Lý do 'những kiến trúc sư AI' được TIME bình chọn là nhân vật của Năm 2025

2 giờ trướcBài gốc

Công nghệ có sức ảnh hưởng lớn nhất trong thời đại của chúng ta

Kể từ năm 1801, các nhà lãnh đạo Mỹ đã tập trung tại Washington, D.C để tham dự lễ nhậm chức của tân Tổng thống. Đây là một ngày mang đậm truyền thống, thường quy tụ những nhân vật quyền lực nhất của đất nước. Điểm nổi bật trong sự trở lại Nhà Trắng của ông Donald Trump vào tháng 1/2025 là sự hiện diện của lãnh đạo các tập đoàn công nghệ Mỹ - những đơn vị từ lâu đã dẫn dắt thế giới.

Nhưng có một diễn biến bất ngờ diễn ra phía sau: Cùng ngày hôm đó, một công ty Trung Quốc ít tên tuổi mang tên DeepSeek đã tung ra một mô hình trí tuệ nhân tạo mới, khiến thị trường toàn cầu và Thung lũng Silicon xôn xao.

Ảnh: TIME

Ngay ngày hôm sau, những "gã khổng lồ" công nghệ như Sam Altman, Larry Ellison và Masayoshi Son đã xuất hiện tại Nhà Trắng với một thông báo chấn động. Họ cam kết đầu tư tới 500 tỷ USD để xây dựng các trung tâm dữ liệu AI trên khắp nước Mỹ, đặt tên cho dự án là Stargate. Hai ngày định mệnh đó đã báo trước cục diện của cả năm: sự cạnh tranh toàn cầu khốc liệt, những đổi mới đột phá, dòng vốn khổng lồ và sức mạnh biến đổi từ sự kết hợp giữa lợi ích công - tư.

Đây là năm mà tiềm năng trọn vẹn của trí tuệ nhân tạo bùng nổ và lộ diện hoàn toàn, đồng thời khẳng định một thực tế rằng chúng ta sẽ không còn đường lui hay quyền đứng ngoài cuộc chơi này. Bất kể câu hỏi là gì, AI chính là câu trả lời.

Chúng ta đã chứng kiến công nghệ này đẩy nhanh các nghiên cứu y học, tăng cường năng suất và dường như biến những điều không thể thành có thể. Thật khó để đọc hay xem bất cứ thứ gì mà không bắt gặp những tin tức về sự tiến bộ thần tốc của công nghệ này cùng những con người đang vận hành nó. Những câu chuyện đó đã làm dấy lên “cơn bão” tranh luận về mức độ AI tác động lên cuộc sống của chúng ta. Không một lãnh đạo doanh nghiệp nào có thể bàn về tương lai mà không nhắc đến tác động của cuộc cách mạng công nghệ này. Không một phụ huynh hay giáo viên nào có thể phớt lờ cách mà con cái hay học sinh của họ đang sử dụng nó.

Những công cụ mới này mang lại cảm giác tựa như phép thuật. Chỉ trong vài tuần qua, chúng ta biết được rằng AI có thể hỗ trợ giao tiếp với cá voi, giải quyết một bài toán hóc búa tồn tại suốt 30 năm và vượt trội hoàn toàn so với các mô hình dự báo bão truyền thống. Các hệ thống này đang được cải thiện với tốc độ chóng mặt, chỉ mất vài giây để thực hiện khối lượng công việc mà trước đây con người phải tốn hàng giờ. Theo một nghiên cứu, năng lực của AI hiện đang tăng gấp đôi gần như hai lần mỗi năm. Tốc độ tiếp nhận và ứng dụng công nghệ này chưa từng có tiền lệ.

Jensen Huang, người đứng đầu Nvidia - công ty có giá trị nhất thế giới và là một trong những lãnh đạo AI có ảnh hưởng nhất hành tinh chia sẻ với TIME: "Mọi ngành công nghiệp đều cần nó, mọi công ty đều sử dụng nó và mọi quốc gia đều cần xây dựng nó. Đây là công nghệ có sức ảnh hưởng lớn nhất trong thời đại của chúng ta".

Tuy nhiên, mọi sự tiến bộ đều đi kèm với những đánh đổi: Nguồn năng lượng khổng lồ cần thiết để vận hành các hệ thống này đang làm cạn kiệt tài nguyên. Việc làm đang dần "bốc hơi". Tin giả và sự sai lệch thông tin tràn lan khi các bài đăng và video do AI tạo ra khiến việc phân định thật - giả ngày càng khó khăn. Các cuộc tấn công mạng quy mô lớn hoàn toàn có thể xảy ra mà không cần sự can thiệp của con người.

Bên cạnh đó là sự tập trung quyền lực đáng kinh ngạc vào tay một nhóm nhỏ các lãnh đạo doanh nghiệp. Nếu lịch sử là tấm gương phản chiếu thì điều này sẽ dẫn đến cả những tiến bộ vượt bậc lẫn sự bất bình đẳng sâu sắc hơn. Các công ty AI hiện đã gắn chặt vào nền kinh tế toàn cầu hơn bao giờ hết. Đây là một canh bạc có quy mô khổng lồ và những lo ngại về một bong bóng kinh tế đang ngày càng lớn dần. Ông Trump đã nắm bắt được phần nào sự bất an của chúng ta khi phát biểu vào tháng 9/2025 rằng: "Nếu có chuyện gì thực sự tồi tệ xảy ra, hãy cứ đổ lỗi cho AI".

Những kiến trúc sư AI – Nhân vật của Năm 2025

Những ai am hiểu lịch sử đều biết rằng khoảnh khắc này đã được thai nghén từ rất lâu. 75 năm trước, một chiếc máy tính có tên Mark III đã xuất hiện trên trang bìa tạp chí TIME. Là một "cỗ máy khổng lồ" trị giá 500.000 USD được chế tạo cho Hải quân, nó gầm rú "vang hơn cả một vị đô đốc" và giúp các nhà khoa học mường tượng về một tương lai mới. Tiêu đề của bài viết năm đó là "Cỗ máy tư duy" (The Thinking Machine). Giờ đây, chúng ta đang sống chính trong thế giới mà cỗ máy tư duy ấy cùng những người kiến tạo ra nó đã xây dựng nên.

Nói về việc lựa chọn "Nhân vật của Năm", tạp chí TIME cho biết: "Nhân vật của Năm" là một trong những truyền thống lâu đời nhất của giới truyền thông. Chúng tôi đã đi một chặng đường dài kể từ khi TIME chọn Charles Lindbergh là "Người đàn ông của Năm" (Man of the Year) vào năm 1927. Quyết định đó là nỗ lực nhằm bù đắp cho việc các biên tập viên đã không đưa viên phi công này lên trang bìa sau chuyến bay vượt Đại Tây Dương mang tính tiên phong của ông. Kể từ đó, sự ghi nhận này đã liên tục phát triển khi phạm vi quan tâm ngày càng mở rộng".

TIME lý giải: "Sự lựa chọn lần này là mảnh ghép thứ ba trong chuỗi những khoảnh khắc then chốt của cuộc cách mạng công nghệ trong nửa thế kỷ qua. Sự trỗi dậy của máy tính cá nhân trong thập niên 1980 đã thay đổi hoàn toàn nền kinh tế. Sự xuất hiện của các cộng đồng kỹ thuật số đã được TIME ghi lại một cách đáng nhớ nhưng cũng đầy tranh cãi khi vinh danh "Bạn" (You) là Nhân vật của Năm 2006 với một trang bìa tráng gương. Nhìn lại quá khứ, ta mới thấy những lựa chọn đó mang tính tiên tri đến nhường nào. Giờ đây, kỷ nguyên Internet xã hội, được hiện thực hóa bởi các thiết bị kỹ thuật số cá nhân đang nhường chỗ cho một kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên của Trí tuệ Nhân tạo".

"Nhân vật của Năm" là một phương thức đầy sức mạnh để hướng sự chú ý của thế giới vào những người đang định hình cuộc sống chúng ta. Và năm nay, không ai tạo ra tác động lớn hơn những cá nhân đã hình dung, thiết kế và xây dựng nên AI. Nhân loại sẽ quyết định con đường phía trước của AI và mỗi chúng ta đều có vai trò trong việc định hình cấu trúc và tương lai của nó. Chúng ta đã huấn luyện, nuôi dưỡng AI và giờ đây, chúng ta thấy mình đang bước đi trong một thế giới ngày càng được định nghĩa bởi chính nó.

Sự phát triển của các mô hình này dựa trên những đường dẫn thần kinh, dường như mô phỏng lại chính chúng ta khi AI biết học hỏi, giao tiếp, tranh luận... Chứng kiến khả năng thực hiện những điều đó vừa đáng sợ lại vừa đáng kinh ngạc, chúng ta hiểu vẫn có sự khác biệt giữa con người và một thứ do chính chúng ta tạo ra.

"Vì những lẽ đó, chúng tôi ghi nhận một thế lực đã thống trị các dòng tít báo chí trong suốt năm qua, bất kể là theo hướng tích cực hay tiêu cực", tạp chí TIME khẳng định.

Vì đã khai mở kỷ nguyên của những cỗ máy tư duy, vì đã khiến nhân loại vừa trầm trồ thán phục vừa âu lo, vì đã chuyển đổi thực tại và vượt qua mọi giới hạn của khả năng, "Những Kiến trúc sư AI" chính là Nhân vật của Năm 2025 do tạp chí TIME bình chọn.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: TIME

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/ly-do-nhung-kien-truc-su-ai-duoc-time-binh-chon-la-nhan-vat-cua-nam-2025-post1253295.vov