Tại họp báo về kết quả kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV ngày 27/6, phóng viên đề nghị cho biết khi sáp nhập tỉnh, thành phố và thí điểm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Quốc hội sẽ có lộ trình giám sát cụ thể như thế nào để đảm bảo quá trình suôn sẻ.
Trả lời nội dung này, bà Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp và Pháp luật của Quốc hội nêu rõ việc thực hiện chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp cũng như sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, mà Quốc hội vừa quyết định tại kỳ họp lần thứ 9 là cụ thể hóa các chủ trương của Trung ương, của Bộ Chính trị từ đầu năm đến giờ.
Đây là một quá trình thực hiện liên tục với tiến độ khẩn trương. Các công việc triển khai nhanh chóng, và đến nay đã bám sát tiến độ đề ra, đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Theo bà Thủy, Quốc hội thực hiện đúng chức năng đã thông qua nghị quyết về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và một loạt luật, nghị quyết khác có liên quan. Việc này để làm cơ sở pháp lý cho việc thực hiện chủ trương về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, thí điểm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Cùng với đó, Chính phủ và các cơ quan liên quan cũng đang khẩn trương chuẩn bị các điều kiện cần thiết khác để đảm bảo chính quyền địa phương hai cấp chính thức được vận hành suôn sẻ, thông suốt từ ngày 1/7/2025.
Với tư cách là cơ quan thực hiện quyền giám sát tối cao, Quốc hội sẽ thường xuyên theo dõi, xem xét và đánh giá quá trình triển khai thực hiện các luật, nghị quyết của Quốc hội về nội dung này để kịp thời hoàn thiện thể chế chính sách, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc nếu có trong quá trình thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội cũng vừa thông qua nghị quyết về chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026. Trong đó đã giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và các đại biểu Quốc hội chủ động xây dựng, triển khai thực hiện chương trình giám sát của mình.
Đặc biệt, nghiên cứu tổ chức giám sát các nội dung liên quan trực tiếp đến việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, xã và việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp bằng các hình thức phù hợp hoặc lồng ghép với các hoạt động giám sát khác, bảo đảm hiệu quả và báo cáo kết quả thực hiện theo quy định của pháp luật.
Theo bà Thủy, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã là vấn đề hết sức quan trọng và được tất cả các cơ quan trong bộ máy chính trị và địa phương cũng như mọi tầng lớp nhân dân hết sức quan tâm. Vì vậy, trên cơ sở các chương trình giám sát đã được Quốc hội thông qua, trong thời gian tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các đoàn đại biểu Quốc hội sẽ xây dựng chương trình giám sát và ưu tiên tập trung giám sát việc triển khai thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, sắp xếp các đơn vị hành chính.
Bà Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp và Pháp luật của Quốc hội. Ảnh: Đỗ Thảo/Mekong ASEAN.
Liên quan đến việc số lượng luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 này rất lớn, để bảo đảm luật sớm đi vào cuộc sống và phát huy tối đa hiệu quả, tránh tạo áp lực cho hệ thống, bà Nguyễn Phương Thủy khẳng định, tại kỳ họp này Quốc hội đã thông qua khối lượng văn bản hết sức đồ sộ, với 34 luật, 14 nghị quyết quy phạm pháp luật và cho ý kiến 6 dự án luật.
Bà Thủy cho biết, phần lớn các luật, nghị quyết này do Chính phủ trình và tại kỳ họp thứ 9 này cũng đã áp dụng các quy định mới của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Theo đó, các cơ quan trình các dự án luật, nghị quyết phải chịu trách nhiệm đến cùng với dự án của mình. Quốc hội sẽ hỗ trợ, tạo điều kiện một cách tối đa để luật, nghị quyết do các cơ quan đề xuất được Quốc hội xem xét và nếu đủ điều kiện thì thông qua tại kỳ họp.
"Việc tổ chức triển khai thi hành các luật, nghị quyết là trách nhiệm chính của Chính phủ, tuy nhiên trong quá trình này, Quốc hội cũng đã giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan, tổ chức có liên quan để kịp thời triển khai thi hành các luật, nghị quyết, bảo đảm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật công bằng, nghiêm minh, nhất quán, hiệu lực, hiệu quả," Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp và Pháp luật của Quốc hội nêu.
Đồng thời, Quốc hội yêu cầu Chính phủ chỉ đạo quyết liệt các Bộ, ngành liên quan xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các luật, nghị quyết bảo đảm luật, nghị quyết được ban hành ngay sau khi có hiệu lực.
Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Thủy cho hay, trong số các luật, nghị quyết được thông qua lần này cơ bản có hiệu lực ngay từ ngày thông qua để phục vụ triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Trong thời gian vừa qua, Chính phủ đã kịp thời ban hành 28 nghị định về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, các cơ quan cũng đang triển khai tiếp tục ban hành các nghị định, nghị quyết, thông tư, chỉ thị cần thiết để bảo đảm việc thi hành các luật, nghị quyết của Quốc hội.
"Trong suốt quá trình triển khai, Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội sẽ thường xuyên theo dõi, giám sát phản ánh với các cấp có thẩm quyền những vấn đề bất cập, vướng mắc phát sinh (nếu có) để kịp thời đưa ra các giải pháp xử lý," bà Nguyễn Phương Thủy nêu.
Kiều Chinh