Từng có thời điểm, giá gỗ trắc đỏ có thể lên tới nửa tỷ đồng mỗi mét khối, khiến dân buôn lẫn dân mê đồ gỗ săn lùng ráo riết.
Theo các chuyên gia, gỗ trắc đỏ là loại gỗ quý hiếm nằm trong nhóm gỗ cao cấp ở Việt Nam. Trên thị trường, mức giá của gỗ trắc có thể dao động từ 100.000 đến 800.000 đồng/kg, tùy vào chất lượng và kích thước. Những khúc gỗ có đường kính lớn, từ 15cm trở lên, thậm chí có thể chạm ngưỡng 1,5 triệu đồng/kg. Tính ra, một mét khối gỗ trắc đỏ "chuẩn chỉnh" hoàn toàn có thể có giá tới 500 triệu đồng, tùy theo nhu cầu thị trường.
Gỗ trắc đỏ.
Tuy nhiên, không phải lúc nào gỗ trắc cũng có giá "trên trời" như hiện tại. Trước những năm 2000, loại gỗ này vẫn còn khá khiêm tốn về mặt giá trị. Mọi chuyện chỉ thay đổi khi thương lái Trung Quốc bắt đầu thu mua ồ ạt, khiến thị trường bùng nổ và từ đó, trắc đỏ vươn lên thành “ngôi sao” trong giới gỗ quý. Các sản phẩm nội thất, mỹ nghệ từ gỗ trắc nhanh chóng trở nên đắt đỏ, được giới thượng lưu săn đón như những món đồ thể hiện đẳng cấp.
Ông Nguyễn Văn Biên – Giám đốc Trung tâm Cây giống Tam Đảo (Vĩnh Phúc) cho biết, trắc đỏ thuộc họ đậu và chủ yếu được trồng để khai thác phần lõi gỗ. Loại cây này vừa mang giá trị kinh tế, vừa có ý nghĩa trong phát triển lâm nghiệp bền vững. Gỗ trắc đỏ có màu sắc rất đặc trưng, từ đỏ tươi khi mới cắt cho tới đỏ sẫm hoặc nâu tím sau khi tiếp xúc với không khí một thời gian. Nhờ đó, sản phẩm từ gỗ trắc không chỉ đẹp mắt mà còn giữ được vẻ sang trọng, bền theo năm tháng.
Thấy được tiềm năng to lớn của loại cây này, nhiều dự án trồng rừng đã chủ động đưa trắc đỏ vào danh mục cây cần được bảo tồn, nhằm giữ gìn nguồn gen quý hiếm. Ông Biên cho biết thêm, việc khai thác tràn lan trong quá khứ, chủ yếu để phục vụ xuất khẩu, đã khiến nguồn trắc đỏ suy giảm nghiêm trọng. Do đó, nếu muốn khai thác hiệu quả trong tương lai, bắt buộc phải có kế hoạch phát triển bền vững.
Hiện tại, đa số gỗ trắc trên thị trường Việt Nam được nhập khẩu từ Lào và Thái Lan. Tuy nhiên, gỗ trắc đỏ trồng tại Việt Nam vẫn được đánh giá là chất lượng vượt trội nhờ điều kiện thổ nhưỡng lý tưởng, cho ra vân gỗ đều, màu sắc hài hòa và độ bền vượt trội. Ở nước ta, trắc đỏ phân bố nhiều tại các tỉnh miền Trung như Quảng Nam, Quảng Trị, và một số nơi ở Nam Bộ. Ngoài ra, cây cũng xuất hiện ở một vài quốc gia Đông Nam Á khác như Lào, Campuchia và Thái Lan.
Một điểm cộng cực lớn của trắc đỏ là không chỉ làm kinh tế mà còn cực kỳ thân thiện với môi trường. Cây có khả năng hấp thụ CO₂ cao, giúp cải thiện chất lượng không khí và giảm tác động từ biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, với hệ rễ ăn sâu và tán rộng, cây còn giữ đất, giữ nước, chống xói mòn và tạo môi trường sống ổn định cho nhiều loài sinh vật khác.
Về khía cạnh đầu tư, trắc đỏ cũng không "ngốn" quá nhiều chi phí. Mỗi hecta có thể trồng khoảng 500 cây, chi phí giống chỉ khoảng 4 triệu đồng, trong khi phân bón và chăm sóc rơi vào khoảng hơn 10 triệu đồng. Trong suốt vòng đời sinh trưởng, cây không đòi hỏi chăm sóc quá phức tạp, chỉ cần bón phân hai lần mỗi năm và làm cỏ định kỳ. Đặc biệt, khi cây đủ lớn, việc làm cỏ gần như không cần thiết nữa – vừa tiết kiệm chi phí vừa đỡ tốn công.
Có thể nói, trắc đỏ không chỉ là một “kho báu sống” của rừng Việt Nam mà còn là lựa chọn sáng giá cho mô hình phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường. Để tối ưu hóa tiềm năng này, rất cần có chính sách hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp trong việc trồng rừng bền vững, vừa bảo tồn thiên nhiên, vừa tạo ra giá trị lâu dài cho nền kinh tế lâm nghiệp Việt Nam.
Mộc Chân