10h30, khi vừa kết thúc tiết học thứ 3, Trần Thảo Tâm, học sinh lớp 11 chuyên Văn của trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, phấn khởi di chuyển từ phòng học xuống thư viện trường để tham gia tiết đọc sách với các bạn cùng trường. Đối với nữ sinh, đây là khoảng thời gian em cho phép bản thân nghỉ xả hơi sau những ngày quay cuồng với bài tập và kiến thức chính khóa.
Vừa xuống thư viện, nữ sinh đã tìm đến cuốn Búp sen xanh của nhà văn Sơn Tùng để đọc nốt những trang cuối. Trong không gian tĩnh lặng của thư viện, tiếng lật sách sột soạt như khiến thời gian lắng đọng, đưa nữ sinh trở về làng Hoàng Trù (tỉnh Nghệ An) vào năm 1980 - khi Bác Hồ vừa cất tiếng khóc chào đời.
Đọc đủ thể loại sách
Không chỉ đắm chìm trong cuốn Búp sen xanh, thời gian này, Thảo Tâm còn quan tâm đến một số đầu sách khác. Cụ thể, khi ở nhà, nữ sinh sẽ dành 30 phút mỗi ngày để đọc cuốn Ba đại thi hào Việt Nam, viết về Nguyễn Du, Nguyễn Trãi và Hồ Xuân Hương.
Với học sinh chuyên Văn như Tâm, việc tìm đến sách gần như là nhu cầu tự nhiên. Nữ sinh nhẩm tính trung bình một tuần, em có thể đọc hết 2 cuốn sách dày và một tháng hoàn thành 8 cuốn, nếu không vướng lịch thi cử.
“Không riêng em, các bạn lớp em cũng rất thích những đầu sách văn học, từ sách lý luận văn học cho đến tiểu thuyết. Sách của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam hay Nhà xuất bản Đất Việt đều quen thuộc với chúng em”, Tâm chia sẻ.
Thảo Tâm đọc sách ở thư viện trường và cùng bạn bè mua sách, trao đổi để tiết kiệm chi phí. Ảnh: Phương Lâm.
Bên cạnh việc đọc sách lý luận văn học để phục vụ cho việc học trên lớp, Thảo Tâm còn tìm đến nhiều thể loại sách khác nhau. Nữ sinh bắt đầu với các tác phẩm đã được đưa vào chương trình học như Hai đứa trẻ của Thạch Lam, rồi thử sức với những thể loại mới mẻ hơn như Tam thể của Lưu Từ Hân. Một cuốn sách khác mà nữ sinh cũng rất yêu thích là Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ của Nguyễn Nhật Ánh bởi nội dung nhẹ nhàng và giàu cảm xúc.
Không chỉ dừng lại ở văn học trong nước, nữ sinh chuyên Văn còn tìm đọc nhiều tác phẩm nước ngoài. Nữ sinh nói với Tri Thức - Znews rằng những cuốn sách ngoại văn như Thần thoại Hy Lạp vốn là sách “gối đầu giường” của nhiều học sinh. Gần đây, em cũng quan tâm đến cuốn Ngàn mặt trời rực rỡ của Khaled Hosseini hay loạt tác phẩm của Haruki Murakami.
Thói quen đọc sách của Thảo Tâm và bạn bè cũng được giáo viên định hướng cụ thể. Mỗi tháng, thầy cô trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa thường gợi ý một chủ đề cụ thể.
Ví dụ, với lớp chuyên văn, khi học về văn học hậu hiện đại, học sinh sẽ được gợi ý tiếp cận tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Huy Thiệp, thay vì chỉ đọc một cuốn cố định. Do nhu cầu đọc sách khá lớn, Tâm và bạn bè thường lên thư viện trường hoặc mua sách rồi chuyền tay nhau đọc để tiết kiệm chi phí.
Trong khi đó, đối với Đặng Trần Huyền Thư, học sinh lớp 11 chuyên Anh 2, việc đọc sách mang lại 3 mục tiêu chính: Bồi dưỡng chiều sâu tâm hồn, mở rộng kiến thức nền tảng và chuyên ngành, đồng thời nuôi dưỡng tình yêu văn học.
Do đó, nữ sinh có thói quen lựa chọn sách với nhiều thể loại khác nhau, từ văn học Việt Nam, văn học nước ngoài cho đến sách chuyên ngành liên quan ngôn ngữ và quan hệ quốc tế.
Để duy trì thói quen mỗi tuần đọc ít nhất 200-300 trang sách, ngoài tìm đọc các đầu sách tại thư viện trường, Huyền Thư còn đến Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM hoặc mua sách tùy theo mục đích. Dù là học sinh chuyên Anh, Thư có niềm yêu thích nhất định với sách văn học Việt Nam, tiểu thuyết, truyện ngắn… Em cũng thường xuyên tìm đọc sách ngoại văn để luyện tiếng Anh.
Huyền Thư (ngoài cùng bên trái) duy trì thói quen đọc 200-300 trang sách mỗi tuần. Ảnh: Phương Lâm.
Thời gian này, Thư đã đọc cuốn Chiếc lá cuối cùng của O. Henry, bản tiếng Anh. Nữ sinh cho biết việc đọc bản gốc giúp em cảm nhận nét hành văn tinh tế và cách sử dụng ngôn ngữ đặc trưng của tác giả.
Ngoài sách chuyên môn dành cho chương trình học chuyên, Huyền Thư còn dành thời gian đọc sách kỹ năng sống, từ sơ cấp cứu, kỹ năng thắt nút dây cho đến kỹ năng sinh tồn, coi đó là hành trang cần thiết cho việc học tập và cuộc sống.
Giao tiếp tốt hơn nhờ đọc sách
Với những học sinh THPT như Thảo Tâm và Huyền Thư, đọc sách không chỉ là sở thích mà còn là phương pháp học tập hiệu quả. Là học sinh chuyên văn, Thảo Tâm đọc sách để cảm nhận, đồng thời trích dẫn vào bài văn.
Với những cuốn sách cần phục vụ cho bài thi, em có riêng một quyển vở để ghi lại các trích dẫn, câu thơ, luận điểm văn học quan trọng. Còn với sách đọc để cảm nhận, nữ sinh sử dụng giấy note nhỏ để đánh dấu những đoạn văn giàu cảm xúc, thậm chí chia thành ba màu tượng trưng cho ba mạch cảm hứng chủ đạo của tác phẩm.
Thói quen này giúp nữ sinh không chỉ ghi nhớ kiến mà còn phát triển khả năng cảm thụ văn học sâu sắc. Nhờ đọc nhiều, Tâm dễ dàng vận dụng dẫn chứng phong phú trong bài viết, đồng thời rèn luyện được tư duy phân tích và khả năng biểu đạt.
Thư viện trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa có hàng nghìn đầu sách ở nhiều lĩnh vực, thể loại để học sinh chọn đọc. Ảnh: Phương Lâm.
Tương tự, với Huyền Thư, lợi ích dễ thấy nhất của việc đọc sách là sự uyển chuyển trong cách diễn đạt, đặc biệt khi làm bài văn trên lớp. Nữ sinh chia sẻ rằng đọc sách giúp em có vốn kiến thức xã hội và chuyên ngành phong phú hơn, không tạo ra kết quả tức thì mà tích lũy dần dần. Nhờ vậy, kỹ năng trình bày và lập luận cũng được cải thiện rõ rệt.
Việc đọc sách thường xuyên cũng mang lại cho nữ sinh sự tự tin trong giao tiếp, khả năng nắm bắt và phân tích vấn đề đa chiều. Huyền Thư cho rằng đó là yếu tố quan trọng với học sinh chuyên Anh, bởi ngoài kiến thức chuyên ngành, học sinh cũng cần có sự hiểu biết xã hội và kỹ năng sống để hội nhập quốc tế.
Ngoài những lợi ích nêu trên, Thảo Tâm còn đề cập đến khả năng làm tăng sự tập trung của việc đọc sách. Trong thời đại mạng xã hội và video ngắn dễ gây xao nhãng, việc duy trì 30 phút đọc mỗi ngày khiến em dần quên đi cảm giác mất tập trung.
“Nhiều lúc em còn không nhận ra mình đã đọc sách quá 30 phút vì bị cuốn hút vào câu chuyện”, nữ sinh tâm sự.
Dù khối lượng học ở trường chuyên khá lớn, Tâm vẫn được thầy cô luôn tạo điều kiện để học sinh cân đối thời gian, không gây quá tải. Trong các tiết trống, giáo viên thường ưu tiên để học sinh đọc sách. Nữ sinh cho rằng điều này vừa giảm áp lực học tập, vừa giúp các bạn chủ động trau dồi kiến thức ngoài sách giáo khoa.
Bước vào năm học mới, Thảo Tâm cảm thấy hào hứng và mong muốn thư viện trường bổ sung thêm nhiều đầu sách mới, nhất là tác phẩm văn học nước ngoài đương đại đang được giới trẻ quan tâm để học sinh có thêm cơ hội tìm đọc và mở rộng kiến thức.
Trong khi đó, Huyền Thư bày tỏ mong muốn được giao lưu trực tiếp với các tác giả trong các tiết đọc sách, qua đó hiểu rõ hơn quá trình sáng tác và những thông điệp gửi gắm trong tác phẩm. Nữ sinh cũng kỳ vọng được thực hành kỹ năng viết dưới sự hướng dẫn của nhà văn, tác giả.
Dù chưa đặt mục tiêu lớn như viết một cuốn sách hoàn chỉnh, nữ sinh tin rằng việc trải nghiệm quá trình viết sẽ giúp học sinh tích lũy thêm tư liệu, kiến thức và kinh nghiệm, từ đó nâng cao khả năng cảm thụ văn học cũng như kỹ năng viết văn của bản thân.
Thái An