Ở miền Tây Nam Bộ, nơi những dòng kênh chằng chịt phủ đầy phù sa, có một loài cá từng xuất hiện dày đặc mỗi mùa con nước, trở thành ký ức ngon lành của nhiều thế hệ, đó là cá trèn.
Loại cá này có vẻ ngoài nhỏ, thân dài và mỏng. Đặc biệt, thịt cá mềm mà lại ngọt, khiến chúng được người dân vùng sông nước xem như món quà mà thiên nhiên dành tặng.
Cá trèn có thịt mềm, ngọt nên được nhiều người ưa thích. (Ảnh minh họa từ Internet)
Ngày nay, khi môi trường thay đổi và nguồn cá tự nhiên thưa dần, cá trèn càng được nâng tầm thành đặc sản, được săn tìm để chế biến nhiều món ăn gợi nhớ hương vị quê nhà.
Cá trèn có nhiều loại, tùy theo hình dáng và kích cỡ mà người dân phân biệt thành cá trèn lá, trèn mỡ, trèn kết hay trèn bầu. Trong đó, cá trèn bầu thường được đánh giá cao nhất vì phần thịt dày, trắng và ít xương.
Những ai sành ăn đều biết rằng, không chỉ miếng thịt lưng săn chắc mà phần bụng cá - nơi chứa lớp mỡ thơm béo mới chính là điểm khiến cá trèn bầu trở nên “được lòng” thực khách.
Phần bụng cá có lớp mỡ béo, khiến nhiều người ưa thích. (Ảnh minh họa từ Internet)
Ngày trước, cá trèn xuất hiện nhiều đến mức chỉ cần thả lưới, giăng câu hay dỡ chà là đã có thể bắt được cả rổ đầy. Ngày nay, số lượng giảm đi đáng kể, khiến cá trèn đánh bắt tự nhiên trở thành món đặc sản có giá trị, được mang ra chợ từ sáng sớm và thường hết nhanh vì ai cũng muốn mua vài con đem về kho tộ, nấu canh hoặc phơi khô dự trữ.
Dù chế biến cách nào, cá trèn cũng giữ được vị ngọt dịu đặc trưng. Cá trèn lá, vốn nhỏ và ít thịt, thường được người miền Tây đem làm mắm hoặc tẩm bột chiên giòn rồi dầm nước mắm tỏi ớt.
Còn với những con lớn hơn như trèn kết hay trèn bầu, các bà nội trợ lại thích làm khô hoặc kho nghệ, kho mẳn để ăn kèm cơm nóng. Tuy nhiên, món ăn khiến cá trèn “ghi dấu ấn” mạnh mẽ nhất phải là món cá trèn kho tộ.
Một tộ cá trèn kho ngon đòi hỏi sự tinh tế trong từng bước. Cá phải thật tươi, được làm sạch và để ráo trước khi ướp. Người miền Tây thường giã nhuyễn đầu hành, trộn với muối, đường và nước màu để tạo mùi thơm đặc trưng.
Món cá trèn kho. (Ảnh minh họa từ Internet)
Khi mở nắp tộ, mùi cá kho hòa với tiêu, ớt và hành lan tỏa, kích thích vị giác ngay lập tức. Gắp miếng cá đưa lên miệng, thực khách sẽ cảm nhận được sự hòa quyện của vị mặn nhẹ, vị ngọt tự nhiên và chút béo nơi bụng cá.
Hầu như ai lớn lên ở miền Tây đều từng có lần vừa ăn cá trèn kho tộ, vừa chan chút nước kho lên cơm trắng, rồi dùng thêm muỗng canh bầu nóng để “lùa” cho tròn vị, một sự kết hợp mộc mạc mà khó quên.
Cá trèn còn được làm khô, là đặc sản miền Tây được săn lùng. (Ảnh minh họa từ Internet)
Cá trèn không chỉ là món ăn, mà còn là một phần ký ức của miền sông nước. Giữa nhịp sống thay đổi từng ngày, hương vị giản dị ấy vẫn luôn khiến người ta nhớ về những ngày tháng yên bình, khi dòng nước dưới chân cầu mang theo đầy ắp món quà của tự nhiên.
Minh Huy