Lưu ý để doanh nghiệp tránh rủi ro 'từ hành chính sang hình sự' trong lĩnh vực thuế

7 giờ trướcBài gốc

Chiều 27-8, Hội Doanh nhân Sài Gòn tổ chức hội thảo chuyên đề chiến lược tối ưu thuế trong bối cảnh mới.

Ông Ngô Xuân Lộc – Phó Chủ tịch Hội Doanh Nhân Sài Gòn, cho rằng trong bối cảnh kinh tế còn nhiều biến động, thuế không chỉ là nghĩa vụ mà còn là một phần trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp. Việc cập nhật kịp thời, quản trị thuế minh bạch và tối ưu đúng cách sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro và tạo nền tảng cho sự tăng trưởng dài hạn.

Tại hội thảo, TS luật sư Nguyễn Thị Kim Vinh – Chủ tịch Trung Tâm Trọng Tài Thương Mại Tài Chính (FCCA) - nguyên thẩm phán Tòa Phúc thẩm, TAND Tối cao, đã phân tích chế tài hành chính và hình sự trong vi phạm về thuế, đồng thời đưa ra bài học thực tiễn để doanh nghiệp tránh rủi ro “từ hành chính sang hình sự”.

Theo TS Vinh, việc xử phạt vi phạm hành chính về thuế được quy định chi tiết tại Nghị định 125/2020. Cạnh đó, những hành vi vi phạm pháp luật về thuế có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Một tội danh liên quan trực tiếp là tội trốn thuế tại Điều 200 BLHS 2015 (sửa đổi bổ sung 2017, 2025). Tùy theo tính chất, mức độ, hành vi vi phạm mà có các khung hình phạt áp dụng khác nhau.

TS luật sư Nguyễn Thị Kim Vinh phát biểu tại hội thảo. Ảnh: YC

Từ kinh nghiệm thực tiễn, bà Vinh cũng đưa ra 2 vụ việc và các bài học đi kèm cho doanh nghiệp.

Vụ việc thứ nhất liên quan đến rủi ro từ hàng hóa tái nhập đến tội trốn thuế. Công ty A ký hợp đồng gia công với công ty B , theo đó công ty A nhận nguyên liệu từ công ty B để sản xuất thành phẩm. Sau khi hoàn thành, hai bên thỏa thuận miệng về việc công ty A sẽ thay mặt công ty B (ủy thác) để xuất khẩu lô hàng thành phẩm này cho một khách hàng tại Mỹ. Tuy nhiên, khi lô hàng đang quá cảnh tại Singapore, công ty B đột ngột phủ nhận thỏa thuận ủy thác và yêu cầu công ty A phải giao lại hàng. Để giải quyết tình hình, công ty A đã tiến hành làm thủ tục đưa lô hàng quay trở lại Việt Nam (tái nhập).

Vấn đề pháp lý phát sinh khi cơ quan điều tra vào cuộc và không công nhận đây là lô hàng tái nhập. CQĐT xác định đây là một lô hàng nhập khẩu mới và việc công ty A không kê khai, nộp các loại thuế nhập khẩu tương ứng đã cấu thành hành vi trốn thuế. Do đó, công ty A đã bị khởi tố hình sự về tội trốn thuế, chuyển một tranh chấp thương mại thuần túy thành một vụ án hình sự.

Bài học rút ra là phải hiểu rõ sự khác biệt và yêu cầu về hồ sơ giữa các loại hình xuất nhập khẩu (kinh doanh, gia công, tái nhập, tạm nhập tái xuất...) và chuẩn bị hồ sơ đầy đủ chứng minh rõ ràng nguồn gốc lô hàng và lý do tái nhập để khai báo với cơ quan hải quan.

Doanh nghiệp phải hiểu rõ sự khác biệt giữa “hàng tái nhập” và “hàng nhập khẩu mới”. Nếu không chứng minh được nguồn gốc, cơ quan hải quan có quyền ấn định thuế theo diện nhập khẩu mới. Trường hợp kê khai thiếu thuế do lỗi chứng từ nhưng chứng minh được là vô ý thì sẽ bị xử phạt hành chính và truy thuế nhưng nếu cơ quan chức năng cho rằng doanh nghiệp cố ý không kê khai để tránh thuế thì hành vi đó có khả năng bị coi là trốn thuế. Đây là rủi ro lớn từ lỗi thủ tục thuế hành chính thành trách nhiệm hình sự.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh:YC

Vụ việc thứ hai liên quan đến việc doanh nghiệp không kiểm tra, không biết rõ hàng hóa dẫn đến khai sai (sai mã HS, trị giá...) gây thất thu thuế cho ngân sách nhà nước

Theo đó, công ty A với vai trò là trung gian thương mại, đã đứng ra mở L/C để hỗ trợ cho đối tác công ty B nhập khẩu một lô hàng thép cuộn từ công ty X (Hàn Quốc). Do chỉ đóng vai trò hỗ trợ tài chính và tin tưởng hoàn toàn vào bộ chứng từ do bên bán cung cấp, công ty A đã không tham gia vào quá trình đàm phán chi tiết kỹ thuật của hàng hóa.

Hệ quả là khi đứng tên trên tờ khai hải quan, công ty A đã khai báo không chính xác về mã HS và trị giá hải quan, dẫn đến thiếu số thuế phải nộp. Sự việc khiến lô hàng bị tạm giữ hơn 5 năm để phục vụ điều tra, gây ra thiệt hại tài chính nghiêm trọng và đẩy công ty A vào rủi ro pháp lý về hành vi buôn lậu mặc dù công ty khẳng định sai sót này là vô ý.

Bài học rút ra là nếu có sự không chắc chắn về mã HS, doanh nghiệp có quyền tham vấn hải quan hoặc yêu cầu phân tích, giám định hàng hóa trước khi thông quan để xác định chính xác số tiền thuế phải nộp, chứ không thể tin tưởng hoàn toàn vào chứng từ thương mại. Kê khai sai mã HS hoặc trị giá hải quan nếu làm giảm số thuế phải nộp có thể bị xem là hành vi trốn thuế và bị xử phạt vi phạm hành chính; nếu số tiền thuế trốn vượt ngưỡng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

"Như vậy, ngoài bài học về kiểm tra và giám định hàng hóa trước khi khai báo hải quan, doanh nghiệp cần đặc biệt chú trọng đến nghĩa vụ thuế, bởi mọi sai sót đều có thể dẫn đến rủi ro pháp lý (xử phạt hành chính hoặc hình sự) và rủi ro tài chính (truy thu, phạt chậm nộp, không được tính chi phí hợp lệ)", bà Vinh nêu.

YẾN CHÂU

Nguồn PLO : https://plo.vn/luu-y-de-doanh-nghiep-tranh-rui-ro-tu-hanh-chinh-sang-hinh-su-trong-linh-vuc-thue-post867719.html