Từ vụ việc Hoàng Thị Hường (38 tuổi, quê Phú Thọ) cùng các đồng phạm bị khởi tố, bắt tạm giam mới đây cho thấy một lỗ hổng lớn trong công tác quản lý nhà nước về bán hàng trên mạng, nhất là các sản phẩm thực phẩm chức năng. Trước bị can Hường đã có một số người khác bị xử lý hình sự về hành vi này, nhưng có vẻ như cơ quan tố tụng “bắt không xuể” vì lỗ hổng quản lý nhà nước đã tạo ra không ít trường hợp tương tự.
Hoàng Thị Hường (hay được gọi là Hoàng Hường) là chủ hệ sinh thái Hoàng Hường bao gồm 18 công ty, 25 hộ kinh doanh và 44 cá nhân đứng tên kinh doanh. Cơ quan điều tra xác định, suốt những năm qua Hoàng Hường liên tục livestream quảng cáo, bán sản phẩm thực phẩm chức năng trên mạng xã hội, nhưng không tuân thủ quy định của pháp luật về thuế. Cụ thể, từ tháng 1/2021 đến tháng 6/2025, Hoàng Hường đã để ngoài sổ sách kế toán doanh thu gần 1.800 tỷ đồng, kê sai quy định thuế giá trị gia tăng doanh thu gần 2.100 tỷ đồng.
Tất nhiên, trước mắt Hoàng Hường bị cơ quan điều tra (CQĐT) khởi tố, bắt tạm giam về hành vi gian lận thuế. Song, với việc có một số khách hàng “tố” chất lượng sản phẩm của hệ sinh thái Hoàng Hường bán ra không được như quảng cáo, nên CQĐT tiếp tục xác minh, làm rõ, nếu có vi phạm sẽ xử lý. Dù là Hoàng Hường chỉ bị xử lý riêng lẻ một hành vi gian lận thuế, hay bị xử lý thêm tội danh lừa dối khách hàng, cũng chứng tỏ có lỗ hổng rất lớn trong công tác quản lý nhà nước, khiến cho hành vi vi phạm tồn tại thời gian dài.
Đặt vấn đề như vậy là hoàn toàn có cơ sở, bởi nếu hành lang pháp lý chặt chẽ, đầy đủ, những người thực thi công vụ nghiêm túc chấp hành đúng pháp luật, thì sẽ không có Hoàng Hường, hay Hoàng Hường “phẩy”... gian lận thuế trong suốt thời gian dài với con số doanh thu lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Chẳng phải người xưa vẫn nói: Phòng gian hơn bắt trộm đó sao? Điều đó có nghĩa, nếu các cơ quan quản lý nhà nước về thuế, về thương mại điện tử “có tâm”, nhiệt huyết với nhiệm vụ được giao, thì làm sao Hoàng Hường hay bất kể ai đó có cơ hội để trốn thuế hay gian dối bán sản phẩm kém chất lượng, thậm chí là hàng giả.
Nếu, chỉ là nếu thôi, sau quá trình điều tra, cơ quan chức năng khẳng định sản phẩm thực phẩm chức năng do hệ sinh thái Hoàng Hường bán ra kém chất lượng, thậm chí gây nguy hại cho sức khỏe khách hàng, thì sẽ có hàng triệu người tiền mất, tật mang. Giờ mà nói sản phẩm thực phẩm chức năng của hệ sinh thái Hoàng Hường bán là kém chất lượng thì còn hơi sớm, mà phải đợi kết luận cuối cùng của cơ quan chức năng. Song, những buổi livestream quảng cáo của nhóm Hoàng Hường cũng đã phóng đại về công dụng của sản phẩm.
Nói có sách, mách có chứng, hệ sinh thái Hoàng Hường từng quảng cáo: Sản phẩm nước súc miệng có thể “trị tận gốc hôi miệng từ kiếp trước sang kiếp này”, “chữa viêm lợi lâu năm”. Hay viên xương khớp được quảng cáo như “thần dược” chữa khỏi tất cả bệnh về xương khớp chỉ trong 1-2 tháng... Không chỉ là những lời quảng cáo “có cánh”, nhắm chủ yếu vào đối tượng khách hàng là những người cao tuổi, hệ sinh thái Hoàng Hường còn đưa ra chiêu làm từ thiện với những hình ảnh cảm động, từ đó tạo sự đồng cảm, chia sẻ của nhiều người để lôi kéo được nhiều “fan cứng”, lượng lớn “khách hàng thân thiết”.
Trở lại bài toán lỗ hổng trong công tác quản lý nhà nước về bán hàng trên mạng. Nếu như ngay từ những quảng cáo “nổ trời”, không đúng sự thật về sản phẩm của Hoàng Hường hay của bất kỳ ai đó, cơ quan chức năng vào cuộc quyết liệt, thì đâu có câu chuyện hàng triệu người sập bẫy mua “thần dược”. Hoàng Hường hay bất kể người nào đó sẽ không bao giờ có cơ hội lừa bán sản phẩm không như quảng cáo cho khách hàng. Tương tự, nếu cơ quan thuế làm việc có hiệu quả, lẽ nào Hoàng Hường có thể gian lận thuế trong suốt hơn 4 năm trời với con số doanh thu lên đến hàng nghìn tỷ đồng?
Vậy nên, chừng nào lỗ hổng quản lý nhà nước về bán hàng trên mạng còn chưa được bịt chặt, thì vẫn còn không ít những đối tượng gian lận thuế, bán sản phẩm kém chất lượng, hàng giả gây hại cho người tiêu dùng đang ngang nhiên tồn tại. Đã đến lúc các cơ quan có thẩm quyền cần xem xét để bổ sung hành lang pháp lý đầy đủ, siết chặt quản lý nhà nước trong việc bán hàng qua mạng để chặn các hành vi vi phạm từ gốc.
Lê Anh Đức