Khi nhắc đến thực phẩm bổ dưỡng, đa số chúng ta thường nghĩ ngay đến các loại rau củ và trái cây. Thật vậy, thực phẩm có nguồn gốc thực vật mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là các sản phẩm từ động vật kém phần bổ dưỡng. Một minh chứng rõ ràng là gan, một loại nội tạng động vật quen thuộc trong ẩm thực Việt, đã được vinh danh trong danh sách 20 thực phẩm tốt nhất thế giới do chuyên trang ẩm thực Anh BBC Good Food công bố vào tháng 3 năm 2023.
Gan: "Siêu thực phẩm" giàu dinh dưỡng
Theo BBC Good Food, gan là loại thực phẩm giàu protein, ít calo và chứa nhiều vitamin, khoáng chất thiết yếu. Nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao, gan được xem là một trong những thực phẩm bổ dưỡng nhất hiện nay.
Gan heo là loại nội tạng động vật được nhiều người Việt ưa thích, chế biến thành nhiều món ăn ngon. (Ảnh minh họa từ Internet)
Một ưu điểm nổi bật của gan là các dưỡng chất trong gan dễ dàng được cơ thể hấp thụ. Ví dụ, gan chứa vitamin A ở dạng retinol - một dạng hoạt động của vitamin A, giúp cơ thể sử dụng ngay mà không cần chuyển hóa như vitamin A từ thực vật. Ngoài ra, gan còn chứa vitamin D3 - loại vitamin D dễ hấp thụ hơn so với dạng có trong thực vật.
Gan cũng rất giàu vitamin nhóm B, như folate, choline và B12 vốn là những dưỡng chất quan trọng cho quá trình trao đổi chất, chức năng não bộ và nhiều hoạt động sinh lý khác.
Đặc biệt, gan là nguồn cung cấp sắt haem, loại sắt dễ hấp thụ và có hiệu quả cao trong việc bổ sung sắt cho cơ thể, rất phù hợp cho phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt là nhóm đối tượng dễ thiếu sắt.
Người Việt ăn gan như thế nào?
Trong ẩm thực Việt Nam, gan - đặc biệt là gan lợn - đã xuất hiện từ lâu và được chế biến thành nhiều món ăn quen thuộc như gan xào mướp, gan xào hành tây, gan cháy tỏi hay pate gan.
Gan heo được chế biến thành món pate gan. (Ảnh minh họa từ Internet)
Khi chế biến gan, điều quan trọng là phải làm sạch kỹ để đảm bảo an toàn. Một số cách làm sạch gan phổ biến gồm:
Ngâm gan trong hỗn hợp giấm trắng và nước khoảng 30 phút để loại bỏ độc tố và vi khuẩn.
Ngâm gan trong nước muối loãng từ 1–2 giờ để khử khuẩn hiệu quả.
Ngâm gan trong sữa tươi không đường khoảng 30 phút giúp khử mùi hôi và làm sạch gan.
Dùng hỗn hợp nước, bột mì, muối và dầu mè, sau khi thái gan thành lát mỏng, ngâm và chà xát hỗn hợp này rồi rửa sạch.
Các phương pháp sơ chế này giúp gan sạch, khử mùi hiệu quả và an toàn khi nấu nướng.
Lưu ý khi tiêu thụ gan
Mặc dù bổ dưỡng, việc tiêu thụ gan cần được kiểm soát hợp lý. Gan chứa chất béo, chất béo bão hòa và cholesterol vốn là các chất vốn từng bị lo ngại về sức khỏe. Tuy nhiên, nếu ăn ở mức độ vừa phải, những chất này vẫn hỗ trợ tốt cho việc hấp thụ vitamin tan trong chất béo như A và D.
Một vấn đề thường được nhắc đến là gan là cơ quan xử lý độc tố trong cơ thể động vật. Vì vậy, người tiêu dùng nên chọn gan từ nguồn rõ ràng, ưu tiên động vật chăn thả tự nhiên hoặc nuôi hữu cơ để đảm bảo an toàn.
Mặc dù bổ dưỡng, việc tiêu thụ gan cần được kiểm soát hợp lý. (Ảnh minh họa từ Internet)
Ngoài ra, gan có hàm lượng vitamin A rất cao. Phụ nữ mang thai được khuyến cáo không nên ăn gan trong 3 tháng đầu thai kỳ để tránh nguy cơ dị tật bẩm sinh.
Một số nghiên cứu còn cho thấy việc tiêu thụ vitamin A quá nhiều trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ gãy xương ở phụ nữ sau mãn kinh và nam giới lớn tuổi. Do đó, những đối tượng này nên hạn chế ăn gan không quá một lần mỗi tuần.
Gan còn chứa purin - hợp chất tự nhiên có thể gây ảnh hưởng đến người bị bệnh gút. Trẻ em cũng nên ăn gan ở mức độ hạn chế do nhu cầu dinh dưỡng thấp hơn so với người lớn.
Nếu bạn hoặc người thân thuộc nhóm cần hạn chế ăn gan, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia y tế hoặc bác sĩ dinh dưỡng trước khi thay đổi chế độ ăn.
Món gan heo xào mướp được nhiều người ưa thích. (Ảnh minh họa từ Internet)
Tóm lại, gan là thực phẩm bổ dưỡng, chứa nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, người tiêu dùng cần hiểu rõ cách chế biến và tiêu thụ hợp lý để tận dụng tối đa lợi ích mà gan mang lại mà vẫn đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Hoàng Minh