Đưa chính sách đến với đúng đối tượng thụ hưởng
Tại Khánh Hòa, diện tích rừng phòng hộ trải rộng hàng nghìn ha, đặt ra thách thức lớn cho các trạm quản lý, bảo vệ rừng khi lực lượng chuyên trách còn mỏng. Các cán bộ vừa phải tuần tra rừng tự nhiên, vừa giữ rừng trồng, lại phải căng mình canh lửa trong những tháng cao điểm mùa khô… Trong bối cảnh đó, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021 - 2025 (Chương trình), tỉnh Khánh Hòa tích cực triển khai Tiểu dự án 1 của dự án 3 về phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị. Đặc biệt, việc thực hiện chính sách giao khoán rừng tự nhiên cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số đã trở thành giải pháp đột phá, bổ sung nguồn nhân lực tại chỗ.
Thời gian đầu mới triển khai chính sách giao khoán bảo vệ rừng tại các địa phương, đơn vị chủ rừng gặp nhiều khó khăn, không có hộ dân nào nhận khoán bảo vệ rừng. Nguyên nhân là do diện tích rừng tự nhiên đủ điều kiện giao khoán manh mún, đan xen giữa các loại diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất nên khó khăn cho công tác khảo sát, thiết kế lập hồ sơ giao khoán. Trong khi đó, diện tích rừng tự nhiên đủ điều kiện giao khoán cho người dân đa phần ở đồi núi cao, xa khu dân cư, đường đi lại khó khăn; người dân sợ trách nhiệm trong công tác quản lý bảo vệ rừng; định mức nhận khoán thấp… nên không mặn mà tham gia. Sau đó, các địa phương tổ chức tuyên truyền, vận động các hộ đăng ký nhận khoán bảo vệ rừng. Qua nỗ lực triển khai của các đơn vị, địa phương, số hộ nhận khoán bảo vệ rừng đã tăng lên.
Người dân nhận khoán rừng đã trở thành lực lượng hỗ trợ đắc lực cho kiểm lâm trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng, tạo nên “lá chắn xanh” vững chắc từ chính cộng đồng.
Chính quyền các địa phương đã kiên trì tổ chức tuyên truyền, vận động, giúp người dân hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm. Nhờ vậy, số lượng hộ đăng ký nhận khoán ngày càng tăng. Giai đoạn 2023 - 2025, toàn tỉnh đã có 338 hộ đồng bào dân tộc thiểu số nhận khoán bảo vệ hơn 9.480 ha rừng tự nhiên. Mô hình này đã tạo ra sự thay đổi căn bản trong phương thức giữ rừng. Thay vì hoạt động đơn lẻ, các hộ dân đã liên kết thành từng tổ, nhóm, phân công nhau tuần tra luân phiên. Mỗi chuyến đi rừng đều được ghi nhận bằng hình ảnh minh chứng để báo cáo trạm quản lý. Đặc biệt, người dân nhận khoán đã trở thành lực lượng hỗ trợ đắc lực cho kiểm lâm trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng, tạo nên “lá chắn xanh” vững chắc từ chính cộng đồng.
Sinh kế bền vững dưới tán rừng
Việc phát triển kinh tế dưới tán rừng gắn với bảo vệ rừng bền vững tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi góp phần duy trì ổn định tỷ lệ che phủ rừng, bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn đa dạng sinh học, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu… Đặc biệt, chính sách giao khoán bảo vệ rừng cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số đã mang lại hiệu quả cao khi tạo việc làm, cải thiện thu nhập cho các hộ nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Đơn cử, ở thôn Va Ly và Suối Cốc, xã Cam Hiệp, có 15 hộ đồng bào dân tộc thiểu số nhận khoán bảo vệ 450 ha rừng tự nhiên từ đơn vị chủ rừng. Ông Mang Tám, thôn Suối Cốc cho biết, từ khi nhận khoán bảo vệ rừng, trung bình 10 ngày bà con lại đi tuần tra. Khi phát hiện nguy cơ các đối tượng xâm hại vào rừng, bà con báo ngay cho trạm quản lý, bảo vệ rừng để kịp thời phối hợp kiểm tra, ngăn chặn, xử lý, không để phát sinh tình trạng khai thác lâm sản, phá rừng, lấn chiếm rừng trong khu vực nhận khoán bảo vệ. “Việc nhận khoán bảo vệ rừng với mức 400.000 đồng/ha/năm cũng giúp các hộ cải thiện thu nhập”, ông Mang Tám phấn khởi.
Hộ dân xã Cam Hiệp cùng lực lượng của Trạm Quản lý, bảo vệ rừng tuần tra một khu vực rừng giao khoán.
Theo Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Khánh Hòa Nguyễn Danh, những năm qua, việc giao khoán bảo vệ rừng tại tỉnh đã mang lại hiệu quả kép rõ rệt, đặc biệt ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Mô hình này đã trở thành giải pháp an sinh thiết thực, giúp ổn định đời sống và giảm nghèo bền vững cho hàng nghìn hộ dân, nhất là hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã khu vực II, III. Theo đó, trung bình mỗi hộ nhận khoán khoảng 30ha rừng/năm, với mức hỗ trợ từ 400.000 - 600.000 đồng/ha, mang lại nguồn thu nhập ổn định từ 12 -18 triệu đồng/năm. Nguồn thu này không chỉ giúp bà con hạn chế du canh du cư, tạo vốn để đầu tư vào sinh kế phụ trợ như chăn nuôi bò, dê dưới tán rừng, hay được hỗ trợ mô hình trồng cây giá trị cao.
Hiện, tỉnh Khánh Hòa có khoảng 400.115ha rừng, tỷ lệ che phủ đạt 46,83%, tăng 0,21% so với cuối năm 2024. Tỉnh đã giao khoán bảo vệ trên 78.000ha rừng cho hộ gia đình và cộng đồng, chủ yếu là hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số. Kết hợp với nguồn lực thực hiện Chương trình 1719, các địa phương tích cực hỗ trợ bà con cải thiện sinh kế từ tài nguyên rừng. Qua đó, bà con không chỉ “sống được nhờ rừng” mà còn từng bước “giàu lên từ rừng”, trở thành những người giữ rừng bền bỉ, góp phần giữ vững diện tích và nâng cao chất lượng rừng trên địa bàn tỉnh.
“Có thể khẳng định, chính sách giao khoán bảo vệ rừng đã gắn trực tiếp lợi ích kinh tế với trách nhiệm giữ rừng, khơi dậy tinh thần cộng đồng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, củng cố an ninh chính trị và hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn mới, phát triển bền vững”, ông Nguyễn Danh nhận định.
Thanh Mai