Linh vật biểu tượng và đôi mắt ghe ngo của đồng bào Khmer

3 giờ trướcBài gốc

Dưới góc độ tín ngưỡng, ghe ngo không chỉ là phương tiện di chuyển trên sông nước, mà còn được người Khmer xem trọng và coi như một vật thiêng, chỉ được sử dụng trong các ngày hội đua ghe. Trước khi tiếp cận Bà-la-môn giáo và Phật giáo, người Khmer từ xa xưa đã có hệ thống tư duy – tín ngưỡng riêng của mình, đó là tín ngưỡng vạn vật hữu linh, tức là mọi vật đều có linh hồn – và ghe ngo cũng không ngoại lệ. Chính vì thế, các nghi thức đối với ghe ngo luôn được thực hiện một cách trang nghiêm.

Đối với đồng bào Khmer, ghe ngo còn là một biểu tượng mang những giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó bao gồm cả yếu tố tín ngưỡng và tâm linh.

Đặc biệt, mỗi chiếc ghe ngo đều có một linh vật biểu tượng. Chẳng hạn, ghe Ngo chùa Pích MengKol mang biểu tượng con chim sẻ, chùa Xẻo Me là con voi trắng, hay chùa Tum Núp là con rồng... Sở dĩ chọn những linh vật này vì người Khmer tin rằng trong quá trình thi đấu, ghe Ngo sẽ có khả năng lao đi với tốc độ nhanh và mạnh như linh vật như được chọn làm biểu tượng. Đại đức Lâm Thiện – Phó trụ trì chùa Đơm Om Pưl (Xẻo Me), phường Vĩnh Phước, thành phố Cần Thơ chia sẻ: “Nhà chùa chúng tôi từ xưa đến nay chọn con voi trắng làm biểu tượng cho chiếc ghe ngo của chùa, bởi vì chúng tôi tin rằng voi là loài vật dũng mãnh hơn các con vật khác, có thân hình lớn và uy lực, nên chùa chọn làm biểu tượng cho ghe, mong ghe mình cũng dũng mãnh, bền bỉ như sức mạnh của loài voi”.

Biểu tượng linh vật con rồng và đôi mắt tinh xảo trên chiếc ghe ngo của đồng bào Khmer.

Bên cạnh linh vật biểu tượng, mỗi chiếc ghe ngo đều có đôi mắt được thiết kế tinh xảo. Ngày xưa, đôi mắt trên ghe ngo được các nghệ nhân vẽ nổi, nhưng sau khi nghệ thuật điêu khắc phát triển, người thợ bắt đầu chạm khắc riêng rồi gắn vào ghe. Dù là vẽ hay khắc, việc tạo hình đôi mắt luôn được thực hiện rất công phu và chứa đựng yếu tố tâm linh.

Mỗi chiếc ghe ngo đều có đôi mắt được thiết kế tinh xảo

Theo nhiều nhà nghiên cứu, tục vẽ mắt cho ghe ngo bắt nguồn từ quan niệm xem ghe như loài cá hoặc loài rồng, cần có mắt để “thấy đường” và tránh nguy hiểm khi bơi. Quan niệm này tương đồng với tục vẽ mắt cho tàu thuyền ở nhiều vùng sông nước khác. Ông Thạch Khel – Ban Quản trị chùa Đơm Om Pưl (Xẻo Me), phường Vĩnh Phước, thành phố Cần Thơ cho biết:"Chúng tôi trang trí mắt cho ghe ngo là mong ghe nhìn thấy đường, biết được lối, cũng như tàu thuyền của ngư dân ra khơi người ta cũng vẽ mắt cho ghe. Việc vẽ mắt ghe rất quan trọng, phải vẽ sao cho hợp, giống mắt rồng, vì rồng là loài vật dũng mãnh dưới nước”.

Lễ hội đua ghe ngo của đồng bào Khmer.

Để tạo nên thành công trong mỗi hội đua, đồng bào Khmer đã vận dụng nhiều phương thức và kỹ thuật khác nhau nhằm tăng sức mạnh và vẻ đẹp cho ghe ngo. Chính nhờ những câu chuyện huyền bí đi kèm, mỗi chiếc ghe ngo không chỉ là phương tiện thi đấu, mà còn là biểu tượng văn hóa – tâm linh, chứa đựng niềm tự hào và tín ngưỡng của cộng đồng Khmer, thôi thúc mọi người muốn tìm hiểu mãi.

Thạch Hồng-CTV Sê Rây/VOV-ĐBSCL

Nguồn VOV : https://vov.vn/van-hoa/linh-vat-bieu-tuong-va-doi-mat-ghe-ngo-cua-dong-bao-khmer-post1243277.vov