Lọc nước bằng năng lượng mặt trời: Nước sạch bền vững cho vùng ven TP.HCM

3 giờ trướcBài gốc

Huyện Cần Giờ, vùng ven biển duy nhất của TP.HCM, từng có thời gian dài sống chung với cảnh thiếu nước ngọt. Địa hình bị chia cắt bởi nhiều sông rạch khiến việc kéo đường ống từ nội thành về gặp khó khăn, còn vận chuyển nước bằng sà lan thì tốn kém và phụ thuộc thời tiết.

Trước đây, ở xã đảo Thạnh An, nguồn nước sinh hoạt chủ yếu đến từ nước mưa trữ và nước vận chuyển từ đất liền, với giá 150.000–200.000 đồng cho mỗi mét khối. Mùa khô, lượng nước mưa cạn kiệt, tàu chở nước gặp sóng to gió lớn, khiến sinh hoạt bị đảo lộn.

Dùng năng lượng mặt trời sản xuất nước sạch-Ảnh: Internet

Đầu năm 2025 đánh dấu bước ngoặt: toàn bộ hộ dân Cần Giờ đã được kết nối với hệ thống cấp nước tập trung. Riêng Thạnh An, 82 hộ dân ở cuối nguồn vừa được lắp đồng hồ nước miễn phí, chấm dứt cảnh phải chờ sà lan chở nước. Dù vậy, đặc thù địa hình xa, áp lực nước chưa đồng đều và nguy cơ gián đoạn cấp nước mùa khô khiến các giải pháp bổ trợ vẫn rất cần thiết.

Một trong những giải pháp đó là trạm lọc nước thông minh kết hợp năng lượng mặt trời. Hệ thống này sử dụng màng lọc nano và RO để loại bỏ vi khuẩn, vi rút, kim loại nặng và tạp chất, cho ra nước đạt tiêu chuẩn QCVN 01:2009/BYT. Điện năng vận hành được cung cấp hoàn toàn từ pin mặt trời, giúp trạm hoạt động độc lập, không phụ thuộc lưới điện, tiết kiệm chi phí và giảm phát thải khí nhà kính.

Theo nhóm kỹ thuật, một trạm công suất 5 m³/giờ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cho 200–300 hộ dân, chi phí vận hành gần như bằng 0, chỉ cần thay lõi lọc định kỳ. Hệ thống còn được tích hợp cảm biến giám sát chất lượng nước theo thời gian thực, tự động cảnh báo khi phát hiện bất thường.

Nếu Cần Giờ đã giải được “cơn khát” bằng đường ống, thì ở Củ Chi, câu chuyện vẫn còn nhiều thách thức. Ba xã Nhuận Đức, An Phú và Phú Mỹ Hưng hiện chưa có mạng lưới cấp nước sạch, người dân phải dùng nước từ bồn chứa di động hoặc nước khoan giếng. Chất lượng nguồn nước này không ổn định, tiềm ẩn nguy cơ nhiễm phèn, nhiễm mặn hoặc vi sinh.

Ông Nguyễn Văn Tài, chuyên gia môi trường, nhận định: “Việc kéo ống cấp nước đến các khu vực dân cư phân tán cần thời gian và chi phí rất lớn. Giải pháp lọc nước thông minh dùng năng lượng mặt trời vừa đáp ứng nhu cầu tại chỗ, vừa giảm áp lực cho hạ tầng cấp nước tập trung”.

Về khía cạnh kinh tế, mô hình này giúp giảm đáng kể chi phí cho người dân. Nếu trước đây, giá 1 m³ nước vận chuyển cao gấp 7–10 lần nước máy, thì nay nước lọc tại chỗ có giá gần như bằng 0 nếu cộng đồng cùng chia sẻ chi phí bảo trì. Ngoài ra, với điều kiện nắng nhiều của TP.HCM, nguồn điện từ pin mặt trời rất dồi dào, đảm bảo vận hành ổn định quanh năm.

Nước sạch về với người dân xã đảo Thạnh An, Cần Giờ- Ảnh: Internet

Không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp, giải pháp này còn giúp thành phố thực hiện mục tiêu phát triển xanh. Mỗi trạm công suất 5 m³/giờ có thể giảm 3–4 tấn CO₂ mỗi năm so với phương án vận chuyển nước bằng tàu, xe bồn.

Bà Lê Thị Hoa, cư dân Thạnh An, cho biết: “Nước máy đã về tới nhà nhưng tôi vẫn tin dùng nước lọc từ trạm mặt trời để uống trực tiếp. Có thêm nguồn bổ sung, gia đình yên tâm hơn trong mùa khô hoặc khi có sự cố đường ống”.

TP.HCM đặt mục tiêu đến cuối năm 2025, 100% hộ dân, từ nội thành đến ngoại thành, được tiếp cận nguồn nước sạch, an toàn và bền vững. Kết hợp giữa hệ thống cấp nước tập trung và công nghệ lọc nước thông minh năng lượng mặt trời được xem là hướng đi kép – vừa đảm bảo an toàn nguồn nước, vừa chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu và sự cố hạ tầng.

“Nước sạch bằng năng lượng mặt trời” là giải pháp sử dụng ánh sáng mặt trời để lọc, khử trùng và cung cấp nước uống an toàn mà không cần phụ thuộc vào điện lưới hay nhiên liệu hóa thạch.

Có ba mô hình phổ biến hiện nay. Thứ nhất là máy lọc nước dùng pin mặt trời để tạo điện cho bơm và hệ thống lọc, giúp vận hành ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo, nơi điện yếu hoặc chưa có điện, cho ra nước đạt chuẩn sinh hoạt.

Thứ hai là khử trùng bằng tia cực tím tự nhiên theo phương pháp SODIS: nước được chứa trong chai nhựa trong suốt, phơi nắng từ 6 đến 8 giờ, nhờ tia UV và nhiệt độ cao tiêu diệt vi khuẩn, vi rút, chi phí gần như bằng không, phù hợp hộ gia đình nghèo.

Thứ ba là hệ thống chưng cất nước mặt trời, tận dụng nguyên lý bốc hơi, ngưng tụ để loại bỏ muối, kim loại nặng, vi sinh, đặc biệt hữu ích ở vùng ven biển và hải đảo thiếu nước ngọt.

Giải pháp này có nhiều ưu điểm như tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường, giảm phát thải, đồng thời tạo sự tự chủ nguồn nước cho cộng đồng. Tuy nhiên, nó cũng có hạn chế khi phụ thuộc vào cường độ nắng, công suất thường nhỏ và chi phí đầu tư ban đầu với hệ thống lọc dùng pin mặt trời khá cao. Dù vậy, đây vẫn là hướng đi bền vững, ứng dụng khoa học, công nghệ, năng lượng tái tạo để giải quyết bài toán nước sạch cho những khu vực khó khăn.

Nguyễn Tuyết

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/loc-nuoc-bang-nang-luong-mat-troi-nuoc-sach-ben-vung-cho-vung-ven-tp-hcm-236312.html