Màng mỏng nano cho điện tử từ tính

4 giờ trướcBài gốc

Vật liệu nano mở ra nhiều tiềm năng ứng dụng trong linh kiện điện tử.

Tương lai của linh kiện điện tử

Trong cuộc đua phát triển linh kiện điện tử thế hệ mới, công nghệ spintronics mở ra hướng đi đầy triển vọng, góp phần nâng cao hiệu suất các thiết bị lưu trữ thông tin và cảm biến từ trường.

Chìa khóa của công nghệ này là khả năng kiểm soát chính xác tính chất điện - từ của vật liệu, đặc biệt là màng mỏng đa lớp từ tính. Tuy nhiên, thách thức lớn đặt ra là làm sao chế tạo được vật liệu dạng màng mỏng với cấu trúc nano trên diện tích lớn, chi phí thấp và có thể điều chỉnh linh hoạt theo yêu cầu ứng dụng.

Tại Việt Nam, nhóm nghiên cứu Viện Khoa học Vật liệu, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đã phát triển phương pháp chế tạo màng mỏng đa lớp từ tính với cấu trúc nano xốp. Giải pháp này không chỉ tối ưu hóa tương tác từ, mà còn cải thiện hiệu suất vận chuyển điện tử, tiết kiệm chi phí và có khả năng áp dụng ngay trong nước.

Theo TS Nguyễn Thị Ngọc Anh, việc tạo ra các cấu trúc nano trên diện tích lớn, đồng nhất cao là bài toán then chốt trong nghiên cứu vật liệu và công nghệ chế tạo vi mạch. Các phương pháp truyền thống như khắc chùm tia điện tử (EBL) đạt độ phân giải cao nhưng tốn kém và khó mở rộng sản xuất.

Trong khi đó, các phương pháp hiện đại như tự lắp ráp hay sử dụng đế xốp nano (AAO, ATO) trở thành lựa chọn tiềm năng nhờ khả năng tạo các mảng antidot trên diện tích lớn với chi phí thấp.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, các nghiên cứu vật liệu từ màng mỏng chủ yếu tập trung vào màng đơn lớp phẳng hoặc cấu trúc kích thước lớn (micro đến milimet), trong khi màng đa lớp cấu trúc nano với các hiệu ứng từ đặc trưng như dị hướng từ vuông góc hay trao đổi dịch theo phương vuông góc còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác.

Nhận thấy tiềm năng này, TS Nguyễn Thị Ngọc Anh cùng nhóm nghiên cứu đã được Viện Hàn lâm phê duyệt thực hiện nhiệm vụ: “Điều biến các tương tác từ và cơ chế vận chuyển điện tử phụ thuộc spin giữa các lớp trong màng mỏng từ đa lớp [Co/Pd]/X/[Co/Pd] (với X là kim loại không từ tính hoặc vật liệu kháng từ) có cấu trúc nano cho ứng dụng spintronic”, trong khuôn khổ hợp tác với Quỹ nghiên cứu cơ bản Cộng hòa Belarus.

Nhóm đã chế tạo màng mỏng dưới dạng phẳng và xốp, sử dụng đế nano xốp AAO đồng đều trên diện tích lớn, với kích thước lỗ xốp linh hoạt từ 20 đến 80 nm. Thành tựu này không chỉ tối ưu hóa tính chất từ, mà còn mở rộng cơ hội ứng dụng trong các thiết bị công nghệ cao như cảm biến từ trường siêu nhạy và bộ nhớ từ thế hệ mới.

Qua các thí nghiệm đo từ tính và từ trở, nhóm làm rõ vai trò của lớp đệm kim loại (Pd, Cu, IrMn...) trong việc điều chỉnh tương tác giữa các lớp từ tính. Đặc biệt, lớp đệm Pd với tính phân cực từ cao làm tăng cường đáng kể tương tác từ trong màng xốp, rất quan trọng trong thiết kế linh kiện spintronic hiệu suất cao.

Tiềm năng ứng dụng cao

TS Nguyễn Thị Ngọc Anh chia sẻ, thành công trong chế tạo màng mỏng đa lớp cấu trúc nano xốp không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, đơn giản hóa quy trình sản xuất, mà còn mở ra nhiều hướng ứng dụng mới cho thiết bị điện tử từ tính thế hệ tiếp theo.

Việc sử dụng màng xốp với kích thước lỗ nhỏ (dp ≤ 20 nm) giúp cải thiện đáng kể tính dị hướng từ (trường từ bền HC tăng cao) trong khi vẫn giữ nguyên các đặc trưng từ trở, thể hiện tiềm năng lớn trong tối ưu hiệu suất thiết bị spintronic.

“Thành công này không chỉ tối ưu hóa quy trình chế tạo vật liệu, mà còn mở ra nhiều ứng dụng thực tiễn, tạo tiền đề cho những tiến bộ trong công nghệ lưu trữ và cảm biến từ”, TS Ngọc Anh nhấn mạnh.

Trong lĩnh vực điện tử dân dụng và máy tính, vật liệu nano được ứng dụng rộng rãi, góp phần nâng cao chất lượng màn hình và khả năng dẫn điện. Các màn hình sử dụng lớp polymer siêu mỏng không cần đèn nền hay kính lọc như màn hình LCD truyền thống, mang lại hình ảnh sáng rõ, đồng thời có thể chế tạo màn hình dẻo, dễ dàng uốn cong.

Khả năng dẫn điện của vật liệu nano còn được ứng dụng trong các thiết bị như màn hình cảm ứng và pin mặt trời. Trong tương lai, vật liệu nano có thể giúp tăng dung lượng lưu trữ dữ liệu và kéo dài tuổi thọ pin cho máy tính và thiết bị điện tử.

Ngoài ra, vật liệu nano còn được dùng để chế tạo bao bì thân thiện môi trường từ rác thải, thay thế vật liệu tráng phủ truyền thống dựa trên dầu mỏ không tái tạo. Trong lĩnh vực năng lượng, màng mỏng nano và công nghệ quang điện góp phần nâng cao hiệu quả điện mặt trời bằng cách tăng khả năng hấp thu ánh sáng của pin mặt trời màng mỏng.

Các kết quả nghiên cứu đã được công bố trên nhiều tạp chí khoa học uy tín. Với tiềm năng ứng dụng rộng lớn, nhóm nghiên cứu kỳ vọng tiếp tục phát triển công nghệ, mở rộng hợp tác quốc tế và chuyển giao công nghệ nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp điện tử từ thế hệ mới tại Việt Nam.

Nhật Phong

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/mang-mong-nano-cho-dien-tu-tu-tinh-post744030.html