Đầu tư không ngừng tăng
Một năm trước, cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh càn quét Thung lũng Silicon và Phố Wall đã phải đối mặt với một cú sốc thực tế. Trong một báo cáo được trích dẫn rộng rãi, trưởng bộ phận nghiên cứu cổ phiếu của Goldman Sachs, Jim Covello đặt câu hỏi liệu các công ty dự định rót 1 nghìn tỷ USD vào việc xây dựng AI tạo sinh đến bao giờ thu được lợi nhuận từ khoản đầu tư này.
4 gã khổng lồ công nghệ dẫn đầu – Alphabet, Amazon, Meta và Microsoft - đã tăng chi tiêu vốn gần 2/3, tương đương 95 tỷ USD trong năm 2024.
Trong khi đó, một đối tác tại quỹ đầu tư mạo hiểm Sequoia ước tính rằng các công ty công nghệ cần tạo ra thêm 600 tỷ USD doanh thu để bù đắp cho chi tiêu vốn bổ sung chỉ trong năm 2024 - gấp khoảng 6 lần so với con số họ có khả năng đạt được.
Những cảnh báo này đã kích hoạt bài kiểm tra thực sự đầu tiên về tâm lý đầu tư kể từ khi ChatGPT ra mắt, làm sôi động ngành công nghiệp. Doanh thu từ những khách hàng cuối được cho là sẽ hưởng lợi từ công nghệ mới này gần như không đáng kể. Những ứng dụng "sát thủ" của AI tạo sinh ở đâu? Điều này dẫn đến một mùa hè đầy lo âu cho các nhà đầu tư công nghệ.
Một năm sau, các cổ phiếu AI hàng đầu vừa trải qua một đợt biến động mới. Vượt qua những lo ngại bắt đầu từ các mô hình AI giá rẻ do DeepSeek của Trung Quốc tạo ra, Nvidia đã phục hồi và đạt mức cao kỷ lục trong tuần này, với giá trị thị trường chứng khoán tăng khoảng 1,5 nghìn tỷ USD từ mức thấp vào tháng tư. Microsoft cũng ghi nhận mức tăng vốn hóa thị trường 1 nghìn tỷ USD trong chưa đầy 3 tháng.
Điều đáng chú ý là triển vọng doanh thu tổng thể của AI tạo sinh gần như không thay đổi kể từ những cảnh báo cách đây một năm. Hy vọng (và cả sự cường điệu) vẫn mạnh mẽ như trước, nhưng vẫn khó thấy lợi nhuận từ khoản chi tiêu vốn khổng lồ cho AI sẽ đến từ đâu, ít nhất là trong ngắn hạn.
Về phía chi phí, tác động của cơn sốt AI đã quá rõ ràng. 4 gã khổng lồ công nghệ dẫn đầu – Alphabet, Amazon, Meta và Microsoft - đã tăng chi tiêu vốn gần 2/3, tương đương 95 tỷ USD trong năm 2024. Khi năm nay bắt đầu, họ dự định tăng chi tiêu vốn thêm 75 tỷ USD nữa.
Dự kiến chi tiêu sẽ tiếp tục leo thang trong suốt thập kỷ này. Bank of America Securities dự đoán rằng, đối với toàn ngành công nghệ, chi tiêu cho các trung tâm dữ liệu sẽ tăng từ 333 tỷ USD năm ngoái lên khoảng 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Đến cuối giai đoạn, 83% số tiền sẽ được đầu tư vào các dự án liên quan đến AI.
Lợi nhuận khiêm tốn
Trong khi đó, về phía doanh thu, một số công ty dẫn đầu về AI bắt đầu ghi nhận mức tăng trưởng phần trăm lớn - nhưng doanh thu bổ sung chỉ tính bằng hàng chục tỷ USD, chứ không phải hàng trăm tỷ USD. Đầu năm nay, Microsoft cho biết tốc độ doanh thu hàng năm từ AI của họ đã tăng 175%, đạt 13 tỷ USD.
Chi tiêu cho các trung tâm dữ liệu tính đến năm 2030 (đơn vị nghìn tỷ USD).
Tuy nhiên, con số này chỉ chiếm khoảng 5% tổng doanh thu dự kiến của họ trong năm nay. Tốc độ doanh thu từ các gói đăng ký của OpenAI, nguồn thu nhập chính của họ, vừa vượt 10 tỷ USD, tăng gấp đôi so với cuối năm ngoái. Tốc độ tăng trưởng đáng chú ý, nhưng con số tuyệt đối vẫn nhỏ bé so với chi tiêu vốn.
Cũng có dấu hiệu bùng nổ trong việc sử dụng chatbot kể từ một năm trước, biến OpenAI gần như qua đêm thành một công ty công nghệ tiêu dùng bất ngờ. Tuy nhiên, dù số lượng lớn người dùng hiện đang sử dụng chatbot AI, quy mô kinh doanh vẫn nhỏ. Theo khảo sát của Menlo Ventures với 5.000 người trưởng thành ở Mỹ, chỉ khoảng 3% người dùng trả phí cho dịch vụ AI, tạo ra doanh thu hàng năm khoảng 12 tỷ USD.
Trong khi đó, giới kinh doanh vẫn đang tìm kiếm các ứng dụng của AI tạo sinh có thể biện minh cho chi tiêu lớn. Công nghệ này đã thúc đẩy một thế hệ mới của các công ty khởi nghiệp phần mềm tăng trưởng cao, đặc biệt trong lĩnh vực lập trình - khu vực "công việc tri thức" đầu tiên bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhưng nó vẫn chưa tạo ra bước ngoặt trong tăng trưởng doanh thu của các công ty phần mềm lớn nhất, vốn được định vị tốt nhất để đưa AI vào thế giới kinh doanh dưới dạng các ứng dụng thế hệ mới được hỗ trợ bởi AI.
Làn sóng đầu tiên của các trợ lý và đồng nghiệp AI không thay đổi nhiều cuộc sống công việc. Hy vọng giờ đây chuyển sang các "agent" - công cụ có khả năng tự động hóa các nhiệm vụ riêng lẻ, thậm chí toàn bộ quy trình làm việc. Theo McKinsey, các agent hứa hẹn tạo ra giá trị kinh doanh lớn bằng cách tự động hóa các hoạt động phức tạp và quan trọng. Nhưng các nhà tư vấn cũng cảnh báo rằng điều này sẽ đòi hỏi phải tái cấu trúc toàn bộ quy trình kinh doanh.
Thuyết phục khách hàng vượt qua hàng loạt dự án thử nghiệm GenAI đang rải rác trong thế giới doanh nghiệp sẽ là một thách thức lớn cho ngành công nghệ. Điều đó không có nghĩa là trong dài hạn, AI tạo sinh không có cơ hội mang lại sự thay đổi lớn lao trong đời sống công việc như những người ủng hộ nó tuyên bố. Nhưng hiện tại, khoảng cách giữa chi tiêu vốn và doanh thu vẫn chưa có dấu hiệu thu hẹp.
Đức Bình