Luật sư Nguyễn Ngọc Hải, Công ty Luật TNHH Tuệ Thành, Đoàn Luật sư TP Hà Nội: Cần hoàn thiện hành lang pháp lý, hệ thống các quy định pháp luật

2 giờ trướcBài gốc

-Những năm gần đây xuất hiện nhiều hoạt động từ thiện, thiện nguyện, tình nguyện xuất phát từ tấm lòng tương thân, tương ái, lá lành đùm lá rách của đồng bào ta. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực thì cũng xuất hiện một trường hợp thực hiện chưa tốt. Theo luật sư, cần có những giải pháp nào để phát huy mặt tích cực, giảm thiểu những phát sinh không đáng có?

Luật sư Nguyễn Ngọc Hải: Những năm gần đây, chúng ta thấy xuất hiện nhiều các hoạt động có liên quan đến việc giúp đỡ, hỗ trợ, chia sẻ với những người gặp hoàn cảnh khó khăn, những người bị thiệt hại do thiên tai… Các hoạt động này không chỉ được thực hiện thông qua các tổ chức chính trị xã hội như Mặt trận Tổ quốc, Hội Chữ thập đỏ, Hội Phụ nữ các cấp… mà còn được nhiều cá nhân, nhóm, tổ chức tôn giáo tín ngưỡng đứng ra thực hiện. Các hoạt động này thường được biết đến dưới tên gọi là các hoạt động từ thiện, thiện nguyện, tình nguyện.

Nhìn chung, các hoạt động trên dù được thực hiện thông qua bất cứ tổ chức, cá nhân nào đều có ảnh hưởng tích cực trong xã hội. Các hoạt động này đã kịp thời hỗ trợ, giúp đỡ nhiều hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt là trong các thời điểm có nhiều địa phương, khu vực bị thiệt hại do thiên tai, bệnh dịch. Tuy nhiên, bên cạnh các mặt tích cực thì cũng đã xuất hiện một số trường hợp thực hiện chưa tốt, thậm chí là đã xuất hiện cả hành vi lợi dụng các hoạt động này để trục lợi.

Vì vậy, để có thể phát huy mặt tích cực, giảm thiểu những phát sinh không đáng có, thì việc có được một hành lang pháp lý, hệ thống các quy định pháp luật có liên quan là nhu cầu thực tế đối với các cơ quan quản lý hành chính nhà nước có liên quan.

-Hiện nay pháp luật có những quy định nào để điều chỉnh các hoạt động thiện nguyện, từ thiện thưa luật sư?

Luật sư Nguyễn Ngọc Hải: Có thể nói rằng, chúng ta đã có được một khung pháp lý tương đối hoàn chỉnh để điều chỉnh các hoạt động “thiện nguyện” “từ thiện”. Bên cạnh các quy định pháp luật có liên quan nằm tại các văn bản quy phạm pháp luật khác như: Hiến pháp, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính… thì Chính phủ cũng đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật trực tiếp điều chỉnh các hoạt động này như: Nghị định số 93/2019/NĐ-CP về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện (quỹ). Sau đó, Nghị định này đã được sửa đổi, bổ sung bằng Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024; Nghị định 93/2021/NĐ-CP về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Đây là Nghị định thay thế cho Nghị định 64/2008/NĐ-CP Về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ nhân dân khắc phục khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, sự cố nghiêm trọng, các bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Ngoài ra, còn có Nghị định số 20/2021/NĐ-CP, ban hành ngày 15/3/2021, Quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội.

Gần đây, Bộ Tư pháp đã công bố hồ sơ thẩm định dự thảo nghị định quy định về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện nhằm thay thế nghị định 93/2019 quy định về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện và Nghị định 136/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 93/2024.

-Chúng ta đã có được một khung pháp lý tương đối hoàn chỉnh để điều chỉnh các hoạt động “thiện nguyện” “từ thiện”. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn còn nhiều điểm bất cập, chưa phù hợp thực tiễn, chưa theo kịp sự phát triển của các hoạt động này, đó là những bất cập nào thưa ông?

Luật sư Nguyễn Ngọc Hải: Trong thực tế vẫn còn nhiều điểm bất cập, chưa phù hợp thực tiễn, chưa theo kịp sự phát triển của các hoạt động này. Ví dụ, các quy định tại Nghị định 64/2008/NĐ-CP và Nghị định số 93/2021/NĐ-CP chưa làm rõ được vai trò, trách nhiệm của chủ thể là “cá nhân” khi thực hiện việc vận động, kêu gọi, đóng góp tiền, hàng cứu trợ.

Trong một hoạt động “từ thiện” “thiện nguyện” thường sẽ có ba bên tham gia, đó là bên ủng hộ, đóng góp tài chính vật chất cho các hoạt động này, bên tiếp nhận (thụ hưởng) và bên kêu gọi ủng hộ, đóng góp (hoặc bên chuyển tiếp nguồn ủng hộ đến bên thụ hưởng). Các quy định pháp luật hiện nay vẫn chưa làm rõ, quy định cụ thể quyền, trách nhiệm của bên ủng hộ, đóng góp tài chính vật chất và đặc biệt là của bên kêu gọi ủng hộ, đóng góp. Cụ thể là, các quy định về trách nhiệm bảo đảm nguồn tài chính, vật chất, tài sản dùng để đóng góp phải là hợp pháp đối với bên ủng hộ, đóng góp. Hay các quy định miễn trừ trách nhiệm đối với bên kêu gọi khi họ không thể nào xác định (biết được) nguồn tài chính, vật chất, tài sản kia có “hợp pháp” hay không.

Đặc biệt là còn thiếu các quy định để tạo sự minh bạch trong quá trình kêu gọi ủng hộ đóng góp, quá trình tiếp nhận và chuyển giao nguồn tài chính, vật chất, tài sản được ủng hộ đóng góp đến bên tiếp nhận (thụ hưởng). Cần có các quy định cụ thể để tạo sự minh bạch, trách nhiệm các bên liên quan, nhằm bảo vệ quyền lợi của bên ủng hộ đóng góp, hạn chế tối đa các hành vi lợi dụng để trục lợi…

-Theo ông, cần có những giải pháp nào để hoàn thiện các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động từ thiện, thiện nguyện; đồng thời cần có cơ chế, chính sách gì để khuyến khích, cổ vũ các hoạt động giàu giá trị nhân văn này?

Luật sư Nguyễn Ngọc Hải: Để góp phần hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan, nhất là vừa qua chúng ta đã thực hiện việc chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp thì nên có các quy định cụ thể liên quan đến cơ chế giám sát các hoạt động này. Đảm bảo các hoạt động này phải minh bạch, rõ ràng nhưng cũng không gây khó khăn khi thi thực hiện các hoạt động; cần có các quy định tạo sự ràng buộc trách nhiệm pháp lý giữa bên ủng hộ, bên kêu gọi ủng hộ.

Cần có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa để khuyển khích, cổ vũ hoạt động từ thiện như ưu đãi thuế đối với các khoản quyên góp; khen thưởng hỗ trợ đối với các cá nhân tổ chức thực hiện tốt các hoạt động này. Đồng thời nên có các quy định cụ thể để thành lập các mô hình “Quỹ Xã hội” hay “Quỹ Thiện nguyện”… Hay các quy định cụ thể để phân loại, phân cấp quản lý các tổ chức có liên quan đến hoạt động này (phân loại theo quy mô, theo địa giới hành chính…)./.

Hồng Mây (ghi)

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/luat-su-nguyen-ngoc-hai-cong-ty-luat-tnhh-tue-thanh-doan-luat-su-tp-ha-noi-can-hoan-thien-hanh-lang-phap-ly-he-thong-cac-quy-dinh-phap-luat.html