Lời giải cho bài toán sinh tồn của xe tăng Nga trước 'bão' drone FPV

2 giờ trướcBài gốc

Tuần qua, Viện Sở hữu Công nghiệp Liên bang Nga (FIPS) đã công bố một tài liệu được xem là mang tính bước ngoặt đối với ngành công nghiệp quốc phòng nước này.

Theo đó, Cục Thiết kế Chế tạo Máy (KBM), có trụ sở tại Kolomna, đã được cấp bằng sáng chế cho một phương thức vận hành hoàn toàn mới của hệ thống phòng vệ chủ động Arena-M. Điểm đáng chú ý là sáng chế này không chỉ tập trung đánh chặn tên lửa và đạn chống tăng truyền thống, mà còn mở rộng khả năng đối phó với các loại máy bay không người lái tấn công.

Động thái này được đánh giá là lời đáp trực tiếp cho thách thức sống còn của xe tăng hiện đại, khi các drone FPV ngày càng chứng minh hiệu quả cao trên chiến trường và làm thay đổi cục diện tác chiến tăng - thiết giáp.

Các xe tăng T-90 được trang bị hệ thống phòng vệ chủ động, phản ánh nỗ lực rộng lớn hơn của Nga nhằm điều chỉnh và nâng cấp khả năng bảo vệ xe bọc thép trước mối đe dọa ngày càng gia tăng từ các drone tấn công FPV - Ảnh: Uralvagonzavod

Bằng sáng chế mang số hiệu 2853544, có hiệu lực từ ngày 23.5, đã chính thức hóa một phương pháp kỹ thuật nhằm khắc phục một trong những "tử huyệt" lớn nhất của xe tăng hiện đại - các loại drone kích thước nhỏ, bay chậm và giá thành rẻ hoạt động ở cự ly gần.

Trong bối cảnh quân đội Nga đang nỗ lực tích hợp hệ thống APS Arena-M lên các dòng xe tăng chủ lực như T-72B3M và T-90M sau những tổn thất tại Ukraine, hồ sơ này phát đi một tín hiệu rõ ràng về nỗ lực chuyển dịch từ các biện pháp thô sơ như lồng thép chống drone sang một lớp phòng thủ tích hợp, dựa trên thuật toán thông minh và tự động hóa cao.

Thuật toán “khóa” mục tiêu từ tên lửa đến drone FPV

Tài liệu bằng sáng chế mô tả một quy trình cải tiến giúp hệ thống phòng vệ chủ động (APS) theo dõi và đánh chặn các mối đe dọa tốc độ cao một cách chính xác hơn. Radar của xe tăng liên tục quét không gian xung quanh và phát hiện đạn đang bay tới khi mục tiêu vượt qua một “ngưỡng cảnh báo” ban đầu được thiết lập sẵn. Tại thời điểm này, hệ thống lập tức ghi nhận vị trí, vận tốc và mốc thời gian của mục tiêu.

Hệ thống phòng vệ chủ động (APS) trên xe tăng chiến đấu chủ lực T-80UM1 của Nga - Ảnh: Internet

Dựa trên các dữ liệu đó, bộ xử lý sẽ từng bước điều chỉnh các “ngưỡng cảnh báo” mới ngày càng tiến sát về phía xe tăng. Quá trình này tạo ra một cơ chế “khóa” mục tiêu liên tục, buộc radar luôn bám sát đường bay của mối đe dọa cho đến khi nó đi vào “vùng tiêu diệt” - khoảng không gian mà đạn đánh chặn có thể phát nổ và các mảnh văng đủ sức vô hiệu hóa mục tiêu. Song song với việc bám bắt, hệ thống cũng tính toán chính xác thời điểm và vị trí mục tiêu xâm nhập vùng này để kích hoạt đạn phòng vệ đúng lúc.

Điểm đột phá của bằng sáng chế nằm ở việc mở rộng logic trên để đối phó với drone đa cánh quạt cỡ nhỏ - những mục tiêu vốn gây khó khăn lớn cho radar truyền thống, vốn được thiết kế chủ yếu để phát hiện đạn bay nhanh.

Trong phương án mới, radar không hoạt động cố định một chế độ, mà luân phiên chuyển đổi giữa tầm quét xa dành cho tên lửa và tầm quét ngắn chuyên biệt cho drone. Ở cự ly gần, radar không còn tập trung tìm thân drone vốn rất nhỏ và khó phản xạ sóng mà chuyển sang nhận diện các tín hiệu đặc trưng do cánh quạt đang quay tạo ra. Chuyển động của cánh quạt sinh ra một dạng “nhiễu” riêng trong tín hiệu radar, giúp hệ thống phát hiện drone trong những khoảnh khắc ngắn, ngay cả khi chúng bay chậm hoặc lơ lửng.

Ưu thế chiến thuật và rào cản kỹ thuật

Nếu được triển khai đúng, phương pháp mới này có thể mang lại một số lợi thế chiến thuật đáng kể cho lực lượng tăng thiết giáp Nga. Việc khai thác tín hiệu sinh ra từ cánh quạt đang quay cho phép radar nhận diện các drone bay chậm - nhóm mục tiêu vốn rất khó phát hiện bằng các radar truyền thống.

Cơ chế chuyển đổi linh hoạt giữa các chế độ radar cũng giúp tận dụng tối đa phần cứng cảm biến hiện có, hạn chế nhu cầu phải lắp thêm các radar chống drone chuyên biệt vốn cồng kềnh và phức tạp.

Trên lý thuyết, sự kết hợp này có thể tạo ra một “vùng bảo vệ” bán cầu với bán kính vài chục mét quanh xe tăng, đủ để gây khó khăn lớn cho các đòn tấn công đơn lẻ bằng drone FPV.

Phạm vị bảo vệ xe tăng của hệ thống phòng vệ chủ động (APS) Arena-M - Ảnh: Internet

Tuy vậy, từ một ý tưởng được cấp bằng sáng chế đến hiệu quả thực sự trên chiến trường vẫn là một quãng đường dài. Các đánh giá từ Ukraine và giới quan sát phương Tây cho thấy những nguyên mẫu hiện nay của hệ thống phòng vệ chủ động (APS) Arena-M vẫn gặp nhiều trở ngại khi đối phó với các drone siêu nhỏ.

Những thiết bị này thường được chế tạo từ vật liệu có diện tích phản xạ radar rất thấp, lại hoạt động sát mặt đất hoặc trong địa hình phức tạp, khiến việc phát hiện và theo dõi trở nên đặc biệt khó khăn. Bên cạnh đó, nguy cơ báo động giả cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Đối với các hệ thống tiêu diệt cứng, mỗi lần kích hoạt nhầm không chỉ tiêu tốn số đạn phòng vệ vốn ít ỏi mà còn có thể gây nguy hiểm cho lực lượng bộ binh đang hoạt động xung quanh xe tăng.

Những hạn chế về mặt hình học cũng chưa được giải quyết triệt để. Khu vực phía trên đỉnh tháp pháo - điểm yếu cố hữu của nhiều xe tăng hiện đại vẫn là hướng tiếp cận lý tưởng cho các loại đạn tấn công đột nóc và drone bổ nhào từ trên cao.

Trên thực tế, để bù đắp lỗ hổng này, nhiều đơn vị Nga đã phải lắp thêm các lồng thép chống drone. Tuy nhiên, các cấu trúc cơ khí mang tính “chữa cháy” này lại dễ gây cản trở tầm quét radar và làm suy giảm hiệu quả của đạn đánh chặn, tạo ra một bài toán tích hợp phức tạp giữa bảo vệ thụ động và phòng vệ chủ động.

Ở góc độ chiến lược, bằng sáng chế mới mang ý nghĩa vượt xa phạm vi kỹ thuật thuần túy. Nó cho thấy Nga đã nhìn nhận rõ rằng mối đe dọa lớn nhất đối với xe tăng ngày nay không còn chỉ đến từ tên lửa chống tăng vác vai, mà ngày càng xuất phát từ pháo binh chính xác và các loại drone FPV giá rẻ, dễ triển khai với số lượng lớn.

Nếu Nga có thể hiện thực hóa phương pháp này trên quy mô đáng kể, lực lượng tăng thiết giáp có thể giành lại phần nào khả năng sống sót trước các đòn tấn công drone đơn lẻ, buộc đối phương phải chuyển sang các chiến thuật bầy đàn, phối hợp đa lớp hoặc sử dụng nhiều loại hỏa lực cùng lúc.

Đối với NATO và các đối tác, tài liệu này là dấu hiệu cho thấy ngành công nghiệp quốc phòng Nga đang nỗ lực vượt qua các biện pháp đối phó mang tính tình thế, từng bước hướng tới các hệ thống chống drone tích hợp, có tổ chức và mang tính lâu dài hơn.

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/loi-giai-cho-bai-toan-sinh-ton-cua-xe-tang-nga-truoc-bao-drone-fpv-242970.html