Nhiều yếu tố “ghìm” tiến độ giải ngân
Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Xây dựng) thông tin, từ đầu năm tới nay, Bộ Xây dựng đã quyết liệt chỉ đạo đẩy mạnh tiến độ thi công, hoàn thành, đưa vào khai thác vượt kế hoạch nhiều công trình, dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm. Điển hình như: các dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, cầu Rạch Miễu 2, Vành đai 3 TP HCM đoạn Tân Vạn - Nhơn Trạch; cải tạo cầu yếu và cầu kết nối trên các quốc lộ… Quá trình triển khai thực hiện, nhiều dự án tiết kiệm được chi phí so với tổng mức đầu tư phê duyệt (tiết kiệm qua đấu thầu, tiết kiệm khi phê duyệt thiết kế - dự toán, giảm chi phí giải phóng mặt bằng, không sử dụng đến dự phòng do chỉ số trượt giá thấp, giảm nhu cầu vốn do được giảm 2% VAT…).
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã triển khai đầu tư bổ sung nhiều hạng mục để nâng cao hiệu quả khai thác, bảo đảm an toàn giao thông từ chi phí tiết kiệm được như: đầu tư hoàn thiện 6 hầm trên cao tốc Bắc - Nam phía Đông, bổ sung các nút giao, đường giao thông kết nối với các tuyến cao tốc, các hầm dân sinh qua các tuyến cao tốc... Tuy nhiên, hiện nay, các chi phí tiết kiệm được (chỉ xác định được tương đối chính xác ở thời điểm hoàn thành hoặc khi quyết toán các dự án) vẫn chưa sử dụng hết dẫn tới việc không còn nhu cầu sử dụng kế hoạch năm 2025 đối với phần chi phí tiết kiệm được.
Đến nay, Bộ Xây dựng đã tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền đề nghị điều giảm kế hoạch năm 2025 khoảng 6.970 tỷ đồng đối với số vốn đã hết nhiệm vụ chi này, gồm: vốn nước ngoài 1.504 tỷ đồng, vốn trong nước 5.466 tỷ đồng (trong đó các dự án sử dụng vốn tăng thu ngân sách trung ương 1.251 tỷ đồng).
Đối với kế hoạch vốn còn lại, xác định việc giải ngân còn đối diện nhiều thách thức như: điều kiện thời tiết bất lợi, mưa bão nhiều, bất thường và khó lường ảnh hưởng tới tiến độ thi công, nguy cơ gây sạt, trượt phải cần thêm thời gian xử lý; vướng mắc về giải phóng mặt bằng, thiếu nguồn vật liệu đến nay chưa được tháo gỡ triệt để.
Tới đây, Bộ Xây dựng khẳng định sẽ tiếp tục theo dõi, chỉ đạo sát sao tiến độ tổng thể các dự án, có giải pháp điều hòa linh hoạt kế hoạch vốn của các dự án nguy cơ không giải ngân hết kế hoạch để bố trí bổ sung vốn đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, tái định cư dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, bảo đảm hoàn thành toàn bộ kế hoạch.
Nhiều dự án cao tốc xin điều chỉnh giảm vốn
Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Xây dựng) dẫn chứng cụ thể một số dự án giảm giá sau đấu thầu như: Cầu đường sắt Cẩm Lý Km 24+134 tuyến đường sắt Kép - Hạ Long; Dự án Chợ Mới - Bắc Kạn; nâng cấp, mở rộng một số cầu, hầm trên QL1; các gói thầu đầu tư hệ thống ITS, ETC trên cao tốc Bắc - Nam…
Thông tin với báo chí, ông Lê Thắng, Giám đốc Ban Quản lý dự án 2 cho biết, với số vốn cần giải ngân năm nay lên đến 10.892 tỷ đồng, đến nay ban đã giải ngân được 5.600 tỷ đồng (chiếm hơn 50%), trong đó tập trung vào Dự án cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, Dự án giao thông miền núi phía Bắc, cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn. Năm 2025 là năm cuối cùng của kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và nhiều dự án cũng phải hoàn thành trong kỳ trung hạn theo tiến độ phê duyệt của cấp có thẩm quyền nên phải giải ngân nguồn vốn được giao. Tuy nhiên, một số dự án của Bộ Xây dựng đăng ký nhưng hiện giao cho địa phương; tiết giảm dự toán đầu tư; chậm trễ giải phóng mặt bằng, thời tiết bất lợi ảnh hưởng tiến độ thi công… ông Thắng chỉ ra những khó khăn trong công tác giải ngân nguồn vốn tại các dự án.
Đại diện Ban QLDA Thăng Long thông tin, đối với hai Dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, qua rà soát, đơn vị đã xin điều chỉnh giảm kế hoạch vốn hơn 600 tỷ đồng bởi một số lý do như: giảm giá sau đấu thầu; chính sách giảm thuế VAT 2% tiếp tục được áp dụng; giá vật liệu đất đắp sử dụng tại mỏ giảm so với dự toán; trượt giá thực tế thấp hơn dự tính (3 - 4%)…
Do vậy, Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị rà soát tổ chức bộ máy, nhất là các cơ quan, đơn vị được giao triển khai công tác giải phóng mặt bằng, không để việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp làm gián đoạn đến công tác giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thi công và giải ngân các dự án; hỗ trợ tích cực trong công tác bàn giao mặt bằng thi công, hỗ trợ nguồn cung ứng vật liệu để bảo đảm tiến độ hoàn thành các dự án, tập trung giải quyết dứt điểm các khó khăn, vướng mắc công tác giải phóng mặt bằng để có công địa thi công, kịp thời đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm hoàn thành dự án theo tiến độ chỉ đạo.
Gia Hồng