Luật Thủ đô mở ra hành lang cho phát triển TOD tại các đô thị

3 giờ trướcBài gốc

Hướng tới đô thị xanh, bền vững

Phát triển đô thị TOD đã được nêu rõ tại Điều 31, Luật Thủ đô 2024, là giải pháp quy hoạch, cải tạo, chỉnh trang và phát triển đô thị, lấy điểm kết nối giao thông đường sắt đô thị (ĐSĐT) hoặc điểm kết nối giao thông có sử dụng phương thức vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) khối lượng lớn khác làm điểm tập trung dân cư, kinh doanh dịch vụ thương mại, văn phòng trong khoảng cách đi bộ đến phương tiện giao thông công cộng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, sức khỏe cộng đồng, giảm phương tiện giao thông cơ giới cá nhân, giảm phát thải gây ô nhiễm môi trường, kết hợp với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa.

Phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng được xem là giải pháp tối ưu để xây dựng một đô thị hiện đại, bền vững. Ảnh: Thanh Hải

Khu vực TOD là khu vực bao gồm nhà ga, depot đường sắt đô thị, điểm đón, trả khách của các loại hình vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn khác và vùng phụ cận được xác định theo quy hoạch phân khu hoặc quy hoạch chi tiết có liên quan để xây dựng tuyến giao thông, đường sắt đô thị kết hợp cải tạo, chỉnh trang đô thị, đầu tư phát triển đô thị.

Theo nội dung Quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch chung điều chỉnh đã được phê duyệt thì mạng lưới ĐSĐT của Hà Nội sẽ có 15 tuyến/đoạn tuyến, với khoảng gần 600km. Qua thống kê tính toán định hướng quy hoạch dọc theo hệ thống ĐSĐT dự kiến sẽ có khoảng 91 điểm, khu vực TOD với tổng diện tích khoản 6.072ha đất. Đây sẽ tạo ra nguồn thu rất lớn để phục vụ tái đầu tư cho ĐSĐT và TOD như định hướng đã được Bộ Chính trị, Chính phủ và Hà Nội xác định rõ.

Tuy nhiên, đây mới chỉ là một phần trong tổng thể cần huy động, bên cạnh đó vẫn cần phải đa dạng các nguồn lực thực hiện, trong đó có: nguồn lực ngân sách TP; vốn vay trái phiếu; huy động từ nguồn thu quyền sử dụng đất; huy động từ phát triển đô thị theo định hướng TOD; huy động từ ngân sách T.Ư hỗ trợ.

Trong đó, chính sách “trong khu vực TOD, TP được thu và sử dụng 100% tiền thu đối với một số khoản thu để tái đầu tư” là rất quan trọng, cùng với các chính sách khác sẽ tăng cường khả năng huy động nguồn lực đầu tư, bảo đảm tính khả thi cho ĐSĐT.

Thạc sĩ quản lý đô thị Phan Trường Thành chia sẻ, mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) đang được nhiều quốc gia, TP trên thế giới nghiên cứu, áp dụng.

Đây là một giải pháp căn cơ và dài hạn để giải quyết những vấn đề lớn liên quan đến phát triển đô thị như: quá tải hạ tầng, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, thiếu hụt nhà ở xã hội, thiếu hụt nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng…

Tại Việt Nam hiện nay, Bộ Chính trị đã ban hành các định hướng chỉ đạo rất cụ thể, toàn diện liên quan đến vấn đề này qua Nghị quyết số 15 - NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội.

Nghị quyết số 31 - NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TP Hồ Chí Minh. Nghị quyết số 06 - NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Nghị quyết số 30 - NQ/TW ngày 23/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh Vùng đồng bằng Sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Kết luận số 49-KL/TW, ngày 28/02/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Gần đây nhất các nội dung liên quan dến TOD đã được đề cập trong quy hoạch Thủ đô, quy hoạch chung xây dựng Thủ đô và được Luật hóa trong Luật Thủ đô (sửa đổi).

Chính sách đặc thù, hữu hiệu

Lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội nhận định, ở Việt Nam, TOD vẫn còn là một mô hình phát triển đô thị, phát triển giao thông công cộng tương đối mới mẻ, mới bắt đầu được quan tâm, đề cập đến trong thời gian khoảng 10 năm trở lại đây.

Các nghiên cứu, đánh giá chuyên sâu về TOD trong điều kiện đặc thù của Việt Nam nói chung, của TP Hà Nội nói riêng còn rất ít ỏi. Việc áp dụng mô hình TOD hiện nay còn một số khó khăn tổn tại cần tiếp tục giải quyết.

Thạc sĩ Phan Trường Thành cho rằng, việc thay đổi cách làm, phương thức đầu tư các tuyến ĐSĐT hiện nay là rất cần thiết và TOD là lối đi, hướng ra để giải quyết bài toán khó cho giao thông đô thị của Thủ đô và không có lý do gì các quốc gia khác làm được ta không làm được. “Luật Thủ đô đã dành nguyên 1 điều (Điều số 31) để cụ thể hóa các định hướng triển khai mô hình TOD kèm theo các cơ chế chính sách cần thiết và bước đầu đã tháo gỡ được phần nào các tồn tại như đã nêu trên” - ông Phan Trường Thành chia sẻ.

Tuy nhiên, đây mới chỉ là bước đầu, Hà Nội cần tiếp tục tập trung xây dựng chiến lược riêng về TOD, xem đây là một giải pháp trọng tâm, ưu tiên để phát triển đô thị bền vững. TOD phải được nhìn nhận trên góc độ tổng thể phát triển và tái phát triển đô thị, cấu trúc và tái cấu trúc đô thị, không chỉ nhìn nhận riêng rẽ từ góc độ lĩnh vực giao thông vận tải.

Rà soát điều chỉnh quy hoạch mạng lưới ĐSĐT kết hợp quy hoạch mô hình TOD tại khu vực các nhà ga; depot theo hướng khả thi về khả năng thu hồi đất và phát triển đô thị), trong đó xem xét đánh giá kỹ lưỡng việc lựa chọn hướng tuyến, vị trí nhà ga, depot. Khu vực phố cũ gắn với tái thiết hạ tầng đô thị; khu vực nội đô lịch sử gắn với bảo tồn.

Quy hoạch, khai thác triệt để không gian ngầm khu vực nhà ga, depot của các tuyến ĐSĐT trong khu vực nội đô lịch sử (từ Vành đai 3 trở vào) do khu vực này cơ bản đã khai thác hết không gian trên mặt đất, mật độ đô thị cao. Rà soát, hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến mô hình phát triển TOD trong các Luật: Đất đai, Quy hoạch, Đầu tư, Xây dựng…

Xác định rõ quan điểm ưu tiên việc gắn sử dụng đất với phát triển giao thông công cộng bằng các công cụ lập, quản lý quy hoạch; thu hồi đất trước để phát triển TOD/thu hồi giá trị đất và bán sau khi khu vực được phát triển; quy định về các tiêu chí và chỉ tiêu quy hoạch xây dựng các vị trí nhà ga.

Cụ thể hóa các cơ chế, chính sách đặc thù để khuyến khích các nhà đầu tư tham gia vào các dự án TOD trên cơ sở định hướng của Luật Thủ đô (sửa đổi) và theo tinh thần lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ với nhà đầu tư. Tăng cường công tác hợp tác quốc tế, học hỏi, chia sẻ các bài học kinh nghiệm phát triển TOD của các quốc gia trên thế giới để góp phần xây dựng cách tiếp cận triển khai TOD phù hợp, hạn chế, giảm thiểu các rủi ro.

Hiện Hà Nội đã được phê duyệt Đề án tổng thể đầu tư xây dựng hệ thống ĐSĐT, có cơ sở pháp lý vững chắc và cụ thể để tổ chức triển khai thực hiện. Và thực tế sau khi khai thông những vướng mắc về chính sách, đặc biệt là với Luật Thủ đô 2024, ĐSĐT và đô thị TOD đang có những bước tiến dài rất đáng khích lệ.

Thế Hà

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/luat-thu-do-mo-ra-hanh-lang-cho-phat-trien-tod-tai-cac-do-thi.840056.html