Luật Ngân sách nhà nước 2025: Xóa bỏ cơ chế 'xin - cho', nâng trách nhiệm của các cấp

6 giờ trướcBài gốc

Luật Ngân sách nhà nước sửa đổi, bổ sung tăng cường phân cấp, phân quyền. (Ảnh minh họa)

Cụ thể, Luật đã sửa đổi toàn diện nhiều nội dung liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan; phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương (NSTW) và ngân sách địa phương (NSĐP); lập dự toán, chấp hành, quyết toán và công khai NSNN; trong đó có một số nội dung lớn như sau:

Luật số 89/2025/QH15 thay đổi căn bản phân cấp nguồn thu giữa NSTW và NSĐP như: Phạm vi các khoản thu phân chia, tỉ lệ phần trăm phân chia giữa NSTW và NSĐP nhằm bảo đảm vai trò chủ đạo của NSTW và chủ động NSĐP; trong đó, tỉ lệ phần trăm phân chia cụ thể của một số khoản thu giao Chính phủ phủ xây dựng, trình Quốc hội xem xét, quyết định, bảo đảm tỉ lệ được ổn định lâu dài.

Nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về tăng cường phân cấp, phân quyền, Luật NSNN sửa đổi, bổ sung tăng cường phân cấp, phân quyền Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, UBND các cấp trong việc quyết định, điều chỉnh dự toán NSNN hàng năm, quyết định sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán, dự toán chi còn lại của cấp ngân sách. Đây là vấn đề quan trọng, cấp bách, cần tháo gỡ ngay để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhằm tạo sự chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả trong quản lý, điều hành NSNN, xóa bỏ cơ chế “xin - cho”, cắt giảm thủ tục, nâng cao trách nhiệm của các cấp, ngành, địa phương. Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và có chế tài xử lý nghiêm các vi phạm, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Ngoài ra, Luật bổ sung quy định tăng thẩm quyền cho chính quyền địa phương trong việc ban hành một số khoản thu phí, lệ phí ngoài danh mục quy định của Luật Phí và lệ phí, quyết định các chế độ chi ngân sách để thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an sinh xã hội, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, phù hợp với tình hình thực tế và khả năng cân đối của NSĐP.

Để thể chế hóa chủ trương đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, Luật cũng bổ sung các quy định đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số như nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc ban hành chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách và hướng dẫn, tổng hợp và đề xuất dự toán chi NSNN cho lĩnh vực này; đơn giản hóa yêu cầu lập dự toán và thủ tục kiểm soát chi ngân sách.

Từ yêu cầu quản lý và trên cơ sở rà soát các vướng mắc trong thực tế nhằm tạo cơ sở pháp lý cho các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương có thể kịp thời, chủ động bố trí kinh phí, Luật đã bổ sung một số nhiệm vụ chi NSNN được bố trí từ 2 nguồn chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên nhằm tăng cường chủ động, linh hoạt, đảm bảo hiệu quả, kịp thời. Đồng thời, Luật NSNN bổ sung quy định quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh được sử dụng để tạm ứng cho các chương trình, nhiệm vụ, dự án kết cấu hạ tầng quan trọng trên địa bàn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, bảo đảm nguồn lực của địa phương được sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí.

Ngoài ra, bãi bỏ các nội dung không còn phù hợp với thực tiễn, cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong các khâu lập dự toán, chấp hành và quyết toán NSNN như:Bỏ các quy định liên quan đến số kiểm tra, về Kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm; bỏ quy định các nguyên tắc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách trong thời kỳ ổn định ngân sách; bỏ thủ tục thẩm định quyết toán NSNN của cơ quan tài chính đối với ngân sách cấp dưới trực tiếp ở địa phương nhằm rút ngắn thời gian tổng hợp quyết toán NSNN trình Quốc hội phê chuẩn;...

Cũng theo Bộ Tài chính,Luật số 89/2025/QH15 có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2026, Luật số 83/2015/QH13 và Điều 4 Luật số 56/2024/QH15 hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành. Quy định về phân chia khoản thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được thực hiện từ dự toán ngân sách năm 2026.

Một số nội dung quy định tại Luật này được thực hiện từ ngày 1/7/2025, gồm phân cấp nhiệm vụ chi giữa ngân sách cấp tỉnh với ngân sách cấp xã đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; việc tổng hợp, lập dự toán NSNN, tổ chức chi NSNN đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tạm cấp ngân sách.

Nguyễn Anh

Nguồn BVPL : https://baovephapluat.vn/kiem-sat-24h/van-de-su-kien/luat-ngan-sach-nha-nuoc-2025-xoa-bo-co-che-xin-cho-nang-trach-nhiem-cua-cac-cap-180052.html