Lý do Mỹ cần sản xuất hàng loạt UAV cảm tử kiểu Iran?

4 giờ trướcBài gốc

Khi kết hợp với nhau, các loại UAV này tạo thành sức mạnh bất đối xứng có khả năng làm thay đổi cục diện chiến trường.

Tuy vậy, TWZ nhận định lực lượng quốc phòng Mỹ được cho là đang phản ứng chậm với nhịp phát triển vũ khí phòng vệ không theo kịp sự tiến triển của mối đe dọa, trong khi việc chủ động áp dụng UAV giá rẻ cho nhiệm vụ tấn công cũng diễn tiến trì trệ.

Mỹ cần sản xuất hàng loạt UAV cảm tử giá rẻ, loại tương tự Shahed-136 của Iran - Ảnh: Getty

Vì sao cần gấp?

Mỹ cần gấp rút tích lũy “khối lượng tác chiến” bằng cách sản xuất hàng loạt UAV cảm tử giá rẻ, loại tương tự Shahed-136 của Iran (Nga gọi Geran). Đây không phải là những hệ thống tinh vi hay đắt đỏ, mà là nền tảng đơn giản, dễ chế tạo, dễ tích hợp, có thể triển khai theo mô hình công nghiệp phân tán. Mục tiêu phải là năng lực sản xuất hàng chục nghìn chiếc mỗi năm, thay vì chỉ dừng lại ở vài trăm hay vài nghìn.

Cốt lõi của vấn đề nằm ở bài toán chi phí - hiệu quả. Một UAV kiểu Shahed khi sản xuất lớn chỉ có giá vài chục nghìn USD, trong khi tên lửa hành trình có tầm bắn tương tự thường tiêu tốn hàng triệu USD. Khoảng cách giá thành khổng lồ này tạo lợi thế cả về khâu dự trữ lẫn trong quá trình tiêu hao khi chiến đấu.

Thiết kế Shahed của Iran được tối ưu cho tầm bay xa với động cơ piston nhỏ, tốc độ chậm và đầu đạn nặng vài chục ký, cho phép vươn tới khoảng 1.600km tùy biến thể. Trọng tâm không phải là tốc độ cao hay hệ dẫn đường tinh vi, mà là tầm hoạt động rộng và giá thành thấp.

Tên lửa hành trình Tomahawk có tầm bắn tương đương với Shahed-136. Tuy nhiên, dù uy lực mạnh hơn, khả năng sống sót cao hơn và mang đầu đạn lớn hơn, Tomahawk lại có giá đắt gấp 30 – 40 lần so với UAV - Ảnh: Quân đội Mỹ

Khả năng sống sót không đến từ công nghệ tối tân mà từ số lượng áp đảo, tín hiệu radar nhỏ, bay thấp và chậm khiến radar cảnh giới truyền thống khó phát hiện sớm. Đối phương buộc phải tiêu tốn tên lửa đánh chặn đắt đỏ để đối phó từng mục tiêu rẻ tiền, tạo nên một “tỷ lệ trao đổi” bất lợi rõ rệt.

Quan trọng hơn, cấu hình cơ khí - điện tử của UAV loại này khá giản dị, dễ dàng điều chỉnh và cải tiến theo chu kỳ ngắn. Điều đó cho phép nhanh chóng thích ứng với thay đổi trên chiến trường, thay vì mất nhiều năm phát triển như các loại vũ khí cao cấp. Đây chính là yếu tố giúp Mỹ cần gấp rút hành động trước khi rơi vào thế bị động.

Hai biến thể cho hai chiến trường

Mỹ đang được khuyến nghị phát triển hai biến thể UAV cảm tử chuẩn hóa, mỗi loại phục vụ một chiến trường khác nhau. Biến thể tầm khoảng 1.600km có ưu điểm giá rẻ, dễ sản xuất hàng loạt và phù hợp để triển khai rộng rãi ở châu Âu, Trung Đông và khu vực Tây Thái Bình Dương.

Biến thể tầm trên 3.200km tuy ít phổ biến hơn nhưng đặc biệt quan trọng cho kịch bản Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cho phép đánh sâu vào lãnh thổ đối thủ hoặc bay đường vòng phối hợp với các loại vũ khí tầm xa khác.

Điểm mạnh của cả hai loại nằm ở khả năng triển khai linh hoạt. Chúng có thể phóng từ bệ di động trên đất liền, xe tải, tàu dân sự, tàu quân sự hoặc thậm chí máy bay quân sự có người lái. Sự phân tán này khiến đối phương phải kéo giãn hệ thống phòng không và phòng thủ ven biển, gia tăng chi phí và khó khăn trong chỉ huy.

Cách Iran phóng hàng loạt UAV Shahed-136 - Video: Youtube

Ngoài ra, UAV còn có thể bay vòng, phối hợp với mồi nhử hoặc tấn công từ nhiều hướng để gây rối, buộc đối phương tiêu hao nhanh kho tên lửa đánh chặn vốn thường cạn kiệt nhanh hơn khả năng bổ sung trong chiến tranh cường độ cao.

Bên cạnh khả năng tấn công mục tiêu, UAV giá rẻ còn có giá trị chiến lược khi buộc đối thủ dùng tên lửa phòng không hoặc không đối không đắt đỏ để đánh chặn. Đây chính là hiệu ứng tiêu hao tác chiến, yếu tố then chốt trong chiến tranh hiện đại.

Những biện pháp phòng thủ tầm cực ngắn như laser, vi sóng, pháo hay rocket dẫn đường chỉ hữu hiệu trong phạm vi hẹp và dễ bị áp đảo bởi số đông UAV. Tác chiến điện tử cũng không triệt tiêu được mối đe dọa, bởi UAV có thể bay bằng INS, không cần tín hiệu ngoài, hoặc chấp nhận độ chính xác thấp để tiếp tục tạo áp lực.

INS (Hệ thống dẫn đường quán tính) có nghĩa là máy bay không người lái sử dụng cảm biến gia tốc và con quay hồi chuyển để theo dõi vị trí, hướng và gia tốc của nó mà không cần tín hiệu GPS.

INS hoạt động bằng cách theo dõi các chuyển động ban đầu và tính toán vị trí hiện tại theo thời gian, cho phép UAV duy trì định vị ngay cả khi không có tín hiệu vệ tinh.

Về mặt kỹ thuật, Mỹ hoàn toàn đủ khả năng sản xuất hai mẫu UAV kiểu Shahed theo cách riêng. Vấn đề nằm ở tầm nhìn và mức độ ưu tiên. Thay vì tập trung vào những hệ thống quá tinh vi, cách tiếp cận hiệu quả hơn là vay mượn ý tưởng, chuẩn hóa thiết kế và mở rộng quy mô.

Một số công ty nội địa Mỹ đã phát triển nguyên mẫu UAV dạng này làm mục tiêu bay huấn luyện. Bước tiếp theo phải là đặt hàng với số lượng lớn cho mục đích tác chiến thực sự.

Bí mật công nghệ LUCAS của Mỹ

LUCAS (Low-Cost Uncrewed Combat Attack System) là UAV cảm tử giá rẻ do công ty SpektreWorks (Arizona, Mỹ) phát triển. LUCAS được giới thiệu tại Lầu Năm Góc vào tháng 7 dưới sự chứng kiến của Bộ trưởng Chiến tranh Mỹ Pete Hegseth.

Dù gắn mác “công nghệ Mỹ”, nhiều chuyên gia cho rằng LUCAS thực chất là bản sao của Shahed-136 của Iran, bởi có thiết kế gần như giống hệt: đuôi chữ V, động cơ đặt phía sau và trọng lượng dưới 600kg.

LUCAS được trưng bày trong sự kiện của Lầu Năm Góc tháng 7.2025 - Ảnh: Bộ Chiến tranh Mỹ

LUCAS được phát triển từ mẫu FLM-136 vốn được SpektreWorks chế tạo để giả lập UAV Shahed trong huấn luyện phòng không Mỹ. Nói cách khác, Mỹ đã tận dụng các mẫu Shahed thu được ở Ukraine và Trung Đông để tạo phiên bản tương tự.

LUCAS dùng thiết kế mô đun, có thể nhanh chóng thay đổi nhiệm vụ: tấn công, trinh sát hoặc truyền thông. Hệ thống dẫn đường gồm GPS/quán tính, điện quang/hồng ngoại. Điểm nổi bật là tích hợp MUSIC, một mạng mesh bảo mật cho phép nhiều drone phối hợp theo đội hình bầy đàn, vừa truyền dữ liệu xa hàng trăm cây số, vừa chống gây nhiễu.

UAV này được triển khai linh hoạt trên các hệ thống hỗ trợ phóng di động hoặc từ xe quân sự, phù hợp với điều kiện khắc nghiệt và nhu cầu hậu cần tối thiểu. Giá thành ước tính của LUCAS khoảng 100.000 USD/chiếc. UAV cảm tử của Mỹ dự kiến được ưu tiên triển khai tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương để đối phó với các đối thủ trong khu vực, phù hợp chiến lược “Attritable” (chấp nhận tổn thất số lượng lớn).

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ly-do-my-can-san-xuat-hang-loat-uav-cam-tu-kieu-iran-237493.html