Theo tờ trình của Chính phủ, việc sửa đổi, bổ sung Luật Giá là cần thiết và cấp bách nhằm bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật trong bối cảnh tổ chức lại chính quyền địa phương thành hai cấp và sắp xếp lại hệ thống thanh tra. Một trong những điểm mới là chuyển nhiệm vụ triển khai bình ổn giá từ UBND cấp huyện xuống UBND cấp xã, phù hợp mô hình chính quyền hai cấp.
Thẩm tra dự án luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với hướng sửa đổi này nhưng lưu ý cần bảo đảm tính khả thi về nguồn lực và nhân lực tại cơ sở, tránh tình trạng giao nhiệm vụ nhưng không đủ điều kiện thực hiện. Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ có hướng dẫn cụ thể để việc triển khai bình ổn giá ở cấp xã đạt hiệu quả, thực chất.
Để phù hợp với Luật Thanh tra 2025, dự thảo Luật bãi bỏ toàn bộ các quy định về thanh tra chuyên ngành giá, đồng thời thay thế bằng cơ chế kiểm tra chuyên ngành. Thời hạn kiểm tra được quy định không quá 15 ngày, trường hợp nội dung phức tạp được gia hạn một lần nhưng không quá 7 ngày. Tuy nhiên, theo Ủy ban Kinh tế và Tài chính, việc kéo dài thời hạn kiểm tra như dự thảo là chưa phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó yêu cầu “chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, trùng lắp, kéo dài”. Ủy ban đề nghị giữ nguyên hoặc rút ngắn thời hạn kiểm tra để không gây ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.
Toàn cảnh phiên họp (Ảnh: Phạm Thắng)
Theo ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, việc đề xuất, triển khai bình ổn giá tại chính quyền cấp xã cần được xem xét, bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.
Cùng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải bày tỏ băn khoăn về tính khả thi khi chuyển thẩm quyền tổ chức bình ổn giá từ cấp huyện sang cấp xã. Với tình trạng năng lực hiện có của cán bộ cấp xã, bà Hải lo ngại sẽ dẫn đến nguy cơ quá tải, khó đảm bảo hiệu quả thực hiện.
Phó Chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cũng cho rằng, việc chuyển thẩm quyền bình ổn giá xuống cấp xã là phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp, song đề nghị Chính phủ phải kiện toàn cơ sở vật chất, nhân lực và bảo đảm điều kiện thực hiện.
Bà Nga cũng nhất trí với quan điểm của cơ quan thẩm tra rằng việc kéo dài thời hạn kiểm tra so với quy định hiện hành là chưa phù hợp với Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, trong đó yêu cầu chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, trùng lặp, kéo dài. Do vậy, đề nghị giữ nguyên thời hạn kiểm tra như Luật hiện hành để tránh tác động đến hoạt động doanh nghiệp.
Về việc giao thẩm quyền định giá dịch vụ vận chuyển khí thiên nhiên (LNG), Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, đây là lĩnh vực có tính đặc thù rất cao, đòi hỏi phân tích chi phí kỹ thuật phức tạp. Do đó, nên cân nhắc thận trọng về tính khả thi khi giao cho địa phương định giá. Ngoài ra, ông Thanh lưu ý cần rà soát danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, tránh mở rộng quá mức, và có cơ chế linh hoạt để chuyển dần sang hình thức giá tham chiếu khi thị trường phát triển
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Luật Giá được ban hành năm 2024 và mới thi hành hơn một năm, song việc sửa đổi là cần thiết để phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời hoàn thiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tăng cường quản lý Nhà nước về giá, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và ổn định kinh tế vĩ mô.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị bảo đảm tính thống nhất của dự thảo với các luật liên quan, đặc biệt là Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp, Luật Hàng không dân dụng, Luật Dự trữ quốc gia và các dự án luật đang được Quốc hội xem xét. Đồng thời, phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, song cần đánh giá kỹ khả năng thực hiện ở cấp xã, không để việc giao quyền vượt quá năng lực của địa phương.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh quan điểm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, hạn chế ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Khi kết thúc hoạt động cấp huyện, nhiều chức năng nhiệm vụ được chuyển về xã. Nếu cấp xã làm không nổi thì cấp tỉnh phải hỗ trợ, không để ảnh hưởng đến hoạt động doanh nghiệp.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần làm rõ lý do kéo dài thời gian thanh tra từ 10 ngày lên 15 ngày. Theo đó, thời hạn thanh tra có thể giảm từ 10 ngày xuống 7 ngày, còn tăng từ 10 ngày lên 15 ngày sẽ kéo dài, gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Việt Thắng