Lý do chỉ định chức danh chủ tịch HĐND, UBND tỉnh, xã sau sáp nhập

14 giờ trướcBài gốc

Chiều 13-6, Quốc hội (QH) thảo luận ở hội trường lần hai về dự thảo Nghị quyết của QH sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu bày tỏ quan tâm, nêu ý kiến về việc tổ chức đơn vị hành chính (ĐVHC) (Điều 110), quyền chất vấn của đại biểu HĐND (khoản 2 Điều 115) hay về vấn đề chỉ định nhân sự chủ tịch các địa phương sau sắp xếp sáp nhập.

Bảo đảm tính ổn định của Hiến pháp

Khoản 1 Điều 110 dự thảo quy định các ĐVHC của Việt Nam gồm tỉnh, TP trực thuộc Trung ương và các ĐVHC dưới tỉnh, TP trực thuộc Trung ương. Theo đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa), đây là nội dung được rất nhiều đại biểu, cử tri, nhân dân quan tâm và Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (Ủy ban) cũng có báo cáo tiếp thu, giải trình vấn đề này.

Đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa). Ảnh: PHẠM THẮNG

Tuy nhiên, ông Hải cho rằng quy định về dưới cấp tỉnh vẫn chưa rõ, chưa khẳng định nhất quán mô hình chính quyền địa phương hai cấp, vẫn để trong tương lai phát triển có thể hình thành ĐVHC mới. “Nên quy định cụ thể các ĐVHC của Việt Nam gồm hai cấp là cấp tỉnh, TP trực thuộc Trung ương và cấp xã, phường, đặc khu” - ông Mai Văn Hải đề xuất.

Còn đại biểu Nguyễn Anh Trí (TP Hà Nội) khẳng định cách viết như dự thảo sẽ tạo ra một không gian rộng hơn để sau này có thể có những điều chỉnh hợp lý hơn mà không bị vướng, không phải sửa đổi Hiến pháp.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (TP Hà Nội). Ảnh: QH

Theo ông, trong việc thực hiện chính quyền hai cấp, đang có một thực tế là TP trực thuộc cấp tỉnh và các thị xã bị tách nhỏ thành phường trực thuộc tỉnh. Trong khi đó, đô thị hóa là xu hướng chung trên toàn cầu; ở nước ta, quá trình đô thị hóa có thể thấy rất rõ từ năm 1975 đến nay. Bên cạnh những TP có tuổi đời lâu như Vinh, Nam Định, Nha Trang, Đà Lạt… đã xuất hiện nhiều TP mới như Đồng Hới, Hải Dương… đã làm giàu mạnh các tỉnh, TP, làm đẹp thêm cho đất nước.

“Quá trình đô thị hóa vẫn đang và sẽ tiếp tục, vì thế việc quy định như khoản 1 Điều 110 là rất hợp lý và có tầm nhìn xa” - đại biểu đoàn Hà Nội nói.

Giải trình về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết quy định về ĐVHC gồm hai cấp như dự thảo là một nội dung tiếp thu rất quan trọng. “Điều này giúp làm rõ ở địa phương có hai cấp ĐVHC, không phải ba cấp như trước đây” - ông Tùng nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, Ủy viên thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Ảnh: PHẠM THẮNG

Về đề nghị “dưới tỉnh, TP trực thuộc Trung ương” cần quy định cụ thể là xã, phường, đặc khu, ông Tùng cho hay từ khi thành lập nhà nước đến nay, các ĐVHC của Việt Nam thường xuyên có sự thay đổi, điều chỉnh về tên gọi, cấp hành chính, tính chất, quy mô.

“Nhìn lại bốn lần sửa đổi toàn diện Hiến pháp thì đều sửa điều mà bây giờ là Điều 110 về các ĐVHC. Lý do là các bản Hiến pháp đều quy định rất cụ thể từng cấp có những loại ĐVHC nào nên không ổn định” - ông Tùng nói và cho hay lần sửa đổi này đưa ra phương án quy định khái quát hơn, để quá trình phát triển có thể đáp ứng được yêu cầu khi cần thiết chúng ta có thể có loại ĐVHC mới.

“Loại ĐVHC chứ không phải thêm một cấp ĐVHC. Vẫn là ĐVHC cấp xã thôi nhưng rất có thể trong quá trình phát triển thêm một hình thức nào đó nữa, khi đó sẽ được quy định ở Luật Tổ chức chính quyền địa phương, bảo đảm tính ổn định của Hiến pháp, không phải sửa” - ông Tùng nói và nhấn mạnh đây là kinh nghiệm từ thực tiễn.

Giữ nguyên quyền chất vấn chánh án, viện trưởng của đại biểu HĐND

Ở một khía cạnh khác, đại biểu Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc), đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) hay đại biểu Trần Nhật Minh (Nghệ An) đánh giá ban soạn thảo rất cầu thị, tiếp thu và giữ nguyên để HĐND chất vấn chánh án TAND và viện trưởng VKSND.

Tuy nhiên, các đại biểu nêu vấn đề TAND và VKSND không tổ chức ở cấp xã mà tổ chức theo khu vực. Do vậy, đại biểu HĐND cấp xã không thể chất vấn chánh án TAND và viện trưởng VKSND khu vực.

Đại biểu Trần Nhật Minh (Nghệ An). Ảnh: QH

Đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị làm rõ đại biểu HĐND cấp xã thực hiện quyền chất vấn đối với chánh án TAND, viện trưởng VKSND theo cơ chế nào? Đại biểu HĐND cấp nào có quyền chất vấn chánh án TAND khu vực, viện trưởng VKSND khu vực? Bởi nếu giữ nguyên quy định hiện hành của Hiến pháp năm 2013 thì đại biểu HĐND cấp xã vẫn có quyền chất vấn đối với chánh án TAND và viện trưởng VKSND.

Cho rằng cơ chế chất vấn của đại biểu HĐND với các chức danh nêu trên không thể quy định chi tiết được tại dự thảo nghị quyết này, đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị cần được cụ thể hóa tại các văn bản luật khác có liên quan. Cụ thể là Luật Tổ chức TAND, Luật Tổ chức VKSND, Luật Tổ chức chính quyền địa phương… đang được QH xem xét thông qua tại kỳ họp này, hay như Luật Giám sát hoạt động của QH và HĐND đang được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung.

Ông Minh cũng đề nghị tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 115 Hiến pháp theo hướng bổ sung cụm từ “theo quy định của QH” tại cuối cụm từ “thủ trưởng cơ quan thuộc UBND”. Theo đó, khoản 2 Điều 115 được viết lại như sau: “Đại biểu HĐND có quyền chất vấn chủ tịch UBND, các thành viên khác của UBND, chánh án TAND, viện trưởng VKSND và thủ trưởng cơ quan thuộc UBND theo quy định của QH”.

Ông Hoàng Thanh Tùng, Ủy viên thường trực ủy ban, cho hay Hiến pháp chỉ quy định những điều khái quát, chung nhất làm cơ sở cụ thể hóa bằng các văn bản luật. “Đây là vấn đề cụ thể, thẩm quyền của HĐND cấp nào chất vấn đối với chánh án TAND tỉnh và khu vực, viện trưởng VKSND tỉnh/khu vực là nội dung sẽ được quy định cụ thể trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức TAND, Luật Tổ chức VKSND và Luật Hoạt động giám sát của QH và HĐND” - ông Tùng nói và đề nghị được giữ quy định khái quát như dự thảo.

Đảm bảo bộ máy mới vận hành từ ngày 1-7

Ủy ban cũng đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày được QH thông qua (dự kiến là ngày 16-6).

Việc này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương và địa phương có thêm thời gian, kịp thời triển khai thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Đồng thời, tạo cơ sở pháp lý hiến định cho việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, sớm đưa tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương ở các ĐVHC chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1-7.

Ông HOÀNG THANH TÙNG, Ủy viên thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013

*****

Chỉ định do “tính chất hết sức đặc biệt”

Trình bày báo cáo giải trình, ông Hoàng Thanh Tùng thông tin có nhiều ý kiến tán thành với quy định chỉ định các chức danh lãnh đạo của HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã sau khi thực hiện sắp xếp tại điều khoản chuyển tiếp của dự thảo nghị quyết. Tuy nhiên, quá trình thảo luận, lấy ý kiến sửa Hiến pháp, cũng có ý kiến băn khoăn khi cho phép chỉ định các chức danh của UBND mà không đưa ra để HĐND bầu như bình thường.

Lý giải điều này, ông Tùng nói “do tính chất hết sức đặc biệt của việc sắp xếp ĐVHC trong năm 2025 này”. Tuy hình thức là chỉ định nhưng công tác lựa chọn, giới thiệu nhân sự vẫn phải được tiến hành hết sức chặt chẽ và do cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ thực hiện theo đúng quy định của Đảng.

Theo ông Tùng, cơ chế này chỉ thực hiện từ nay đến hết nhiệm kỳ 2021-2026 để phục vụ việc sắp xếp các ĐVHC trong năm 2025 gắn với nội dung được sửa đổi, bổ sung của Hiến pháp (không tổ chức đơn vị cấp huyện). Sau đó, việc bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 và các năm tiếp theo tiếp tục thực hiện bầu nhân sự bình thường theo đúng quy định hiện hành.

Ông Tùng cũng cho hay có một số ý kiến đề xuất nghiên cứu chỉ định không chỉ trưởng ban mà cả phó ban của HĐND cấp tỉnh, xã; kể cả chỉ định trong trường hợp đặc biệt không phải là đại biểu HĐND để giữ chức danh này.

Về vấn đề này, ông Tùng cho biết sẽ ghi nhận ý kiến của các đại biểu để báo cáo cấp có thẩm quyền, xem xét báo cáo ủy ban xem ngoài chức danh chủ tịch, phó chủ tịch HĐND thì có thực hiện chỉ định đối với các chức danh nêu trên hay không?

“Sau khi đã chỉ định được chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, tức là đã hình thành được thường trực HĐND. Và theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương sẽ được thông qua vào thứ Hai tới, thường trực HĐND có thẩm quyền phê chuẩn luôn đối với phó trưởng ban HĐND nên không đặt ra vấn đề chỉ định. Riêng chỉ định trong trường hợp đặc biệt như đại biểu đề xuất là vấn đề lớn, chúng tôi sẽ ghi nhận, báo cáo để cấp có thẩm quyền xem xét” - ông Tùng nói thêm.

ĐỨC MINH - NGUYỄN THẢO

Nguồn PLO : https://plo.vn/ly-do-chi-dinh-chuc-danh-chu-tich-hdnd-ubnd-tinh-xa-sau-sap-nhap-post855103.html