Shark Thủy: Sai phạm tài chính tại hệ sinh thái Egroup
Shark Tank Việt Nam là chương trình truyền hình thực tế dành cho các startup (doanh nghiệp khởi nghiệp), nơi các "cá mập" - những doanh nhân có tiếng - rót vốn đầu tư. Ghi nhận, danh sách “cá mập” có khoảng 20 người, với những cái tên nổi tiếng. Thế nhưng trong danh sách trên có nhiều shark đã vướng vòng lao lý, hoặc lùm xùm về kinh doanh.
Ngày 22/3/2024, cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố và bắt tạm giam ông Nguyễn Ngọc Thủy (Shark Thủy) - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Giáo dục Egroup, để điều tra về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Ông Thủy bị cáo buộc chiếm đoạt tiền của nhà đầu tư thông qua các giao dịch chuyển nhượng cổ phần tại Egroup.
Shark Thủy, sinh năm 1982, từng được biết đến như “biểu tượng của khởi nghiệp giáo dục tư nhân”. Ông sáng lập hệ sinh thái Egroup – Apax Holdings (IBC), sở hữu chuỗi Apax Leaders, mầm non iGarten, trường liên cấp Firbank Australia, cùng nhiều công ty con trong lĩnh vực công nghệ giáo dục và chăm sóc sức khỏe.
Thời kỳ đỉnh cao, hệ thống Apax Leaders có hơn 120 trung tâm trên toàn quốc, phục vụ khoảng 120.000 học viên. Năm 2020, doanh thu Apax Holdings đạt khoảng 2.000 tỉ đồng, tăng gấp đôi so với hai năm trước đó. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 khiến chuỗi giáo dục rơi vào khủng hoảng tài chính kéo dài, dẫn đến nợ lương, nợ học phí và nợ bảo hiểm xã hội.
Shark Bình, Shark Thủy, Shark Tam vướng vào vòng lao lý.
Theo Bảo hiểm xã hội Hà Nội, Egroup và các công ty thành viên chậm đóng hơn 103 tỷ đồng tiền bảo hiểm, riêng Apax Leaders nợ hơn 57 tỷ đồng. Năm 2022, Apax Holdings ghi nhận lỗ ròng 87 tỷ đồng, mức lỗ cao nhất trong lịch sử. Đến cuối năm 2023, cổ phiếu IBC bị hủy niêm yết trên HoSE và đình chỉ giao dịch trên UPCoM.
Vụ việc của ông Thủy cho thấy mặt trái của mô hình phát triển nóng, thiếu kiểm soát tài chính trong lĩnh vực giáo dục tư nhân, vốn từng được xem là mũi nhọn tăng trưởng.
Shark Tam vướng cáo buộc buôn lậu, trốn thuế
Khác với Shark Thủy, Phạm Văn Tam (Shark Tam) - Chủ tịch Tập đoàn Asanzo - lại đối mặt với cáo buộc buôn lậu và trốn thuế.
Kết quả thanh tra của Cục Thuế TPHCM cho thấy, trong giai đoạn 2016-2019, Asanzo mua linh kiện từ Công ty Trần Thoàn, ký hợp đồng gia công với Công ty VTB, sau đó lắp ráp thành phẩm điều hòa và xuất bán nội bộ nhưng không xuất hóa đơn, không kê khai thuế.
Cơ quan chức năng xác định, ông Tam chỉ đạo việc ký kết các hợp đồng nguyên tắc với nhiều công ty “vệ tinh” để ghi nhận doanh thu, chi phí không đúng thực tế, sử dụng hóa đơn không hợp pháp nhằm trốn thuế hơn 15,7 tỷ đồng.
Tháng 9 vừa qua, Viện Kiểm sát Nhân dân TPHCM đã ban hành cáo trạng truy tố ông Tam về hai tội danh buôn lậu và trốn thuế.
Từng được xem là “người truyền cảm hứng hàng Việt”, Asanzo nổi lên với khẩu hiệu “Đỉnh cao công nghệ Nhật Bản - made in Vietnam”, đạt doanh thu hàng nghìn tỷ đồng trước khi rơi vào vòng xoáy điều tra. Sau khi vụ việc nổ ra, thương hiệu Asanzo gần như biến mất khỏi thị trường, mạng lưới phân phối co hẹp, các sản phẩm không còn xuất hiện rộng rãi trong hệ thống bán lẻ.
Shark Bình lừa đảo liên quan dự án tiền số AntEx
Ngày 14/10 vừa qua, Công an TP. Hà Nội cho biết đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với ông Nguyễn Hòa Bình (44 tuổi, Shark Bình) và 9 người khác về 2 tội: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.
Theo cơ quan công an, từ tháng 8 đến 12/2021, ông Bình cùng cộng sự phát triển và quảng bá dự án “đồng tiền số AntEx”, kêu gọi đầu tư thông qua việc lập Quỹ “Next100 Blockchain” với cam kết rót 50 triệu USD vào các dự án công nghệ.
Theo thông tin công khai, năm 2021, Shark Bình tuyên bố đầu tư 2,5 triệu USD vào AntEx thông qua quỹ Next100 Blockchain, đồng thời giữ vai trò cố vấn chiến lược. AntEx được giới thiệu là một hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi) với tham vọng phát triển stablecoin VNDT - mô hình tương tự các token quốc tế nhưng chưa được pháp luật Việt Nam thừa nhận.
Chỉ sau thời gian ngắn, token AntEx mất hơn 99% giá trị, website và các kênh truyền thông chính thức lần lượt ngừng hoạt động. Đến tháng 3/2023, dự án đổi tên thành Rabbit (RAB) nhưng đồng token mới cũng giảm sâu 95% giá trị. Nhiều nhà đầu tư cho rằng họ đã mất toàn bộ vốn.
Giới phân tích nhận định, trong bối cảnh môi trường đầu tư khởi nghiệp tại Việt Nam đang mở rộng nhanh chóng, tính liêm chính và quản trị doanh nghiệp phải trở thành tiêu chí hàng đầu. Việc các “shark” - từng là biểu tượng truyền thông của giới startup - vướng lao lý là lời cảnh tỉnh về niềm tin thị trường không thể dựa trên hình ảnh hay danh tiếng cá nhân, mà cần được củng cố bằng tính minh bạch, tuân thủ pháp luật và năng lực quản trị thực chất.
Ngọc Mai