Lo đơn giá xây dựng cản trở doanh nghiệp xây lắp tham gia dự án lớn

7 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa

Tại buổi Cà phê Nhà thầu quý 1/2025 diễn ra cuối tuần qua, các doanh nghiệp xây dựng bày tỏ đã đến lúc cần có hồi kết cho “bài trường ca về đơn giá xây dựng”, nếu không, đây sẽ là sự cản trở đối với việc thực hiện các dự án lớn.

NHÀ THẦU KHÔNG ĐƯỢC TÍNH ĐÚNG, TÍNH ĐỦ

Lý giải về nhận định này, ông Dương Văn Cận, Phó Chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam, cho biết hệ thống định mức xây dựng của Việt Nam (vận hành từ những năm 1990) khá đầy đủ nhưng cơ bản là được sao chép từ các chương trình quản lý của Liên Xô trước đây. Nhiều đơn giá vẫn được áp dụng từ thời đó đến giờ. Ví dụ như đơn giá ca máy được xây dựng và áp dụng dựa trên một hãng máy của Liên Xô mà hiện nay, loại máy này không còn tồn tại.

Bên cạnh đó, nhiều yếu tố để tính đơn giá đều áp dụng theo quy định từ thời kỳ bao cấp. Nhiều đơn giá chưa có hoặc chưa theo kịp sự thay đổi của công nghệ, vật liệu xây dựng… mới.

Từ thực tế triển khai dự án, đại diện Vinaconex chia sẻ đơn vị này đang gặp rất nhiều khó khăn do đơn giá xây dựng chưa phù hợp. Cụ thể, đơn giá nhân công hiện nay do các địa phương công bố hàng năm chỉ bằng khoảng 50% giá mà nhà thầu phải trả trên thực tế.

Đơn cử, theo đơn giá nhân công do UBND tỉnh Hà Tĩnh công bố ngày 25/12/2024, nhóm thợ vận hành (lái xe tải, lu, ủi, xúc, cẩu) có mức dao động từ 280.000 -330.000 đồng/ngày công (7 - 8 triệu đồng/tháng), trong khi nhà thầu thực hiện Gói thầu 11XL đoạn Bãi vọt – Hàm Nghi trên địa bàn Hà Tĩnh đang phải trả 12-16 triệu đồng/tháng và tiền ăn từ 730.000-1,5 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, nhiều địa phương còn chậm công bố đơn giá nhân công hàng năm, dẫn tới nhà thầu không kịp thời được điều chỉnh chi phí nhân công theo hợp đồng.

Đơn giá ca máy hiện nay được các địa phương công bố cũng không thường xuyên cập nhật và rất thấp so với thực tế mà nhà thầu thuê. Tương tự, đơn giá vật liệu xây dựng được sử dụng để lập dự toán các gói thầu dựa trên công bố giá của các địa phương, tuy nhiên, có rất nhiều bất cập, như: chậm công bố, dẫn tới giá vật liệu sử dụng lập dự toán; gói thầu cách xa thời điểm lập và duyệt dự toán nên đơn giá không phù hợp thời điểm; công bố giá chỉ nêu tên vật liệu chung chung mà không gắn với tiêu chuẩn kỹ thuật của vật liệu, do đó, lựa chọn đơn giá vật liệu không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật vào dự toán…

Toàn cảnh buổi Cà phê Nhà thầu xây dựng quý 1/2025

Nhiều doanh nghiệp cũng bày tỏ do còn thiếu định mức cho công tác thi công, đơn giá định mức chưa đồng bộ, chưa sát với thực tế..., dẫn đến tình trạng nhà thầu giao thông chưa được tính đúng, tính đủ so với nhân lực, vật lực, thiết bị công nghệ đã đầu tư để triển khai dự án. Nhiều công trình đang bị chậm tiến độ do không quyết toán được các hạng mục.

Điều này đẩy không ít nhà thầu rơi vào cảnh càng làm càng lỗ, không có nguồn lực tái đầu tư trang thiết bị, tuyển dụng, giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao, không khuyến khích được doanh nghiệp cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ mới để tăng năng lực cạnh tranh và bắt kịp sự phát triển của các nhà thầu quốc tế. Do đó, khi “so găng” cùng các nhà thầu ngoại, dù ngay tại sân nhà, thì vẫn bị “knock out”.

CẦN CƠ CHẾ ĐẶC THÙ CHO DỰ ÁN ĐƯỜNG SẮT CAO TỐC

Trước thực trạng này, các doanh nghiệp lo ngại rất khó thực hiện những dự án lớn như đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Theo kế hoạch, đường sắt tốc độ cao dự kiến khởi công 2027 với tổng vốn đầu tư 67 tỷ USD. Đây là dự án sẽ áp dụng công nghệ mới, vật liệu mới, cách thi công mới và quản lý mới,… đòi hỏi kỹ thuật cao. Thế nhưng đến nay, hầu hết các đơn giá định mức chính, trong đó có định mức kỹ thuật, chúng ta lại chưa có, nên rất khó thực hiện.

"Khi các công trình trọng điểm quốc gia như công trình đường sắt tốc độ cao được thực hiện, không thể áp dụng hệ thống đơn giá định mức hiện tại, phải chuyển sang áp dụng đơn giá tổng hợp. Tuy nhiên, có thể coi đây là giai đoạn quá độ, nên doanh nghiệp cần phải chứng minh đơn giá tổng hợp là hợp lý, để cơ quan quản lý Nhà nước chấp thuận áp dụng".

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam.

Do đó, nhiều ý kiến đề nghị với dự án này, cần có cơ chế đặc thù, thoát ly khỏi quy định thông thường và nên áp dụng đơn giá tổng hợp.

Theo kinh nghiệm của nước ngoài, đơn giá tổng hợp sẽ phát huy được hết khả năng của nhà thầu (áp dụng công nghệ, vật liệu mới, sáng kiến cải tiến để nâng cao hiệu quả thi công). Tuy nhiên, cách tính đơn giá tổng hợp tại Việt Nam hiện nay vẫn là tính theo đơn giá chi tiết (được tổng hợp lại). Hơn nữa, khi thanh tra, kiểm toán, về cơ bản vẫn sử dụng hệ thống định mức công bố. Từ đó, dẫn đến khó khăn, bất cập trong quá trình quản lý chi phí đầu tư xây dựng của chủ đầu tư và đơn vị tư vấn.

“Điều này cho thấy chúng ta chưa thể “thoát ly” được đơn giá chi tiết. Đề nghị Bộ Xây dựng cần nghiên cứu lại, tiếp tục hoàn thiện hệ thống định mức xây dựng, làm sao tính đúng, tính đủ, không lãng phí, nhằm có giá gói thầu phù hợp, đảm bảo chất lượng, tiến độ công trình. Đối với những công trình trọng điểm quốc gia, chưa từng làm, chưa có định mức thì áp dụng đơn giá tổng hợp để có cơ sở thực hiện trên thực tế”, ông Nguyễn Hữu Tới, Chủ tịch HĐQT Vinaconex nêu quan điểm.

Các doanh nghiệp cũng kiến nghị với dự án này, cần thực hiện chỉ định thầu hoặc đấu thầu theo hình thức trọn gói. Trong 3 năm đầu, không điều chỉnh giá, các năm sau, có thể điều chỉnh theo chỉ số giá do Tổng Cục thống kê hoặc Bộ Xây dựng công bố. Bên cạnh đó, cũng cần chú trọng đào tạo nhân lực cho ngành xây dựng để có đủ nhân lực có trình độ triển khai và vận hành các công trình trọng điểm như đường sắt cao tốc.

Phan Dương

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/lo-don-gia-xay-dung-can-tro-doanh-nghiep-xay-lap-tham-gia-du-an-lon.htm