Lý do bỏ hình phạt tử hình tội vận chuyển trái phép chất ma túy

4 giờ trướcBài gốc

Vừa qua, TAND Tối cao ban hành Cẩm nang các quy định mới của pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự, tư pháp người chưa thành niên, thi hành án hình sự, đặc xá (gọi tắt là cẩm nang).

Cẩm nang đã giới thiệu một số điểm mới của BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025).

Quang cảnh một phiên tòa hình sự tại TAND TP.HCM. Ảnh minh họa: HOÀNG GIANG

Thu hẹp hình phạt tử hình

Theo đó, BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) đã thu hẹp hình phạt tử hình.

Cụ thể, bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); Tội gián điệp (Điều 110); Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114); Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194); Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); Tội tham ô tài sản (Điều 353); Tội nhận hối lộ (Điều 354); Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Căn cứ chung đề xuất bỏ hình phạt tử hình trong 8 tội danh là theo định hướng tiến tới xóa bỏ hình phạt tử hình. Từ BLHS năm 1985 có 44 tội có hình phạt tử hình, đến BLHS năm 1999 còn 29 tội có hình phạt tử hình, BLHS sửa đổi năm 2009 còn 22 tội có hình phạt tử hình, đến BLHS năm 2015 chỉ còn 18 tội có hình phạt tử hình. Luật lần này được thông qua, chỉ còn 10 tội danh còn hình phạt tử hình...

Về các căn cứ cụ thể, đối với Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, Tội gián điệp, Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam, việc bỏ hình phạt tử hình là do thời gian qua, cơ quan chức năng chưa áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội phạm này.

So sánh với các tội tại Chương Tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia như Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân, Tội bạo loạn thì tội danh này không trực tiếp đe dọa đến tính mạng của con người. Do đó, không cần thiết phải áp dụng hình phạt tử hình.

Đối với Tội sản xuất, buôn bán hàng giả, thuốc chữa bệnh và thuốc phòng bệnh, việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội này vì thực tiễn chưa có trường hợp nào bị tuyên án tử hình về tội danh này.

Bên cạnh đó, cơ chế bảo vệ người tiêu dùng chưa tạo ra hành lang hữu hiệu giúp người tiêu dùng nhận biết hàng giả, hàng thật cũng là lỗ hổng tạo điều kiện cho tội phạm này được thực hiện trên thực tế.

Bởi vậy, thay vì áp dụng hình phạt tử hình để răn đe người phạm tội thì cần có các biện pháp khác để phòng ngừa như tăng cường quản lý nghiêm ngặt, tránh tình trạng do sự yếu kém, không quản lý được thì cấm hoặc phạt thật nặng.

Bỏ tử hình với tội vận chuyển trái phép chất ma túy

Theo cẩm nang, việc bỏ hình phạt tử hình đối với Tội vận chuyển trái phép chất ma túy là do thực tiễn cho thấy tội danh này có tỉ lệ áp dụng hình phạt tử hình cao thứ hai trong các tội danh còn hình phạt tử hình trong BLHS hiện hành (chiếm 26,36% trên tổng số vụ xử tử hình).

Việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội này sẽ góp phần thiết thực vào việc hạn chế áp dụng hình phạt tử hình trong xét xử các vụ án hình sự. Đồng thời, làm giảm đáng kể số lượng người đã bị kết án tử hình về tội này đang chờ thi hành án, đáp ứng yêu cầu về thu hẹp hình phạt tử hình trong chính sách hình sự.

Cạnh đó, so sánh tương quan với Tội mua bán trái phép chất ma túy và tội sản xuất trái phép chất ma túy (các tội vẫn duy trì hình phạt tử hình) thì Tội vận chuyển trái phép chất ma túy có tính chất trung gian, ít nguy hiểm hơn với hành vi mua bán, sản xuất.

Thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy thấy rằng, rất nhiều trường hợp người vận chuyển trái phép chất ma túy là người dân tộc thiểu số, có hoàn cảnh khó khăn, trình độ hiểu biết pháp luật thấp, hưởng lợi với số tiền ít.

Trong rất nhiều trường hợp, mặc dù đã áp dụng đầy đủ các tình tiết giảm nhẹ nhưng với khối lượng ma túy vận chuyển rất lớn và đủ yếu tố cấu thành theo quy định của BLHS hiện hành nên những người này vẫn bị kết án tử hình, có những gia đình cả bố, con đều bị kết án tử hình.

Có những bản làng có đến hàng trăm người bị kết án tử hình gây những hệ lụy khôn lường về mặt kinh tế, xã hội, để lại hậu quả nặng nề cho các thế hệ sau của họ.

Ngoài ra, hiện nay, theo quy định của BLHS hiện hành thì một người nếu vận chuyển trái phép chất ma túy nhằm mục đích mua bán hoặc mục đích sản xuất trái phép chất ma túy, theo quy định của pháp luật sẽ bị xử lý về Tội mua bán trái phép chất ma túy hoặc sản xuất trái phép chất ma túy. Và 2 tội danh này theo quy định của BLHS thì đều có khung hình phạt cao nhất là tử hình.

Thêm nữa, hiện nay, nhiều nước trên thế giới đã yêu cầu Việt Nam phải cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc tuyên nhưng không thi hành án tử hình đối với những vụ án về ma túy.

Tuy nhiên đến nay, Việt Nam chưa cam kết nên khi Việt Nam yêu cầu tương trợ tư pháp có liên quan đến án tử hình thì gần như không có phản hồi.

Đối với Tội tham ô tài sản (Điều 353), Tội nhận hối lộ, việc bỏ hình phạt tử hình là do các tội danh này đã được đa số các nước trên thế giới không quy định hình phạt tử hình hoặc đang có xu hướng bỏ hình phạt tử hình.

Nhiều nước trên thế giới đã yêu cầu Việt Nam phải cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc tuyên nhưng không thi hành án tử hình đối với những vụ án về tham nhũng, chức vụ, nhưng Việt Nam chưa cam kết nên khi Việt Nam yêu cầu tương trợ tư pháp có liên quan đến án tử hình thì gần như không có phản hồi.

Những tội này không phải là “tội ác”, không xâm phạm đến tính mạng con người, không xâm phạm trực tiếp đến chủ thể đặc biệt là an ninh quốc gia, do vậy, không cần thiết phải tước bỏ mạng sống của họ.

Cạnh đó, để đảm bảo hiệu quả thu hồi tài sản, đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa; đồng thời khuyến khích người phạm tội hợp tác với cơ quan chức năng, Luật đã bổ sung quy định “Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”.

Bỏ hình phạt tử hình Tội phá hoại hòa bình

Về Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược, việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội này vì các lý do sau:

Nhằm quy định phù hợp với Quy chế Rome về tòa án hình sự quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết. Theo đó, mức hình phạt cao nhất đối với 4 tội ác quốc tế chỉ dừng lại ở mức tù chung thân hoặc phạt tù có thời hạn cao nhất là 30 năm tù;

Khả năng xảy ra tội phạm này ở Việt Nam rất thấp, xuất phát từ truyền thống tốt đẹp, xuất phát từ khả năng phòng ngừa của các cơ quan chức năng và xuất phát từ quan điểm đối ngoại xuyên suốt của Đảng ta đó là hòa bình, hợp tác, cùng phát triển, lấy đối thoại thay đối đầu. Thực tiễn chưa có tội phạm nào được thực hiện từ trước đến nay.

YẾN CHÂU

Nguồn PLO : https://plo.vn/ly-do-bo-hinh-phat-tu-hinh-toi-van-chuyen-trai-phep-chat-ma-tuy-post876092.html