng pháp lý. Nếu bạn dùng một sản phẩm peptide được chỉ định dành cho nghiên cứu và gặp vấn đề, bạn sẽ không thể yêu cầu nhà cung cấp chịu trách nhiệm”.

Cho đến nay, chưa có thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn để đánh giá khả năng giúp “trẻ hóa” của peptide. Hầu hết dữ liệu đều có từ nuôi cấy tế bào hoặc thí nghiệm trên động vật. Ví dụ, BPC-157 được chứng minh giúp điều trị gân ở loài gặm nhấm.

Một số thử nghiệm nhỏ trên người với CJC-1295 cho thấy tăng hormone tăng trưởng và giảm mỡ. Ngoài ra, bôi ngoài da peptide GHK-Cu có thể cải thiện độ săn chắc và giảm nếp nhăn.

Công dụng của peptide vẫn chưa được làm rõ.

“Thần dược” hay hiểm họa tiểm ẩn

Tuy nhiên, phương pháp “peptide stacking”, nghĩa là trộn nhiều peptide rồi tiêm trực tiếp vào cơ thể chưa được chứng minh có khả năng giúp “trẻ hóa” hay phục hồi chấn thương. PGS Feste giải thích, mỗi peptide có thời gian bán hủy và cơ chế khác nhau nên nếu trộn lẫn chúng với nhau, cơ thể sẽ nảy sinh các phản ứng khó lường.

Tương tự, GS Adam Taylor, Giám đốc Trung tâm Đào tạo giải phẫu lâm sàng tại Đại học Lancaster (Mỹ), cho biết, peptide là một nguồn tài nguyên quý trong cơ thể, vốn tự sản sinh để phục hồi và tái tạo. Do đó, người dùng dễ lầm tưởng rằng việc bổ sung peptide từ bên ngoài có thể giúp chống lão hóa.

Nhiều cơ sở y tế tại Mỹ đã ghi nhận các trường hợp bị đau đầu, buồn nôn, khó thở sau khi sử dụng peptide. PGS Feste cảnh báo, peptide có thể làm xáo trộn sự cân bằng nội tiết tố, vốn được kiểm soát rất chặt chẽ trong cơ thể. Ngoài ra, đường ruột cũng có thể bị ảnh hưởng vì vi sinh đường ruột tự nhiên, vốn đóng vai trò duy trì cân bằng sinh lý, sẽ bị “tấn công” bởi peptide từ bên ngoài.

Một yếu tố khác khiến rủi ro tăng cao là sự khác biệt cá nhân. Cơ địa, hormone giới tính hay tình trạng sức khỏe tổng thể khiến phản ứng với peptide không đồng nhất. Thứ được ca ngợi như “phương thuốc kỳ diệu” cho một người có thể trở thành mối nguy hiểm thực sự cho người khác. Nghiêm trọng hơn, nhiều peptide mua trên thị trường xám hoặc “chợ đen” không hề đúng như quảng cáo.

Thay vì mạo hiểm với các loại peptide tiêm chưa được phê duyệt, chuyên gia Fetse khuyến nghị người tiêu dùng nên tham khảo ý kiến bác sĩ và lựa chọn các giải pháp đã có chứng cứ khoa học rõ ràng. Ông cho rằng, nhiều loại thực phẩm bổ sung đường uống, được FDA chấp thuận, có thể có hiệu quả giống như peptide.

Nguyễn Minh (TH)

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/lieu-thuoc-tre-hoa-moi-hay-chi-la-ao-tuong-post750016.html