Bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ Y tế), nhấn mạnh thông tin trên tại Tọa đàm về thực trạng tiêu thụ, tác hại của sử dụng đồ uống có đường với sức khỏe và vai trò của thuế tiêu thụ đặc biệt, do Bộ Y tế tổ chức ngày 15-11.
Tại Việt Nam, việc tiêu thụ nước giải khát có đường (loại đồ uống có đường phổ biến nhất) đã tăng nhanh trong những năm gần đây.
Bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ Y tế), phát biểu
Theo số liệu thống kê, tổng tiêu thụ đồ uống có đường tăng từ 1,59 tỉ lít năm 2009 lên 6,67 tỉ lít năm 2023 (tăng 420%). Tiêu thụ đầu người cũng tăng nhanh tương ứng, từ mức 18 lít/người năm 2009, lên thành 66 lít/người năm 2023 (tăng 350%).
Trung bình người Việt Nam tiêu thụ khoảng 46,5g đường tự do/người/ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa (50g/người/ngày) theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và cao gần gấp đôi so với mức có lợi cho sức khỏe là dưới 25g/người/ngày (cho một người trưởng thành)
Bà Thủy cho biết tiêu thụ nhiều đồ uống có đường thiếu kiểm soát làm gia tăng tỉ lệ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2, tăng huyết áp cũng như các biến chứng về bệnh tim mạch, đột quỵ và tử vong cùng các bệnh về xương răng, bệnh lý thận - tiết niệu, bệnh lý đường tiêu hóa, sa sút trí tuệ...
"Áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường là một trong các giải pháp can thiệp quan trọng được WHO khuyến nghị nhằm giảm mức tiêu thụ và tác hại của đồ uống có đường với sức khỏe. Đồng thời, khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn đồ uống lành mạnh hơn do tác động của việc áp thuế làm tăng giá sản phẩm"- bà Thủy nói.
Tại tọa đàm, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện WHO tại Việt Nam cho rằng áp thuế tiêu thụ đặc biệt là biện pháp hiệu quả để làm giảm sử dụng nước ngọt và hiện là thời điểm thích hợp, cần thiết để áp thuế đồ uống có đường.
"Việt Nam nên xem xét áp dụng lộ trình tăng thuế hàng năm để thuế mặt hàng đồ uống có đường ở mức 40% giá bán nhà sản xuất (tức là 20% giá bán lẻ theo khuyến nghị của WHO) vào năm 2030 để bảo vệ sức khỏe cho thế hệ tương lai"- ông Lâm đề xuất.
Ông Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam
Đại diện Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc cũng đồng tình với khuyến nghị của WHO và chia sẻ thêm nhiều quốc gia trên thế giới đã thực hiện để kiểm soát tiêu thụ đồ uống có đường là áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt. Đồng thời, yêu cầu ghi cảnh báo nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe do tiêu thụ nhiều đường.
Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8 đang diễn ra. Lần đầu tiên nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml được đưa vào diện áp thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo Bộ Tài chính, đây là mặt hàng mới được đề xuất bổ sung vào diện chịu thuế nên bộ này đề xuất mức 10% để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu loại có lượng đường thấp, nâng cao nhận thức, điều chỉnh hành vi của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, Bộ Y tế đề nghị áp mức thuế 40% đối với đồ uống có đường (hoặc 30% sau tăng lên 40% theo lộ trình) và có thể chia theo hàm lượng đường để có mức thuế khác nhau tương tự như nhiều nước đang áp dụng.
N.Dung