Lý do Nga rũ bỏ ràng buộc hạt nhân INF trước hạn ngừng bắn của ông Trump

7 giờ trướcBài gốc

Tại sao Nga rút khỏi INF?

Ngay trước thềm các cuộc đàm phán song phương giữa Mỹ và Nga dự kiến diễn ra tại Moscow, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố nước này sẽ không còn tuân thủ Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF) ký năm 1987 – một thỏa thuận từng được coi là nền tảng kiểm soát vũ khí thời hậu Chiến tranh Lạnh. Điện Kremlin khẳng định họ "không còn bị ràng buộc bởi các hạn chế tự nguyện trước đây", đồng thời cáo buộc Mỹ cùng các đồng minh đang âm thầm chuẩn bị triển khai tên lửa tầm trung tại châu Âu và khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Hiệp ước Các lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF), từng là trụ cột kiểm soát vũ khí giữa Mỹ và Nga trong nhiều thập kỷ, nay đã trở thành một biểu tượng của quá khứ. Washington từ lâu cáo buộc Moscow vi phạm hiệp ước, đặc biệt là với việc triển khai tên lửa hành trình 9M729 (hay còn gọi là SSC-8). Đến năm 2019, dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ chính thức rút khỏi INF, đánh dấu sự sụp đổ của một trong những nền tảng kiểm soát vũ khí quan trọng thời hậu Chiến tranh Lạnh.

Quân đội Mỹ thực hiện vụ phóng tên lửa Tomahawk từ hệ thống phóng tên lửa mặt đất tầm trung (MRC), ngày 27/6/2023. Ảnh: USArmy/ Darrell Ames

Thông báo này được đưa ra chỉ ba ngày sau khi ông Trump ra lệnh triển khai hai tàu ngầm hạt nhân của Mỹ tới các "khu vực thích hợp", nhằm đáp trả lời răn đe trước đó của Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev. Trước đó, ông Medvedev đã chỉ trích tối hậu thư của ông Trump yêu cầu Nga phải chấp thuận ngừng bắn tại Ukraine trước ngày 8/8 là "một trò chơi nguy hiểm" và cảnh báo rằng "mỗi tối hậu thư mới đều là một bước tiến gần hơn tới xung đột trực tiếp".

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, việc Nga chính thức bác bỏ INF – vốn cấm triển khai các loại tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình phóng từ mặt đất có tầm bắn từ 500 đến 5.500 km – không phải là phản ứng bốc đồng trước lời đe dọa từ Nhà Trắng. Thay vào đó, động thái này được xem là "đặt thêm quân cờ lên bàn thương lượng", tạo thêm đòn bẩy cho Moscow trong các cuộc đàm phán ngừng bắn sắp tới giữa đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff và các quan chức cấp cao Nga.

Giới phân tích phương Tây cho rằng Điện Kremlin không quá bận tâm với các tuyên bố cứng rắn từ Washington. Giáo sư Luke March, chuyên gia về chính trị hậu Xô Viết tại Đại học Edinburgh, nhận định: “Tôi không nghĩ Nga quá quan tâm đến những gì Mỹ đang làm hiện nay. Đó phần lớn chỉ là những lời khoa trương”.

Ông March nhấn mạnh rằng từ khi nhậm chức nhiệm kỳ hai, Tổng thống Trump “thực tế đã thể hiện quan điểm gần với lập trường của Nga”, với vài tối hậu thư lẻ tẻ nhưng thiếu sự nhất quán hay chiến lược hành động rõ ràng.

Cùng quan điểm thận trọng, Tiến sĩ Melanie Garson – Phó Giáo sư an ninh quốc tế và giải quyết xung đột tại Đại học University College London (UCL) – cho rằng Moscow đang theo đuổi “một chiến lược tính toán” nhằm củng cố thế mặc cả trên bàn đàm phán.

“Cần nhìn nhận vấn đề này từ góc độ chiến lược, rằng Nga đang đặt ra những quân bài để có thể sử dụng trong thương lượng. Nếu Mỹ thực sự định hành động cứng rắn thì chắc chắn họ sẽ không để lộ điều đó trên mạng xã hội trước”, bà nhận định.

Bà Garson cho rằng việc ông Trump đưa ra tối hậu thư cho Tổng thống Putin về một lệnh ngừng bắn khiến ông buộc phải phát tín hiệu phản hồi những tuyên bố từ phía Medvedev.

“Thông điệp về sự hiện diện của tàu ngầm, vốn có thể vẫn luôn có mặt ở đó, giúp ông Trump giữ thể diện công khai mà không tạo ra nguy cơ leo thang căng thẳng”, bà nói thêm.

Việc Nga rút khỏi INF sẽ có ý nghĩa gì trên thực tế?

Tiến sĩ March mô tả việc Nga rút khỏi INF là "sự tăng tốc của các xu hướng hiện tại", cho biết Moscow đã triển khai các tên lửa bị cấm theo hiệp ước "và có thể sẽ triển khai thường xuyên hơn".

Ông nói: “Trước đây, họ không hề ngần ngại tấn công các trung tâm đô thị bằng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa. Rào cản chính sẽ là năng lực sản xuất tên lửa của chính họ và khả năng tấn công hoặc phá hủy nó của Ukraine.

“Tình hình sẽ không thay đổi nhiều trong những tháng tới. Nhưng rõ ràng nó mở đường cho một sự leo thang mới”, ông nói thêm.

Sidharth Kaushal, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện nghiên cứu Royal United Services (Rusi) ở London, cho biết việc Nga rút quân gây ra mối đe dọa không chỉ đối với Ukraine mà còn đối với các nước láng giềng châu Âu của nước này.

“Đúng, các tên lửa phóng từ mặt đất như Oreshnik rất quan trọng, nhưng vấn đề lớn hơn của Ukraine là máy bay không người lái Shahed và tên lửa hành trình phóng từ trên không và trên biển mà họ đang phải đối phó”, ông Kaushal nói.

Khi được hỏi loại vũ khí nào gây ra mối đe dọa cho các nước châu Âu, Tiến sĩ Kaushal chỉ ra SSC-8, tên lửa hành trình của Nga khiến Mỹ phải rút khỏi INF. Ông cũng trích dẫn ví dụ về RS-26/Oreshnik, một tên lửa đạn đạo được cho là đã được sử dụng ở Ukraine để tấn công một nhà máy thuộc Pivdenmash, một nhà sản xuất hàng không vũ trụ ở Dnipro vào tháng 11/2024.

Liệu các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga có thể dẫn tới lệnh ngừng bắn ở Ukraine hay không?

Trong một tuyên bố đầu tuần này, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông đã có một cuộc đối thoại "hiệu quả" với người đồng cấp Mỹ Donald Trump. Cuộc trao đổi tập trung vào khả năng chấm dứt xung đột, gia tăng sức ép trừng phạt lên Nga, cũng như việc hoàn tất một thỏa thuận then chốt về máy bay không người lái giữa Washington và Kiev.

Tuy nhiên, trong khi giới lãnh đạo tỏ ra lạc quan, các chuyên gia chính trị vẫn giữ lập trường thận trọng. Tiến sĩ Luke March, chuyên gia về chính trị hậu Xô Viết tại Đại học Edinburgh, cho rằng không nên nuôi ảo tưởng về một đột phá ngoại giao trong tương lai gần, kể cả khi đặc phái viên Steve Witkoff sắp có chuyến thăm tới Moscow.

“Tôi không kỳ vọng điều gì mang tính đột phá từ chuyến đi đó. Các yêu sách của Nga vẫn giữ nguyên tính chất tối đa, và về cơ bản là không thể chấp nhận được – bao gồm phi quân sự hóa và trung lập hóa Ukraine. Những điều này chỉ có thể xảy ra nếu Ukraine bị tước bỏ hoàn toàn khả năng tự vệ – điều mà Nga chỉ có thể đạt được nếu chiến thắng toàn diện về quân sự, điều hiện tại vẫn còn rất xa vời, nếu không muốn nói là bất khả thi”, ông nói.

Trước câu hỏi về khả năng thực thi một lệnh ngừng bắn sau thời hạn mà Trump đặt ra cho Nga trong tuần này, Tiến sĩ March nói: “Không có gì cả. Cho đến nay, tất cả chỉ là những lời đe dọa. Tôi không cho rằng một lệnh ngừng bắn thực chất sẽ diễn ra”.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo The i Paper, RT

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/ly-do-nga-ru-bo-rang-buoc-hat-nhan-inf-truoc-han-ngung-ban-cua-ong-trump-post1220635.vov