Lý giải cơn thịnh nộ mang tên 'Qatargate' ở Israel

một ngày trướcBài gốc

Sở dĩ nhiều người Israel tức giận vì vụ “Qatargate” gợi lên câu hỏi về xung đột lợi ích, khi mà Qatar một mặt giữ hòa khí với lãnh đạo Hamas - đối thủ “không đội trời chung” của Israel - mặt khác lại âm thầm mở rộng ảnh hưởng với Israel. Những nỗ lực gần đây của Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhằm sa thải người đứng đầu Shin Bet (cơ quan an ninh nội địa của Israel) cũng làm gia tăng sự phẫn nộ trong dư luận, bởi chính cơ quan này khởi xướng các cuộc điều tra đối với các trợ lý của ông Benjamin Netanyahu.

Từ phải sang: Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cùng hai trợ lý Eli Feldstein và Jonatan Urich

Động cơ tài chính

Theo hồ sơ tòa án, cảnh sát đang điều tra xem ông Jonatan Urich và Eli Feldstein (2 phụ tá của ông Benjamin Netanyahu) có cố gắng quảng bá hình ảnh có lợi cho Qatar trên các phương tiện truyền thông của Israel hay không. Các cố vấn truyền thông của Thủ tướng Israel bị bắt hôm 31-3-2025, sau đó ông Jonatan Urich được chuyển sang hình thức quản thúc tại gia từ ngày 7-4.

Ông Jonatan Urich nguyên là sĩ quan báo chí của quân đội Israel - một trong những chiến lược gia đáng tin cậy nhất của ông Benjamin Netanyahu - đã giúp chỉ đạo chiến lược truyền thông của Thủ tướng trong một số cuộc bầu cử gần đây. Trong cuốn tự truyện của mình, ông Benjamin Netanyahu mô tả nhân vật này giống như “người trong nhà”. Ngoài công việc trong chính phủ, ông Jonatan Urich còn làm việc cho Perception (công ty quan hệ công chúng do một cố vấn khác của Thủ tướng là Srulik Einhorn làm chủ). Khi được yêu cầu bình luận, ông Einhorn cho biết, Perception chưa bao giờ làm việc cho Qatar.

Ông Eli Feldstein cũng từng là sĩ quan báo chí quân đội và trở thành người liên lạc giữa các phóng viên quân sự với văn phòng Thủ tướng khi chiến sự giữa Israel và Hamas nổ ra. Ông từng bị bắt vào mùa thu năm ngoái trong một vụ án khác vì bị nghi ngờ đã tiết lộ thông tin mật cho một tờ báo nước ngoài.

Hồ sơ tòa án không cho thấy Qatar đã làm việc trực tiếp với các trợ lý của ông Benjamin Netanyahu. Thay vào đó, các trợ lý được ThirdCircle (một nhóm vận động hành lang có trụ sở tại Mỹ đại diện cho Qatar ở nhiều quốc gia) chỉ đạo. ThirdCircle đã trả tiền cho ông Eli Feldstein thông qua một bên trung gian là người Israel nhưng không nêu rõ ông Jonatan Urich có được trả tiền hay không và trả tiền như thế nào. Theo một tài liệu của tòa án, nhà vận động hành lang người Mỹ và ông Jonatan Urich đã tạo ra một “mối quan hệ làm ăn” để quảng bá tích cực cho Qatar và lan truyền những thông điệp tiêu cực về Ai Cập - bên trung gian quan trọng khác trong các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Còn ông Eli Feldstein bị cáo buộc được trả tiền để chuyển những thông điệp đó cho các nhà báo. Theo truyền thông Israel, 2 vị trợ lý của Thủ tướng có thể phải đối mặt với cáo buộc liên lạc với điệp viên nước ngoài, rửa tiền, hối lộ, gian lận và vi phạm lòng tin. Ngoài lợi ích tài chính, vẫn chưa rõ động cơ nào khác có thể xảy ra.

Một nhà báo Israel bị thẩm vấn trong vụ án này là Zvika Klein - Tổng Biên tập báo Jerusalem Post. Theo thông tin trên tờ Jerusalem Post đăng tuần trước, ông Zvika Klein đã đến Qatar theo lời mời của chính phủ nước này vào năm 2024, sau đó viết loạt bài về những ấn tượng của mình. Một trong số đó nêu rõ lập luận của Qatar phủ nhận ủng hộ lực lượng Hamas. Tờ báo còn cho biết, Tổng Biên tập Zvika Klein hiện đang bị cấm tiếp xúc với báo chí.

Thủ tướng Israel không phải là nghi phạm trong vụ án, nhưng ông đã bị cảnh sát thẩm vấn hơn 1 tiếng đồng hồ vào tuần trước. Trong khi đó, ông Benjamin Netanyahu vẫn chưa dứt khỏi một phiên tòa xét xử cáo buộc tham nhũng khác. Ở đó ông bị cáo buộc đã ưu đãi cho các phương tiện truyền thông để đổi lấy quà tặng và việc đưa tin tích cực cho bản thân, những cáo buộc này ông đều phủ nhận. Đáng nói, trong nhiều năm, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã phải ra hầu tòa vì cáo buộc tham nhũng dù vẫn giữ cương vị lãnh đạo giải quyết xung đột ở Gaza, Lebanon và Syria. Hiện ông đang mắc kẹt trong cuộc đối đầu với các cơ quan thực thi pháp luật Israel và khiến phe đối lập kêu gọi từ chức.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bị thẩm vấn sau khi xảy ra bê bối với hai trợ lý thân cận (Trong ảnh: Một trụ sở cảnh sát ở Thủ đô Tel Aviv, Israel)

Nguyên nhân của cơn “địa chấn”

Vụ việc được ví như cơn “địa chấn” khiến người Israel tức giận vì Qatar bị nhiều người coi là nước bảo trợ cho Hamas và không có quan hệ ngoại giao chính thức với Israel, dường như đã xâm nhập vào hành lang quyền lực của Tel Aviv. Trong nhiều năm, Qatar đã tiếp đón các thành viên cấp cao của Hamas.

Kể từ năm 2018, Qatar cũng đã gửi hơn 1 tỷ USD viện trợ cho dân thường Gaza theo sự phối hợp toàn diện với chính phủ Israel. Nhưng các nhà phân tích cho rằng, một phần số tiền đã đến tay lực lượng Hamas và giúp họ chuẩn bị cho cuộc tấn công ngày 7-10-2023. Người Israel cũng nghi ngờ ý định của Qatar vì đây là căn cứ của các nhà lãnh đạo Hamas và đài truyền hình Al Jazeera của nước này luôn lên tiếng ủng hộ Hamas. Bởi thế, những người phản đối ông Netanyahu rất tức giận khi các quan chức nắm giữ bí mật nhà nước Israel có thể đồng thời đại diện cho một quốc gia hợp tác chặt chẽ với “kẻ thù”.

“Nếu những cáo buộc được chứng minh là đúng thì đó là sự lạm dụng chức vụ” - ông Tomer Naor thuộc Phong trào Chính phủ chất lượng tại Israel nhận định. Theo ông Tomer Naor, điều đặc biệt đáng lo ngại là các tác nhân bên ngoài dường như dễ dàng tiếp cận được “vòng tròn” thân cận của Thủ tướng và các cố vấn bị cáo buộc đã truyền bá quan điểm của Qatar cho báo chí dưới hình thức thông điệp đến từ Văn phòng Thủ tướng.

Trong khi đó, Qatar - bên trung gian quan trọng của Hamas trong các cuộc đàm phán ngừng bắn với Israel - cho biết, các cáo buộc mới nhất “chỉ phục vụ cho mục đích của những kẻ tìm cách phá hoại nỗ lực hòa giải và làm suy yếu mối quan hệ giữa các quốc gia”.

Cả Ai Cập và Qatar đều đã làm trung gian giữa Hamas và Israel kể từ cuối năm 2023, nhưng họ không phải lúc nào cũng phối hợp ăn ý. Hồ sơ tòa án cho biết, 3 người đàn ông này bị tình nghi cố tình nuôi dưỡng ý tưởng Qatar đóng vai trò quan trọng hơn Ai Cập trong các nỗ lực ngoại giao nhằm đảm bảo lệnh ngừng bắn ở dải Gaza. Chính phủ Qatar đã phủ nhận cáo buộc này, ca ngợi “vai trò then chốt” của Ai Cập và nói rằng 2 nước đang “hợp tác chặt chẽ”.

Cần nói thêm, Shin Bet đã tham gia chặt chẽ vào cuộc điều tra về các trợ lý của Thủ tướng Israel. Khi ông Benjamin Netanyahu cố gắng sa thải ông Ronen Bar - Giám đốc Shin Bet vào tháng trước đã làm dấy lên nghi ngờ Thủ tướng muốn trừng phạt ông Ronen Bar vì đã theo đuổi các vụ án nói trên. Mặc dù vậy, ông Benjamin Netanyahu đã phủ nhận cáo buộc. Thủ tướng Israel cho biết, ông Ronen Bar bị sa thải vì sự đổ vỡ lòng tin giữa 2 người và vì những sai sót của Shin Bet trong thời điểm trước cuộc tấn công của Hamas vào Israel hôm 7-10-2023.

Theo tờ New York Times, cuộc đụng độ của ông Benjamin Netanyahu với Shin Bet cũng đã khuếch đại những lời chỉ trích Thủ tướng Israel đang đấu tranh quá nhiều trong cuộc chiến cá nhân để giữ ghế một cách hiệu quả. Và nó đã làm trầm trọng thêm nỗi lo ngại nỗ lực ngầm của ông Netanyahu nhằm cải tổ ngành tư pháp bắt nguồn từ bất bình cá nhân.

Yến Chi

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/ly-giai-con-thinh-no-mang-ten-qatargate-o-israel-post608776.antd