Livestream bán hàng sẽ được điều chỉnh bằng luật

3 giờ trướcBài gốc

Phiên thẩm tra sơ bộ Dự án Luật Thương mại điện tử. Ảnh: Hồ Long

Ràng buộc trách nhiệm của các bên liên quan

Chuẩn bị trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào ngày 22/9, Dự án Luật Thương mại điện tử vừa được Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội tiến hành thẩm tra sơ bộ.

Tờ trình dự án luật của Chính phủ nêu rõ, lĩnh vực thương mại điện tử đang được điều chỉnh tập trung, chủ yếu tại hai văn bản là Nghị định sổ 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP. Trong khi đó, thương mại điện tử ở Việt Nam phát triển rất nhanh, với tốc độ tăng trưởng 20 - 25% mỗi năm, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa.

Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương), bà Lê Hoàng Oanh nhấn mạnh, việc điều chỉnh hiện nay mới chỉ dừng ở 2 nghị định là chưa đáp ứng yêu cầu quản lý thực tiễn. Nhiều mô hình kinh doanh mới xuất hiện, đa dạng về hình thức, phức tạp về bản chất - như hoạt động livestream bán hàng, tiếp thị liên kết, đặt ra thách thức lớn đối với quản lý thuế, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, cũng như kiểm soát hàng giả, hàng cấm, hàng kém chất lượng.

Đặc biệt, thương mại điện tử xuyên biên giới còn nhiều bất cập trong việc kiểm soát chất lượng hàng hóa, bảo vệ sản xuất trong nước và quyền lợi người tiêu dùng.

Tờ trình dự án luật cũng nêu rõ, một trong các hạn chế là các mô hình thương mại mới chưa có quy định điều chỉnh riêng, tiềm ăn nhiều nguy cơ. Một xu hướng phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử là hoạt động livestream bán hàng. Thực tiễn đã có nhiều vụ việc như các phiên livestream bán hàng nhiều tỷ đồng nhưng Nhà nước không thu được thuế hay hoa hậu quốc tế thực hiện livestream bán kẹo rau củ, thổi phồng chức năng của sản phẩm, ảnh hưởng rất lớn đến quyết định mua hàng và sức khỏe của người tiêu dùng.

“Tuy nhiên, quy định pháp luật hiện hành điều chỉnh hoạt động livestream bán hàng giống như một hoạt động quảng cáo đi kèm với bán hàng, mà chưa có các quy định riêng về các chủ thể tham gia livestream (chủ tài khoản, người tham gia livestream), các trường thông tin tối thiểu phải cung cấp cho người xem, trình độ chuyên môn của người thực hiện livestream, định danh chủ tài khoản, nghĩa vụ nộp thuế và các vấn đề về kiểm soát thông tin trong quá trình phát livestream”, cơ quan trình dự án luật nhấn mạnh.

Tại phiên họp thẩm tra, thông tin từ Ban Soạn thảo cho biết, Dự thảo đã bổ sung trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết trong việc định danh, minh bạch thông tin, lưu trữ và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Dự thảo dành riêng 1 mục (mục 2, chương 3 gồm 5 điều trong tổng số 50 điều của Dự thảo) để quy định về hoạt động livestream bán hàng và tiếp thị liên kết. Theo đó, chủ quản nền tảng phải xác thực danh tính người livestream, công khai và thực hiện cơ chế, biện pháp kiểm soát theo thời gian thực nội dung bán hàng livestream.

Người bán phải cung cấp cho người livestream các tài liệu pháp lý chứng minh đáp ứng điều kiện. Người livestream không được cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá cả, khuyến mại, chính sách bảo hành và các nội dung khác liên quan đến hàng hóa, dịch vụ. Thực hiện đúng nội dung quảng cáo đã được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc trường hợp pháp luật quy định phải xác nhận nội dung quảng cáo.

Đối với hoạt động tiếp thị liên kết, Dự thảo quy định tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết phải định danh người tiếp thị liên kết, có cơ chế theo dõi, giám sát hoạt động của người tiếp thị liên kết, ngăn chặn, gỡ bỏ các liên kết cho hàng hóa, dịch vụ vi phạm pháp luật. Người tiếp thị liên kết không được cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá cả, khuyến mại, chính sách bảo hành và các nội dung khác liên quan đến hàng hóa, dịch vụ, không được thực hiện tiếp thị liên kết trên các nền tảng số chưa đáp ứng điều kiện hoạt động tại Việt Nam.

Cần thiết nâng cấp hành lang pháp lý

Tại phiên thẩm tra, các ý kiến đều tán thành cao với sự cần thiết ban hành Luật Thương mại điện tử, nâng cấp hành lang pháp lý cho lĩnh vực đang phát triển rất nhanh chóng này. Một số ý kiến lưu ý, do các quan hệ thương mại điện tử đang được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật, vì thế cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm rõ về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng và nguyên tắc áp dụng pháp luật, đối chiếu đầy đủ với các quy định hiện hành, tránh trùng lặp, chồng chéo.

Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa cho rằng, Luật Thương mại điện tử nên có và giới hạn phạm vi điều chỉnh vào các tài sản số phi tài chính như voucher, vé điện tử, NFT đại diện quyền sử dụng, thẻ thành viên số.

“Dự thảo cần quy định các hoạt động thương mại điện tử có thể bao gồm giao dịch, phân phối, chuyển nhượng tài sản số sử dụng trong thương mại điện tử (loại trừ các tài sản mã hóa theo quy định của pháp luật chuyên ngành khác), với điều kiện không vi phạm pháp luật về tài sản tài chính, tiền tệ, chứng khoán hoặc đầu tư. Doanh nghiệp phải bảo đảm công khai thông tin, bảo vệ người tiêu dùng và tuân thủ pháp luật về dữ liệu cá nhân khi phân phối các loại tài sản số này”, đại diện Hiệp hội góp ý.

Vẫn theo đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần áp dụng chế tài đối với nhà cung cấp hàng nhái, hàng giả hoặc hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng. Khi nhận được khiếu nại của người tiêu dùng về hàng nhái, hàng giả hoặc sản phẩm kém chất lượng, nhà cung cấp phải chịu trách nhiệm bồi thường và hoàn tiền cho người tiêu dùng.

Theo đại biểu hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, ông Nguyễn Thành Trung, Luật Đấu thầu đã quy định về đấu thầu qua mạng, Luật Đấu giá tài sản có quy định riêng về đấu giá trực tuyến, Luật Chứng khoán có quy định cơ chế pháp lý riêng về sở giao dịch chứng khoán… Vì thế, Dự thảo Luật Thương mại điện tử cần quy định rõ, luật này không điều chỉnh các hoạt động điện tử đặc thù đã có luật riêng như đấu thầu, đấu giá, chứng khoán, bảo hiểm, tín dụng và các dịch vụ tài chính - ngân hàng.

Trưởng ban Ban Soạn thảo dự án luật, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, sẽ nghiêm túc tiếp thu những ý kiến góp ý xác đáng, hợp lý để bổ sung, chỉnh lý dự thảo luật trước khi trình Quốc hội.

Hồi âm ý kiến góp ý về trách nhiệm của các chủ thể, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, mọi bên tham gia thương mại điện tử, từ sàn giao dịch, đơn vị vận chuyển đến người bán, đều phải có trách nhiệm pháp lý nhất định. Nếu đơn vị vận chuyển tiếp tay vận chuyển hàng cấm thì không thể vô can, các sàn thương mại điện tử, với vai trò “người chủ chợ”, không thể phủi bỏ trách nhiệm khi xảy ra vi phạm, ảnh hưởng đến người mua, người bán.

“Do đó, Dự thảo cần quy định rõ ràng trách nhiệm tương ứng của từng chủ thể để bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa,” ông Diên phân tích.

Kết luận phiên thẩm tra, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Nguyễn Ngọc Bảo đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ quan điểm chỉ đạo, nhiệm vụ, giải pháp đã được nêu tại 4 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị, gồm Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

“Cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra sẽ tiếp tục tổng hợp, tiếp thu đầy đủ các ý kiến, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan để chỉnh lý, hoàn thiện Dự thảo luật, trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ mười (tháng 10/2025) theo đúng quy trình, bảo đảm tiến độ, chất lượng”, ông Bảo cho biết.

Luật khó nên không thể cầu toàn

Nhấn mạnh, Luật Thương mại điện tử là đạo luật rất khó, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, không thể cầu toàn, bởi ngay cả các quốc gia phát triển cũng gặp nhiều thách thức, thậm chí phải trả giá đắt khi đối mặt với những vấn đề mới của thương mại điện tử, quản lý dữ liệu, an ninh mạng. Vì thế, Việt Nam cần vừa xây dựng, vừa điều chỉnh, vừa bảo vệ lợi ích dân tộc và người tiêu dùng, tránh rập khuôn máy móc kinh nghiệm nước ngoài.

Trong giai đoạn đầu, theo Bộ trưởng, nguyên tắc xử lý sẽ là vấn đề nào đã có luật chuyên ngành điều chỉnh thì áp dụng theo luật đó; còn những vấn đề chưa có, sẽ áp dụng theo Luật Thương mại điện tử để tránh bỏ sót hoặc xung đột pháp luật.

Nguyễn Lê

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/livestream-ban-hang-se-duoc-dieu-chinh-bang-luat-d388665.html