Lỗ hổng chết người ở châu Âu: Gene ung thư lan tới gần 200 trẻ từ một người hiến tinh trùng

2 giờ trướcBài gốc

Tinh trùng của người hiến tặng đã được sử dụng tại các phòng khám trên khắp châu Âu. Ảnh minh họa: Shutterstock

Người đàn ông này có vẻ ngoài khỏe mạnh và luôn vượt qua các xét nghiệm sàng lọc thông thường. Trong suốt khoảng 17 năm qua, từ khi còn là sinh viên, anh đều đặn hiến tinh trùng tại Ngân hàng Tinh trùng châu Âu (ESB) của Đan Mạch. Tuy nhiên, có tới 20% tinh trùng của anh mang đột biến gene TP53 - gene có vai trò ngăn chặn sự hình thành tế bào ung thư.

Trẻ thừa hưởng biến thể nguy hiểm này sẽ mắc hội chứng Li-Fraumeni, rối loạn di truyền khiến nguy cơ mắc ung thư suốt đời lên tới 90%. Một số trẻ đã tử vong, và nhiều trường hợp khác được dự báo sẽ phát bệnh trong tương lai.

Bác sĩ lần đầu phát hiện sự bất thường khi ghi nhận 23 trẻ mang biến thể trong tổng số 67 trường hợp được xác định. Trong số đó, 10 trẻ đã được chẩn đoán ung thư. Sau đó, Liên minh Phát thanh châu Âu (EBU) phối hợp cùng 14 đài truyền hình công cộng đã thực hiện cuộc điều tra để tìm nguyên nhân.

Có đến 20% tinh trùng của người hiến tặng chứa gen TP53 đột biến. Bất kỳ đứa trẻ nào được thụ thai bằng tinh trùng bị ảnh hưởng sẽ mang đột biến nguy hiểm này trong mọi tế bào của cơ thể.

Cuộc điều tra xác định tinh trùng của người hiến đã được sử dụng để thụ thai cho ít nhất 197 trẻ tại 14 quốc gia, trong đó có Đan Mạch, Bỉ, Tây Ban Nha, Hy Lạp, Đức, Ireland, Ba Lan, Albania, Kosovo, Thụy Điển, Anh... tại các phòng khám ở Đan Mạch và ở chính nước sở tại khi tinh trùng được vận chuyển sang.

Con số thực tế có thể còn cao hơn do nhiều hồ sơ tại các phòng khám sinh sản chưa được đối chiếu đầy đủ.

Trước tình hình này, Ngân hàng Tinh trùng châu Âu thừa nhận mẫu tinh trùng của người hiến này đã bị sử dụng vượt quá giới hạn và gửi “lời cảm thông sâu sắc” tới các gia đình bị ảnh hưởng. Ngân hàng cho biết đột biến này không thể phát hiện bằng sàng lọc hiện hành và họ đã lập tức chặn người hiến ngay khi được cảnh báo.

Bản thân người hiến tinh trùng không bị ảnh hưởng bởi đột biến gen, nhưng nếu tinh trùng mang đột biến được sử dụng trong thụ tinh nhân tạo (IVF), đột biến sẽ xuất hiện trong mọi tế bào của cơ thể đứa trẻ. Đứa trẻ sinh ra có nguy cơ mắc ung thư lên tới 90% trong đời, bao gồm: ung thư vú, ung thư xương, u não, các dạng ung thư trẻ em như bệnh bạch cầu... Nguồn: BBC

Giới chuyên môn đánh giá vụ việc là sự kết hợp hy hữu của nhiều yếu tố bất thường, song đồng thời chỉ ra những điểm yếu trong hệ thống quản lý hiến tặng quốc tế.

Giáo sư Jackson Kirkman-Brown (Đại học Birmingham) nhận định việc phát hiện các đột biến phát sinh mới trong tinh hoàn là điều không thể thực hiện bằng xét nghiệm máu. “Mỗi tinh trùng trong một lần xuất tinh đều khác nhau, việc sàng lọc là vô cùng phức tạp. Vấn đề lớn nhất nằm ở giới hạn số lượng gia đình và việc sử dụng mẫu trong thời gian dài nhưng thiếu giám sát”, ông nói.

Bà Clare Turnbull, chuyên gia của Viện Nghiên cứu Ung thư Anh, mô tả đây là “sự trùng hợp cực kỳ hiếm”: người hiến mang đột biến gene gây bệnh rất hiếm gặp, nhưng tinh trùng lại được dùng cho một số lượng lớn ca thụ tinh. Bà cho biết nhiều khả năng đột biến phát sinh trong tinh hoàn của người hiến và “lan nhanh” trong quần thể tinh trùng.

Tinh trùng của người hiến đã được sử dụng để thụ thai cho ít nhất 197 trẻ tại 14 quốc gia trên khắp châu Âu, Ảnh minh họa: Getty Images

Vụ việc làm nổi bật sự khác biệt lớn giữa các quy định ở châu Âu. Theo báo cáo năm 2025 của các Hội đồng Đạo đức Bắc Âu, các quốc gia có quy định riêng về số lần tinh trùng của người hiến tặng có thể được sử dụng trong nước, nhưng không có luật quốc tế nào hạn chế số lần tinh trùng của người hiến tặng có thể được sử dụng trên toàn thế giới.

Việc ẩn danh người hiến cũng không thống nhất: 16 quốc gia vẫn giữ bí mật danh tính, nhưng một số cho phép tiết lộ nếu trẻ gặp vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Trong khi chờ thêm phản hồi từ Ngân hàng Tinh trùng châu Âu, các chuyên gia cho rằng vụ việc là lời cảnh báo mạnh mẽ về nhu cầu siết chặt hạn mức người hiến, tăng cường chia sẻ dữ liệu xuyên biên giới và hiện đại hóa quy trình sàng lọc nhằm giảm thiểu rủi ro di truyền trong điều trị sinh sản.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/lo-hong-chet-nguoi-o-chau-au-gene-ung-thu-lan-toi-gan-200-tre-tu-mot-nguoi-hien-tinh-trung-10400363.html