Lời cảnh báo sốc tới toàn Trái Đất

một giờ trướcBài gốc

Báo cáo do các nhà khoa học thuộc World Weather Attribution and Climate Central (Mỹ) thực hiện cho thấy nếu các quốc gia duy trì đúng cam kết trong Thỏa thuận Paris 2015, nhiệt độ trung bình toàn cầu sẽ tăng khoảng 2,6°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Khi đó, Trái Đất sẽ có thêm khoảng 57 ngày siêu nóng mỗi năm.

Nắng nóng kỷ lục tại Ấn Độ. Ảnh: Bloomberg.

“Làn sóng nhiệt” tăng cao

Các nhà nghiên cứu gọi “ngày siêu nóng” là những ngày mà nhiệt độ tại từng địa điểm vượt ngưỡng 90% mức nhiệt của các ngày cùng thời điểm trong giai đoạn 1991-2020. Chẳng hạn, nếu trong 30 năm này, 90% số ngày giữa tháng 6 ở Hà Nội có nhiệt độ không vượt quá 35°C, thì bất kỳ ngày nào sau đó có nhiệt độ cao hơn 35°C sẽ được xếp vào nhóm “ngày siêu nóng”.

Các nhà khoa học cảnh báo, vào cuối thế kỷ 21, thế giới có thể phải đối mặt với gần hai tháng “siêu nóng” mỗi năm nếu lượng khí thải nhà kính tiếp tục tăng theo kịch bản hiện tại. Trong khi đó, nếu các quốc gia không tuân thủ việc cắt giảm khí thải nhà kính theo thỏa thuận, mức tăng có thể lên tới 4°C, điều này có nghĩa là Trái Đất sẽ hứng chịu đến 114 ngày siêu nóng trong năm.

Nghiên cứu chỉ ra rằng đợt nắng nóng kéo dài ở phía nam châu Âu năm 2023 đã nóng hơn 0,6°C và có khả năng xảy ra cao hơn 70% so với thời điểm trước Thỏa thuận Paris. Nếu không đẩy mạnh nỗ lực chống biến đổi khí hậu, các đợt sóng nhiệt tương tự vào cuối thế kỷ có thể nóng hơn tới 3°C.

Tại Mỹ và Mexico, những đợt nắng nóng cực đoan cũng được dự báo sẽ tăng thêm khoảng 1,7°C nếu mức phát thải hiện tại không thay đổi.

Theo bà Kristina Dahl, Phó chủ tịch phụ trách khoa học của Climate Central, biến đổi khí hậu chắc chắn sẽ gây ra nhiều tổn thất nghiêm trọng cho toàn cầu. Tuy nhiên, bà Kristina Dahl cho rằng sự khác biệt giữa mức tăng 4°C và 2,6°C phần nào phản ánh nỗ lực đáng kể mà thế giới đã đạt được trong suốt 10 năm qua.

Trung bình cứ mỗi phút trôi qua, thế giới có một người tử vong do tác động của tình trạng nhiệt độ toàn cầu gia tăng. Ảnh: Bloomberg.

Dù vậy, Johan Rockström, Giám đốc Viện Khí hậu Potsdam cảnh báo rằng việc tránh được kịch bản 4°C không đồng nghĩa nhân loại đã an toàn. Ông Johan Rockström nhấn mạnh nếu nhân loại không cảnh giác, tương lai thảm khốc gây hại cho hàng tỷ người rất có thể xảy ra vì hệ lụy của biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, báo cáo cũng nhấn mạnh sự bất bình đẳng sâu sắc giữa các quốc gia trong tác động của biến đổi khí hậu. Những nước nhỏ và kém phát triển như Quần đảo Solomon, Samoa, Panama và Indonesia sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất. Trong đó, Panama dự kiến có thêm 149 ngày siêu nóng mỗi năm dù chỉ thải ra 1% lượng khí nhà kính toàn cầu.

Ngược lại, các quốc gia phát thải lớn như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ, chiếm tới 42% lượng CO₂ toàn cầu lại chỉ phải đối mặt với 23 đến 30 ngày siêu nóng mỗi năm.

Mỗi phút có một người tử vong liên quan nhiệt độ cao

Theo bà Dahl, nhiệt độ tăng cao không chỉ ảnh hưởng môi trường mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe con người. “Nắng nóng nhiều ngày và mức nhiệt cao có thể khiến người dân phải nhập viện và thậm chí là cướp đi sinh mạng của họ”, bà Dahl bày tỏ lo ngại.

Các chuyên gia y tế cảnh báo khi tiếp xúc với nền nhiệt “siêu nóng” kéo dài, hệ thống điều nhiệt tự nhiên của cơ thể sẽ bị quá tải. Ban đầu, các triệu chứng có thể chỉ là phát ban, phù nề, hoặc chuột rút. Nhưng khi tình trạng mất nước và muối khoáng trở nên nghiêm trọng, lượng máu lên não giảm, nạn nhân có thể bị ngất xỉu đột ngột.

Nguy hiểm hơn, nếu cơ thể tiếp tục mất nước, nạn nhân sẽ rơi vào trạng thái kiệt sức vì nhiệt với các biểu hiện thần kinh như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, tệ hơn tình trạng này có thể leo thang thành sốc nhiệt.

Sốc nhiệt có thể gây tổn thương đa cơ quan, từ hệ thần kinh, tim mạch đến hô hấp, dẫn thẳng đến co giật, hôn mê và tử vong.

Sốc nhiệt có thể gây tổn thương đa cơ quan, dẫn thẳng đến co giật, hôn mê và tử vong. Ảnh: Alamy.

Đồng quan điểm với Phó chủ tịch phụ trách khoa học của Climate Central, bà Friederike Otto, nhà nghiên cứu khí hậu, giảng viên cao cấp trường Đại học Hoàng gia London (Anh) cho biết mỗi năm, các đợt sóng nhiệt đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng.

“Số người bị ảnh hưởng vì biến đổi nhiệt chắc chắn sẽ lên đến hàng chục nghìn, thậm chí hàng triệu người mỗi năm”, bà Friederike Otto nhấn mạnh.

Theo báo cáo Lancet Countdown 2025, tình trạng nhiệt độ gia tăng trên toàn cầu hiện giết chết một người mỗi phút. Một phân tích vừa được công bố trên tạp chí y khoa The Lancet cũng cho thấy tỷ lệ tử vong liên quan đến nắng nóng đã tăng vọt 23% kể từ những năm 1990, đạt mức trung bình 546.000 ca tử vong mỗi năm trong giai đoạn 2012-2021.

Nhiệt độ cao không chỉ cướp đi sinh mạng mà còn tàn phá nền kinh tế. Báo cáo của The Lancet chỉ ra rằng việc tiếp xúc với nhiệt độ cao đã dẫn đến kỷ lục 639 tỷ giờ lao động bị mất trên toàn cầu vào năm 2024, gây thiệt hại tương đương 6% GDP ở các quốc gia kém phát triển nhất.

Các chuyên gia kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng tốc hành động, từ việc chuyển đổi sang năng lượng sạch đến đầu tư cho thích ứng khí hậu tại các quốc gia dễ bị tổn thương. Bởi theo kết luận của báo cáo, mỗi thập kỷ chậm trễ sẽ khiến hành tinh phải trả giá bằng những mùa hè khắc nghiệt hơn, nhiều sinh mạng hơn và khoảng cách bất bình đẳng ngày càng sâu sắc hơn.

Lê Huyên

Nguồn Znews : https://znews.vn/loi-canh-bao-soc-toi-toan-trai-dat-post1612188.html