Lý do vụ nạn nhân siêu bão Rai ở Philippines kiện tập đoàn năng lượng Shell đi vào lịch sử thế giới

Lý do vụ nạn nhân siêu bão Rai ở Philippines kiện tập đoàn năng lượng Shell đi vào lịch sử thế giới
6 giờ trướcBài gốc
Cảnh đổ nát sau khi siêu bão Rai tràn qua thành phố Surigao, tỉnh Surigao del Norte, Philippines, ngày 17/12/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo tờ The Guardian (Anh), một nhóm gồm 67 người sống sót sau siêu bão Rai (tên địa phương là bão Odette) tại Philippines đang chuẩn bị khởi kiện tập đoàn năng lượng và dầu khí Shell tại Tòa án Tối cao Vương quốc Anh, yêu cầu bồi thường thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra. Đây là vụ kiện dân sự đầu tiên trên thế giới liên kết trực tiếp giữa hoạt động gây ô nhiễm của doanh nghiệp và các tổn thất về người, tài sản đã xảy ra ở các quốc gia đang phát triển.
Từ thảm họa bão đến cuộc chiến đòi công lý khí hậu
Tháng 12/2021, siêu bão Rai càn quét Philippines, khiến hơn 400 người thiệt mạng, gần 3,2 triệu người phải rời bỏ nhà cửa và hơn 1 triệu căn nhà bị phá hủy. Các tỉnh miền Trung và miền Nam, như Visayas và Mindanao, bị tàn phá nặng nề - nông nghiệp đổ nát, y tế tê liệt đúng thời điểm dịch Covid-19 đang bùng phát.
Trong số những người sống sót là Trixy Elle, 34 tuổi, sống trên đảo Batasan (tỉnh Bohol). Cô kể rằng, trong đêm bão, gia đình cô phải nắm tay nhau bơi giữa nước lũ để thoát chết. “Chúng tôi sống sót nhờ nhặt được gì ăn nấy - cả xác gà, xác heo trôi dạt. Không giữ lại được gì, kể cả một bộ quần áo”, Elle kể. “Tôi thường ra biển khóc một mình để người thân không thấy tôi tuyệt vọng”.
Người dân xếp hàng chờ lấy nước sạch sau khi bão Rai tràn qua Cebu, Philippines, ngày 18/12/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Sau nhiều năm chịu đựng, Elle quyết định đứng lên. “Có thể cuộc chiến này là lý do tôi còn sống sót sau bão Odette”, cô nói. “Giờ chúng tôi đang phản công”.
Vụ kiện lịch sử chống lại Shell
Nhóm nguyên đơn gồm Elle và 66 người khác đang khởi kiện tập đoàn Shell, trụ sở chính tại London (Anh). Theo tờ The Guardian, thư khởi kiện chính thức đã được gửi cho Shell, yêu cầu tập đoàn này phản hồi trước tháng 12/2025; nếu không đạt thỏa thuận, vụ việc sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao Vương quốc Anh.
Các luật sư lập luận rằng hoạt động khai thác và tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch của Shell đã góp phần trực tiếp vào biến đổi khí hậu do con người gây ra, khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão Rai trở nên tàn khốc hơn. Họ cáo buộc Shell vi phạm quyền hiến định của người dân Philippines về môi trường trong lành, đồng thời phớt lờ trách nhiệm giảm phát thải và che giấu thông tin khoa học về khí hậu.
Tài liệu nội bộ bị rò rỉ cho thấy tập đoàn năng lượng Shell đã biết rõ tác động tiêu cực của nhiên liệu hóa thạch từ hơn 60 năm trước, nhưng vẫn tiếp tục mở rộng kinh doanh và thu lợi nhuận khổng lồ.
Tuy nhiên, người phát ngôn của Shell phủ nhận cáo buộc, cho rằng “việc nói Shell có hiểu biết đặc biệt về biến đổi khí hậu là không đúng sự thật” và rằng vấn đề này “đã được bàn luận công khai trong giới khoa học suốt nhiều thập kỷ”.
Các bằng chứng khoa học củng cố vụ kiện
Vụ kiện dựa trên những nghiên cứu khoa học mới nhất về “Khoa học truy xuất nguồn gốc khí hậu”. Một nghiên cứu độc lập của Đại học Imperial College London, Đại học Sheffield và Viện Grantham kết luận rằng biến đổi khí hậu do con người gây ra làm tăng gấp đôi khả năng xảy ra các cơn bão cực đoan như Rai.
Ngoài ra, Ủy ban Nhân quyền Philippines (CHR) từng công bố báo cáo tiên phong năm 2022, trong đó chỉ rõ 47 tập đoàn dầu khí, khí đốt và xi măng lớn nhất thế giới - bao gồm Shell - phải chịu trách nhiệm đạo đức và pháp lý đối với các thiệt hại do khủng hoảng khí hậu gây ra.
Cuộc chiến mới của công lý khí hậu
Các chuyên gia nhận định, khi hậu quả của biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, tòa án đang trở thành “chiến trường mới” cho những người sống sót tìm kiếm công lý. Luật sư Tessa Khan, Giám đốc tổ chức Uplift, nói với The Guardian: "Kiện tụng luôn là lựa chọn cuối cùng - đòi hỏi lòng can đảm phi thường. Nhưng khi các chính phủ và doanh nghiệp ở phương Bắc không thực hiện trách nhiệm của mình, người dân buộc phải tự đứng lên”.
Tại đảo Batasan ngày nay, nước biển vẫn dâng cao dù trời nắng. Người dân phải xây nhà cao hơn để tránh triều cường. Nhưng Trixy Elle và gia đình vẫn quyết bám trụ: “Động lực của tôi là tương lai của các con. Tôi không muốn chúng phải chịu cảnh khổ thêm lần nữa”.
Bảo Hân/Báo tin tức và Dân tộc
Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/ly-do-vu-nan-nhan-sieu-bao-rai-o-philippines-kien-tap-doan-nang-luong-shell-di-vao-lich-su-the-gioi-20251023151711974.htm