Lý do SpaceX vẫn được phóng tên lửa dù liên tục phát nổ

9 giờ trướcBài gốc

SpaceX cho biết họ đang đặt mục tiêu phóng siêu tên lửa Starship trong chuyến bay thử kéo dài một giờ vào lúc 19h30 ngày 24/8 (theo giờ Mỹ). Buổi phát sóng trực tiếp sự kiện sẽ bắt đầu trước 30 phút.

Nguyên mẫu Starship không người lái sẽ bay theo kế hoạch tương tự 3 sứ mệnh trước đó, đồng thời hướng tới hoàn thành những mục tiêu thử nghiệm còn bỏ dở trong các chuyến bay ấy.

Chuyên gia lo ngại về an toàn

SpaceX đã ra mắt thế hệ Starship hiện tại vào tháng Một năm nay sau hàng loạt thử nghiệm thành công với phiên bản thu nhỏ trong năm 2024.

Nhưng kể từ khi ra mắt, tên lửa đã phát nổ 2 lần ở các đảo đông dân phía đông Florida. Những mảnh vỡ từ vụ nổ rơi xuống đường sá ở Turks, Caicos (Anh) và trôi dạt vào các bãi biển của Bahamas phía đông Mỹ.

Trong chuyến bay thử vào tháng Năm, con tàu hướng đến địa điểm hạ cánh ở Ấn Độ Dương cũng mất kiểm soát.

Đến tháng Sáu, một tàu Starship khác được gắn cố định trên bệ thử động cơ tại một cơ sở ở Nam Texas bất ngờ phát nổ, phóng ra các mảnh vỡ gây hư hại cho cơ sở hạ tầng của SpaceX.

Công nhân dựng lại hàng rào gần bệ phóng của SpaceX sau khi tàu vũ trụ Starship và Super Heavy được phóng tại Texas, Mỹ vào ngày 22/4/2023. Ảnh: Reuters.

Theo CNN ghi nhận, hàng loạt thất bại dẫn tới chỉ trích. Chính phủ Mexico đã lên tiếng cảnh báo sẽ khởi kiện công ty vì những mảnh vỡ trôi nổi quanh bờ biển của nước này. Chính phủ Anh cũng đưa ra thông báo hôm 21/8 rằng họ đang “phối hợp chặt chẽ với các đối tác chính phủ Mỹ để bảo đảm an toàn” cho các vùng lãnh thổ hải ngoại, trong đó có Turks và Caicos.

Giới chuyên gia hàng không vũ trụ và các bên liên quan cũng đang đặt câu hỏi về tính khả thi của kế hoạch đưa con người trở lại Mặt Trăng sớm nhất vào năm 2027 của Mỹ .

“Rất khó để dự đoán kết quả sẽ đi về đâu,” ông Garrett Reisman, cựu phi hành gia NASA và cố vấn của SpaceX, hiện là giáo sư kỹ thuật hàng không vũ trụ tại Đại học Nam California, nhận định. “Hoặc là nó sẽ chẳng bao giờ thành công, hoặc sẽ trở thành cuộc cách mạng cho toàn bộ tương lai của chúng ta trong không gian, kể cả địa chính trị”.

Đá và các mảnh vỡ bay xung quanh các camera từ xa khi tàu vũ trụ Starship thế hệ tiếp theo của SpaceX cất cánh tại Texas, Mỹ vào ngày 20/4/2023. Ảnh: Reuters.

Tại sao SpaceX vẫn được phép bay tiếp?

SpaceX cho biết họ đã thực hiện một số thay đổi với hệ thống Starship nhằm khắc phục sự cố trong chuyến thử hồi tháng Năm.

Những thay đổi bao gồm điều chỉnh bộ khuếch tán nhiên liệu - nguyên nhân khiến con tàu mất kiểm soát, theo bản báo cáo kỹ thuật SpaceX công bố tuần trước. Bộ khuếch tán nhiên liệu đã gặp trục trặc khiến áp suất cao hơn dự kiến tích tụ trong phần mũi tên lửa Starship.

Bất chấp loạt vấn đề gần đây, Cục Hàng không Liên bang (FAA), cơ quan cấp phép phóng tên lửa thương mại, cho biết họ đã kết thúc cuộc điều tra về sự cố gần nhất của SpaceX và tiếp tục phê duyệt cho kế hoạch phóng thử vào ngày Chủ nhật, 24/8.

Theo quy định hiện hành, FAA chỉ có nhiệm vụ bảo đảm rằng các công ty phóng tên lửa thương mại không gây nguy hiểm cho người ngoài và tài sản công cộng.

“Không có báo cáo thương tích về người dân hay thiệt hại tài sản công cộng. FAA đã giám sát và chấp thuận các kết quả điều tra do SpaceX dẫn đầu. SpaceX đã xác định các biện pháp khắc phục để ngăn sự cố tái diễn”, trích tuyên bố ngày 15/8 của FAA.

Các mảnh vỡ bay trên bầu trời sau khi tàu vũ trụ Starship của SpaceX rơi xuống và phát nổ trong không gian tại Bahamas, Mỹ vào ngày 6/3/2025. Ảnh: @_ericloosen_ (X)

Giám đốc điều hành Elon Musk đã hé lộ kế hoạch cho các phiên bản lớn hơn, tham vọng hơn, cao hơn và chở nhiều nhiên liệu hơn. Trong bản cập nhật, SpaceX nói rằng thế hệ Starship nhiều lỗi sẽ sớm được thay thế.

“Phiên bản nâng cấp hơn sẽ giải quyết được những vấn đề hiện tại, nhưng nó cũng mang lại những rắc rối mới”, ông Garrett Reisman nói.

Đáng chú ý, chính phủ Mỹ đã hỗ trợ SpaceX rất nhiều trong quá trình đẩy nhanh tiến độ thử nghiệm Starship.

Vào tháng Năm, FAA đã phê duyệt kế hoạch cho phép công ty phóng Starship lên đến 25 lần/năm ở Texas, tăng gấp 5 lần trước đó.

Và đầu tháng này, Tổng thống Donald Trump đã ban hành sắc lệnh hành pháp giảm bớt rào cản và giám sát pháp lý đối với các hoạt động tên lửa ở khu vực tư nhân, bao gồm bãi bỏ việc xem xét các tác động tới môi trường.

Trong khi đó, mức độ quan trọng dường như ngày càng tăng với mỗi chuyến bay thử Starship, khi SpaceX đang chạy đua với thời gian.

Không chỉ giám đốc Musk, NASA cũng dự định đưa các phi hành gia lên bề mặt Mặt Trăng bằng một trong những tàu Starship sớm nhất vào giữa năm 2027, trong khuôn khổ hợp đồng trị giá 2,9 tỷ USD.

“Chúng tôi đã đặt cược vào Starship”, bà Janet Petro, quyền quản trị viên NASA đến tháng 7 năm nay, cho biết. “Họ đã có một năm khó khăn nhưng SpaceX đã rất quyết liệt và kiên cường”.

“Còn SpaceX thì đặt cược sự sống còn vào Starship”, ông Reisman nói.

“Thất bại trong kế hoạch”

Nếu mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, trong chuyến bay tiếp theo của Flight 10, hệ thống phóng cao 120 mét này sẽ cất cánh từ cơ sở SpaceX ở Nam Texas và bay ra ngoài vùng biển ven bờ. Phần phía dưới của hệ thống tên lửa (được gọi là Super Heavy) sẽ được hạ cánh xuống biển ngoài khơi Texas.

SpaceX cho biết sẽ đưa bộ đẩy qua một loạt bài kiểm tra nhằm đẩy tên lửa đến giới hạn và “thu thập dữ liệu hoạt động thực tế”. Dữ liệu có thể mô phỏng một sứ mệnh tương lai không diễn ra theo kế hoạch.

Trong khi đó ở tầng trên, nơi được thiết kế để chở hàng hóa hoặc đoàn phi hành gia, lần này chỉ mang vệ tinh giả lập. Tầng trên của Starship sẽ tiếp tục bay trong không gian.

Starship sẽ cố gắng phóng 8 “vệ tinh mô phỏng”, cũng như khởi động lại một trong các động cơ tên lửa của nó trong vũ trụ. SpaceX đã thất bại trong cả 2 mục tiêu này ở 3 chuyến bay thử trước.

Tàu vũ trụ Starship thế hệ tiếp theo của SpaceX trên tên lửa đẩy Super Heavy được phóng thử nghiệm lần thứ 8 tại bệ phóng Boca Chica ở Texas, Mỹ, ngày 6/3/2025. Ảnh: Reuters.

Nhiều khả năng SpaceX vẫn sẽ coi chuyến bay thử là một “thành công” dù kết quả có ra sao.

Công ty áp dụng triết lý kỹ thuật “phát triển lặp nhanh” (rapid iterative development), nhấn mạnh việc phóng thử các nguyên mẫu tương đối rẻ trong các sứ mệnh thường xuyên, thay vì thử nghiệm trên mặt đất kéo dài hoặc các mô phỏng ít rủi ro hơn.

Vì cách tiếp cận phát triển độc đáo đó, SpaceX từ lâu đã quen với tên lửa nổ tung. Công ty cho rằng ngay cả những chuyến bay thất bại cũng giúp các kỹ sư cải thiện thiết kế Starship nhanh hơn so với các phương pháp khác.

“Cả bay thử và thử nghiệm mặt đất đều đóng góp trực tiếp cho thiết kế thế hệ tiếp theo của Starship và Super Heavy”, SpaceX nêu trong thông cáo ngày 15/8. “Còn lại 2 lần bay cho thế hệ hiện tại. Mỗi lần đều có các mục tiêu thử nghiệm để mở rộng khả năng của tên lửa. Chúng tôi hướng tới các tên lửa có thể tái sử dụng nhanh chóng và đáng tin cậy”.

Và nếu Starship vận hành thành công, không chỉ SpaceX, thậm chí cả NASA cũng được hưởng lợi.

“Cả ngành công nghiệp vũ trụ đều hy vọng và đặt cược vào sự thành công của Starship, nó sẽ là một cuộc cách mạng về chi phí”, ông Reisman nói. “Có nhiều lý do để lạc quan, đồng thời là nghi ngờ. Thật khó để dự đoán kết quả cuối cùng sẽ thế nào”.

Nguyễn An

Nguồn Znews : https://znews.vn/ly-do-spacex-van-duoc-phong-ten-lua-du-lien-tuc-phat-no-post1579598.html