Ông Đặng Quang Hà, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Măng Đen trình bày tham luận “Giải pháp phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn đa dạng sinh học, phấn đấu đưa Măng Đen trở thành trung tâm nghỉ dưỡng thiên nhiên” tại Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030
Vùng đất hội tụ nhiều lợi thế
Nằm ở độ cao trung bình 1.200m so với mực nước biển, Măng Đen được thiên nhiên ưu đãi khí hậu ôn đới mát mẻ quanh năm, nhiệt độ trung bình 18–22°C.
Với diện tích tự nhiên gần 40.000ha, độ che phủ rừng đạt trên 75%, nơi đây sở hữu hệ sinh thái phong phú, nhiều loài động, thực vật quý hiếm cùng hệ thống hồ, thác nổi tiếng như: Pa Sỹ, Đắk Ke, Toong Đam, Toong Zơ Ri. Truyền thuyết Mơ Nâm “Bảy hồ, ba thác” từ lâu đã làm nên sức hấp dẫn riêng của Măng Đen.
Măng Đen được thiên nhiên ưu đãi với khí hậu mát mẻ quanh năm cùng nhiều cảnh quan tuyệt đẹp
Không chỉ có cảnh quan thiên nhiên, Măng Đen còn là nơi cộng cư của nhiều dân tộc thiểu số như: Kdong, Mơ Nâm, Xơ Đăng, Hrê… với bản sắc văn hóa đa dạng. Lễ hội, cồng chiêng, ẩm thực truyền thống, nghệ thuật dân gian đã tạo nên một không gian văn hóa giàu sức sống.
“Thiên nhiên ban tặng cho Măng Đen rừng xanh, khí hậu mát lành và nền văn hóa bản địa độc đáo. Đây là nền tảng để chúng tôi định hình con đường phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn đa dạng sinh học”, ông Đặng Quang Hà, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Măng Đen chia sẻ.
Từ một điểm đến được ít người biết đến, Măng Đen đã chuyển mình mạnh mẽ trở thành trung tâm du lịch, nghỉ dưỡng với hàng triệu lượt khách mỗi năm
Chỉ trong vài năm gần đây, du lịch Măng Đen đã có bước phát triển ngoạn mục. Năm 2021, lượng khách chỉ đạt 120.000 lượt, đến năm 2024 đã tăng gấp mười lần, vượt 1,2 triệu lượt; doanh thu ước đạt 1.345 tỉ đồng. Năm 2025, địa phương dự kiến cán mốc 1,5 triệu lượt khách, tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2021–2025 đạt trên 40%.
Lí do Măng Đen hút khách là bởi luôn làm mới sản phẩm du lịch, mang lại trải nghiệm mới mẻ cho du khách
Hiện xã có 143 cơ sở lưu trú với hơn 1.200 phòng, đáp ứng khoảng 6.000 lượt khách/ngày/đêm. Công suất khai thác bình quân đạt 70–75%, vào mùa cao điểm vượt 90%. Nhiều khách sạn, resort chất lượng cao đã tạo dựng thương hiệu riêng, đưa hình ảnh Măng Đen lan tỏa rộng rãi.
Song song với hạ tầng, sản phẩm du lịch cũng ngày càng đa dạng: từ du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái rừng, nông nghiệp trải nghiệm, cho đến du lịch cộng đồng, giáo dục môi trường và bảo vệ thiên nhiên. Các hoạt động như phố đi bộ, chợ phiên, kinh tế đêm, vườn đá nghệ thuật đã góp phần giữ chân du khách lâu hơn. Đến nay, tỉnh đã công nhận 8 điểm du lịch tại Măng Đen.
Du lịch cộng đồng – điểm nhấn bền vững
Trong chiến lược phát triển, Măng Đen đặc biệt coi trọng mô hình du lịch cộng đồng. Hiện đã có hai làng du lịch được công nhận là Vi Rơ Ngheo và Kon Pring, cùng ba làng đang được đầu tư phát triển: Kon Chênh, Kon Vơng Kia, Kon Tu Ma.
“Chúng tôi khuyến khích người dân vừa gìn giữ bản sắc văn hóa, vừa tham gia trực tiếp vào hoạt động du lịch. Nhờ vậy, mỗi làng hình thành sản phẩm đặc trưng, du khách có thêm nhiều trải nghiệm đa dạng”, ông Hà cho biết.
Làng du lịch cộng đồng Vi Rơ Ngheo được xây dựng nguyên bản theo văn hóa truyền thống của người Xơ Đăng
Hiện các làng du lịch cộng đồng có gần 50 cơ sở lưu trú với khoảng 130 phòng, đều do người dân bản địa quản lý. Mỗi năm, các làng thu hút khoảng 300.000 lượt khách đến lưu trú, tham quan, trải nghiệm, qua đó tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ dân.
“Du lịch cộng đồng không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn là động lực để bảo tồn văn hóa, truyền thống. Bản sắc được giữ gìn, môi trường được bảo vệ, đó mới là giá trị lâu dài”, ông Hà nhấn mạnh.
Hướng tới trung tâm nghỉ dưỡng thiên nhiên
Dù đạt nhiều thành tựu, Măng Đen vẫn còn đối diện không ít khó khăn: hạ tầng giao thông và dịch vụ chưa đồng bộ; nguy cơ phát triển nóng có thể gây áp lực lên môi trường; thiếu nguồn lực tài chính bền vững cho bảo tồn; chất lượng dịch vụ còn hạn chế; nguồn nhân lực du lịch vừa thiếu vừa yếu.
“Chúng tôi hiểu rất rõ rằng nếu phát triển quá nhanh, không kiểm soát tốt, thì tài nguyên thiên nhiên và bản sắc văn hóa sẽ bị ảnh hưởng. Vì vậy, mục tiêu phát triển phải gắn chặt với tiêu chí ‘xanh và bền vững’”, ông Hà nói.
Măng Đen đặt mục tiêu phát triển du lịch gắn với tiêu chí "xanh và bền vững"
Theo ông Đặng Quang Hà, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Măng Đen, để hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm nghỉ dưỡng thiên nhiên, xã Măng Đen đề xuất sáu nhóm giải pháp trọng tâm.
Thứ nhất, quy hoạch không gian sinh thái ba lớp. Trong đó, vùng lõi bảo tồn rừng nguyên sinh, sinh cảnh nhạy cảm; vùng đệm sinh thái kết hợp nông, lâm nghiệp hữu cơ, dược liệu và farmstay; vùng dịch vụ, cửa ngõ phát triển hạ tầng đô thị xanh, công viên chuyên đề, phố đi bộ, kinh tế đêm.
Thứ hai, bảo vệ và phát triển rừng. Địa phương phát động chương trình “Một triệu cây xanh vì Măng Đen xanh”, phấn đấu duy trì độ che phủ rừng trên 75%, đồng thời khai thác giá trị đa dụng của rừng để phát triển du lịch sinh thái và sản xuất nông, lâm kết hợp.
Khu kinh tế đêm luôn đông kín khách du lịch mỗi dịp cuối tuần
Thứ ba, đầu tư hạ tầng chiến lược. Tập trung vào các dự án trọng điểm như cao tốc Quảng Ngãi – Kon Tum, sân bay Măng Đen; phát triển hạ tầng công cộng xanh, thông minh: xe điện, trạm sạc, wifi công cộng, biển báo song ngữ thân thiện môi trường.
Thứ tư, đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Ưu tiên loại hình ít tác động đến tài nguyên như khám phá thiên nhiên, trải nghiệm nông nghiệp, văn hóa bản sắc, thể thao, chăm sóc sức khỏe. Liên kết với các trung tâm du lịch lớn hình thành chuỗi “rừng – biển – văn hóa” kết nối Măng Đen với Sa Huỳnh, Lý Sơn, Hội An, Đà Nẵng.
Thứ năm, hoàn thiện thể chế quản lý. Ban hành Bộ quy tắc ứng xử và Bộ tiêu chí du lịch sinh thái Măng Đen; tăng cường truyền thông, quảng bá hình ảnh, xây dựng thương hiệu du lịch theo định hướng “Măng Đen – Trung tâm nghỉ dưỡng thiên nhiên của Việt Nam”.
Thứ sáu, phát triển nguồn nhân lực. Chú trọng đào tạo hướng dẫn viên, lưu trú, ẩm thực, kỹ năng số, ngoại ngữ; tổ chức các lớp tập huấn ngắn hạn về phục vụ, giao tiếp, an toàn thực phẩm, ứng xử văn hóa. Đồng thời, liên kết với các trường đại học, viện nghiên cứu để hợp tác đào tạo và nghiên cứu về đa dạng sinh học.
Măng Đen luôn đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Trong đó, ưu tiên loại hình ít tác động đến tài nguyên như khám phá thiên nhiên, trải nghiệm nông nghiệp, văn hóa bản sắc
Theo quy hoạch chung đến năm 2045, Măng Đen được định hướng trở thành một trong những trọng điểm du lịch của cả nước. Tỉnh Quảng Ngãi cũng xác định nơi đây là cực tăng trưởng phía Tây, lấy du lịch làm nền tảng phát triển kinh tế, xã hội.
“Chúng tôi đặt mục tiêu đến năm 2030, Măng Đen đạt tiêu chí Khu du lịch Quốc gia, trở thành trung tâm nghỉ dưỡng thiên nhiên của Việt Nam. Đây không chỉ là khát vọng của Đảng bộ, chính quyền mà còn là mong mỏi của người dân nơi đại ngàn”, ông Hà khẳng định.
Ông Hà nhấn mạnh thêm: “Phát triển Măng Đen chỉ bền vững khi lấy bảo tồn làm nền tảng, cộng đồng là chủ thể, doanh nghiệp là động lực, Nhà nước kiến tạo – điều phối. Với quyết tâm chính trị cao và sự đồng hành của người dân, chúng tôi tin Măng Đen sẽ trở thành điểm đến sinh thái chuẩn mực, đóng góp vào tăng trưởng xanh và gìn giữ vốn tự nhiên quý giá cho thế hệ mai sau”.
NGỌC HÒA