Luật Thương mại điện tử sẽ siết chặt trách nhiệm người livestream bán hàng

3 giờ trướcBài gốc

Sáng ngày 22-9, phiên họp thứ 49 (đợt 3) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo luật thương mại điện tử nhằm hoàn thiện khung pháp lý để quản lý thị trường thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang phát triển như vũ bão.

TMĐT tăng trưởng “vũ bão”, pháp luật chưa theo kịp

Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết Việt Nam hiện xếp thứ 3 Đông Nam Á về quy mô TMĐT năm 2024, đứng thứ 5 thế giới về tốc độ tăng trưởng năm 2022.

Quy mô thị trường bán lẻ TMĐT tăng từ 2,97 tỉ USD năm 2014 lên 25 tỉ USD năm 2024, chiếm khoảng 10% tổng doanh thu hàng hóa – dịch vụ tiêu dùng, trung bình tăng 20-30%/năm.

"TMĐT trở thành kênh đầu tư hấp dẫn, giúp người tiêu dùng tiếp cận sản phẩm trong và ngoài nước, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa mở rộng phân phối", ông Tân cho hay.

Theo ông Tân, hiện lĩnh vực này chủ yếu được điều chỉnh bởi Nghị định 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP. Tuy nhiên, chỉ ở cấp nghị định nên chưa đủ hiệu lực điều chỉnh các vấn đề phức tạp, đa ngành.

Phiên họp thứ 49 của Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Thương mại điện tử. Ảnh: QH

Sự bùng nổ công nghệ và các mô hình kinh doanh mới làm lộ rõ nhiều hạn chế: quy định phân tán ở nhiều luật, chưa đủ chi tiết để xử lý đặc thù, thiếu đồng bộ với Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Quản lý thuế, Luật Sở hữu trí tuệ…

Các xu hướng mới như siêu ứng dụng, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, livestream bán hàng… chưa có quy định điều chỉnh riêng, dẫn tới nguy cơ lạm dụng dữ liệu cá nhân, cạnh tranh không lành mạnh, thất thu thuế, quảng cáo sai sự thật. Hợp đồng tự động (automated contract) cũng đã xuất hiện nhưng chưa có cơ chế pháp lý rõ ràng.

Cùng với đó, hành vi gian lận, hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ trong TMĐT ngày càng tinh vi. Nhiều nền tảng chưa định danh, xác thực điện tử người bán, đặc biệt là người bán nước ngoài, gây khó truy vết, xử lý vi phạm và thu thuế; người tiêu dùng khó kiểm chứng độ tin cậy. Hoạt động TMĐT xuyên biên giới tăng mạnh nhưng pháp luật chưa theo kịp, khó kiểm soát chất lượng hàng nhập khẩu, bảo vệ sản xuất trong nước.

Trong khi kinh tế tư nhân, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% thu ngân sách đang rất cần TMĐT để nâng cao năng lực cạnh tranh, tối ưu chi phí, thì khuôn khổ pháp lý hiện tại chưa tạo điều kiện phát huy hết tiềm năng. Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng TMĐT kéo theo lượng lớn bao bì, rác thải, đòi hỏi chính sách thúc đẩy TMĐT xanh, bền vững để bảo vệ môi trường.

Cũng theo ông Tân, hiện toàn bộ 15 thủ tục hành chính TMĐT do Bộ Công Thương cung cấp trực tuyến miễn phí. Việc phân cấp cho địa phương sẽ giúp cải cách hành chính, tăng tính chủ động và trách nhiệm.

Siết chặt trách nhiệm các chủ thể tham gia TMĐT

Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, kinh nghiệm quốc tế cho thấy nhu cầu cấp thiết ban hành Luật TMĐT.

Nhiều nước như Trung Quốc, Malaysia, Philippines, Campuchia đã xây dựng Luật TMĐT dựa trên Luật mẫu UNCITRAL, công nhận giá trị pháp lý thông điệp dữ liệu điện tử. EU ban hành Chỉ thị TMĐT, gần đây có Đạo luật Kỹ thuật số; Nhật Bản, Hàn Quốc có luật riêng bảo vệ người tiêu dùng trong mua sắm trực tuyến. Quốc tế coi TMĐT là phương thức thương mại đặc biệt, tiềm ẩn phức tạp, cần có văn bản pháp lý riêng.

Dự thảo Luật TMĐT gồm 8 chương, 50 điều quy định rõ trách nhiệm các chủ thể, trong đó có bán hàng livestream, tiếp thị liên kết, hoạt động nền tảng. Điểm mới so với nghị định hiện hành: các nền tảng TMĐT phải công khai minh bạch thông tin về chủ sở hữu, người bán, sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; công khai điều kiện giao dịch gồm quyền, nghĩa vụ các bên, chính sách giao hàng, thanh toán, cơ chế giải quyết tranh chấp.

Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân. Ảnh: Quốc hội

Chủ quản nền tảng phải định danh người bán trong nước qua VNeID, định danh người bán nước ngoài bằng giấy tờ hợp pháp – công cụ giúp giảm gian lận, nâng cao trách nhiệm.

Nền tảng phải có cơ chế tự động kiểm duyệt nội dung trước khi hiển thị, rà soát, gỡ bỏ thông tin vi phạm khi phát hiện hoặc có phản ánh. Thông tin hàng hóa, dịch vụ phải lưu tối thiểu 1 năm; nội dung cơ bản hợp đồng giao dịch lưu ít nhất 3 năm.

Chủ quản nền tảng phải xác thực danh tính người livestream, công khai và kiểm soát nội dung theo thời gian thực. Người bán phải cung cấp cho người livestream tài liệu pháp lý chứng minh đáp ứng điều kiện.

Người livestream không được cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá cả, khuyến mại, chính sách bảo hành…; phải thực hiện đúng nội dung quảng cáo đã được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc diện phải xác nhận.

Tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết phải định danh người tiếp thị, có cơ chế theo dõi, giám sát, ngăn chặn và gỡ bỏ các liên kết vi phạm pháp luật.

Người tiếp thị liên kết không được cung cấp thông tin gian dối, gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá cả, khuyến mại, chính sách bảo hành; không thực hiện tiếp thị trên các nền tảng số chưa đáp ứng điều kiện hoạt động tại Việt Nam.

Theo Bộ Công Thương, các quy định mới sẽ giúp thị trường TMĐT minh bạch hơn, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này.

Qua thảo luận, các ý kiến tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều thống nhất với việc cần thiết ban hành dự luật, đồng thời đề nghị Chính phủ hoàn thiện dự thảo luật để kịp thời trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp 10 của Quốc hội khóa XV dự kiến khai mạc vào đầu tháng 10-2025 tới.

TRỌNG PHÚ

Nguồn PLO : https://plo.vn/luat-thuong-mai-dien-tu-se-siet-chat-trach-nhiem-nguoi-livestream-ban-hang-post871547.html