Lũ lụt tại Pakistan: Khi thiên tai trở thành khủng hoảng an ninh

3 giờ trướcBài gốc

Theo đánh giá mới nhất của Chính phủ Pakistan và Ngân hàng Thế giới, thiệt hại kinh tế do đợt lũ năm 2025 đã vượt 28 tỷ USD. Hơn 900 người thiệt mạng, hàng triệu người mất nhà cửa và sinh kế. Ngành nông nghiệp chiếm hơn 20% GDP của Pakistan cũng phải chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với sản lượng giảm tới 4%, trong khi cơ sở hạ tầng giao thông và năng lượng bị tàn phá nghiêm trọng. Hơn 670km đường bị cuốn trôi, 239 cây cầu bị hư hỏng, và hàng nghìn trường học bị phá hủy hoặc ngập sâu trong nước.

Những con số ấy không chỉ phản ánh thiệt hại vật chất, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về an ninh phi truyền thống, một khái niệm bao trùm những mối đe dọa không bắt nguồn từ xung đột quân sự, nhưng có thể làm suy yếu nghiêm trọng nền tảng ổn định xã hội, kinh tế và chính trị của một quốc gia.

Lũ lụ tại Pakistan: Khi thiên tai trở thành khủng hoảng an ninh. Ảnh: Climate Adaptation Platform

Biến đổi khí hậu – mối đe dọa an ninh mới của thế kỷ XXI

Pakistan chỉ đóng góp 1% lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu, song lại là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Vị trí địa lý đặc thù, cùng hệ thống sông băng khổng lồ đang tan chảy nhanh chóng, khiến nước này đặc biệt dễ bị tác động trước những đợt mưa cực đoan và nước sông dâng cao.

Lũ lụt năm nay không chỉ cuốn đi tài sản và đất đai mà còn đe dọa an ninh lương thực và nguồn nước, được coi là hai trụ cột của an ninh phi truyền thống. Nhiều vùng trồng lúa và bông chủ lực bị nhấn chìm, khiến nguy cơ thiếu hụt lương thực và gia tăng nhập khẩu trở nên hiện hữu. Cùng lúc, nguồn nước ngọt bị ô nhiễm, kéo theo nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm như tả, sốt xuất huyết...

Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) ước tính hàng triệu người Pakistan đã phải di dời khỏi nơi ở do lũ lụt, tạo nên làn sóng di cư nội địa quy mô lớn, làm gia tăng áp lực lên các đô thị vốn đã quá tải. Nhiều chuyên gia cảnh báo, nếu xu hướng này tiếp diễn, di cư do biến đổi khí hậu sẽ trở thành thách thức an ninh nhân đạo hàng đầu của khu vực Nam Á trong thập kỷ tới.

Những thảm họa khí hậu nối tiếp nhau đã khiến các quốc gia dễ tổn thương như Pakistan phải gánh chịu chi phí an ninh phi truyền thống ngày càng cao. Nguồn lực dành cho giáo dục, y tế và phát triển bị buộc phải chuyển hướng sang cứu trợ và tái thiết sau thiên tai. Theo ước tính của Liên Hợp Quốc, thiệt hại từ lũ lụt năm 2022 từng khiến tốc độ tăng trưởng của Pakistan giảm gần một nửa và năm 2025 có thể tái diễn kịch bản tương tự nếu không có sự hỗ trợ quốc tế kịp thời.

Câu chuyện của Pakistan cũng phản chiếu thực trạng chung của thế giới đang phát triển: các quốc gia phát thải ít nhất lại phải trả giá đắt nhất. Trong khi đó, dòng vốn quốc tế cho tài chính khí hậu vẫn bị chia nhỏ, phức tạp và chậm trễ. Cam kết 100 tỷ USD mỗi năm của các nước phát triển để hỗ trợ khí hậu cho các quốc gia nghèo vẫn chưa được thực thi đầy đủ.

Báo cáo của Ngân hàng Thế giới cho thấy, Pakistan cần tới 152 tỷ USD cho các chương trình thích ứng với khí hậu đến năm 2030, nhưng phần lớn số tiền này chưa có nguồn bảo đảm. Tình cảnh này làm lộ rõ một nghịch lý nguy hiểm: các nước nghèo đang phải vay nợ để ứng phó với hậu quả mà họ không gây ra.

Những người dân phải di dời khỏi khu vực bị ngập lụt ở Peshawar, Pakistan. Ảnh Getty

Tài chính khí hậu công bằng – chìa khóa cho an ninh phi truyền thống

Giải pháp cho cuộc khủng hoảng không chỉ nằm ở việc khắc phục hậu quả sau thiên tai, mà còn ở cải cách toàn diện hệ thống tài chính khí hậu toàn cầu. Trước hết, các quốc gia phát triển cần thực hiện đúng và vượt mức cam kết hỗ trợ 100 tỷ USD/năm, ưu tiên các khoản tài trợ và vay ưu đãi, thay vì các khoản vay thương mại làm gia tăng gánh nặng nợ.

Thứ hai, cần đẩy nhanh cơ chế giải ngân của Quỹ Tổn thất và Thiệt hại (Loss and Damage Fund) được thành lập tại Hội nghị Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu 2023 để bảo đảm nguồn vốn minh bạch, dễ tiếp cận và được phân bổ trực tiếp cho các cộng đồng chịu tác động nặng nề nhất.

Thứ ba, đầu tư cho các giải pháp dựa vào thiên nhiên như phục hồi rừng, tái tạo vùng ngập nước, phát triển nông nghiệp thích ứng khí hậu và củng cố hệ thống cảnh báo sớm là con đường bền vững giúp giảm thiểu rủi ro lâu dài. Bên cạnh đó, cần tăng cường chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực địa phương, giúp họ chủ động xây dựng tương lai bền vững của chính mình.

Cùng hành động cho tương lai chung

Pakistan đã bắt đầu triển khai sáng kiến Uraan Pakistan nhằm tăng cường khả năng phục hồi và thu hút đầu tư xanh. Tuy nhiên, như Thủ tướng Pakistan từng nói tại Liên Hợp Quốc, “Không một quốc gia nào có thể tự mình chống lại khủng hoảng khí hậu”.

Lũ lụt ở Pakistan, hạn hán ở châu Phi, hay nước biển dâng ở Thái Bình Dương đều không còn là những biến cố đơn lẻ. Đó là những mắt xích trong chuỗi khủng hoảng an ninh phi truyền thống toàn cầu, tác động sâu sắc đến thương mại, di cư và ổn định chính trị quốc tế.

Đầu tư cho tài chính khí hậu công bằng không chỉ là nghĩa vụ đạo đức, mà còn là chiến lược an ninh toàn cầu. Một hệ thống tài chính khí hậu hiệu quả, minh bạch và toàn diện cần được triển khai ngay, trước khi thảm họa kế tiếp ập đến.

CTV Nhật Hoàng/VOV.VN Theo: Reuters

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/lu-lut-tai-pakistan-khi-thien-tai-tro-thanh-khung-hoang-an-ninh-post1237484.vov