Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo: giấy tờ không thay thế được trách nhiệm

5 giờ trướcBài gốc

Công an đã giải cứu 11 cháu bé từ 9 ngày tuổi đến 3 tháng tuổi trong đường dây mang thai hộ. Ảnh: Công an cung cấp

Mang thai hộ với mục đích thương mại

Ngày 13/8/2025, Bộ Y tế ban hành Thông tư 38/2025/TT-BYT, hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định 207/2025/NĐ-CP về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Văn bản này có hiệu lực từ ngày 1/10/2025.

Theo đó, thông tư quy định về tiêu chuẩn sức khỏe của người nhận tinh trùng, noãn, phôi; quy trình giao nhận tinh trùng, noãn, phôi giữa các cơ sở, yêu cầu phải được đồng ý bằng văn bản và bảo quản, vận chuyển đúng quy chuẩn y tế; danh mục kỹ thuật tối thiểu các cơ sở cần thực hiện: chọc hút noãn, chuyển phôi, bơm tinh trùng, xét nghiệm liên quan; quản lý dữ liệu và chia sẻ thông tin: yêu cầu mã hóa và kết nối với cơ sở dữ liệu dùng chung về hỗ trợ sinh sản, bảo mật thông tin người hiến và người nhận…

Thông tư 38/2025/TT-BYT ra đời được đánh giá là những nền tảng pháp lý vững chắc để quản lý kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ với mục đích nhân đạo. Tuy nhiên, thực tế thấy rằng, văn bản pháp lý dù có chặt chẽ đến mấy cũng khó đảm bảo vô hiệu mọi lỗ hổng, chính sách nhân đạo của Nhà nước đối với các cặp vợ chồng hiếm muộn vẫn hoàn toàn có thể bị khai thác cho mục đích thương mại. Theo đó, trách nhiệm lớn nhất vẫn cứ là các cơ sở y tế, cơ quan quản lý, và người thực thi pháp luật phải biến quy định thành hiện thực, chứ không phải ra văn bản rồi để đó.

Mới đây, Cục cảnh sát hình sự Bộ Công an (C02) đã triệt phá đường dây mang thai hộ trái phép quy mô lớn, hoạt động xuyên quốc gia do người Trung Quốc tên Wang (chưa rõ lai lịch) cầm đầu. Lực lượng chức năng đã giải cứu được 11 trẻ sơ sinh từ 9 ngày tuổi đến 3 tháng tuổi.

Quá trình điều tra xác định đường dây mang thai thuê vì mục đích thương mại trên do người Trung Quốc tên Wang thành lập, cầm đầu, điều hành, chỉ đạo cho Quách Thị Thương (SN 1985, quê xã Nam Ban Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng, hiện đang ở tại xã Văn Lang, tỉnh Thái Nguyên) là đối tượng cầm đầu trong nước tổ chức thực hiện.

Thủ đoạn của đường dây mang thai hộ xuyên quốc gia này là tìm cách tiếp cận, dụ dỗ những phụ nữ dưới 35 tuổi, có hoàn cảnh khó khăn đồng ý mang thai thuê. Khi có người có nhu cầu, chúng sẽ đưa những phụ nữ đó sang Trung Quốc cấy phôi rồi đưa sang Campuchia dưỡng thai, sau đó đưa trở lại Việt Nam sinh con.

Khi những đứa trẻ ra đời, sẽ được những người nhờ mang thai thuê sang Việt Nam, làm xét nghiệm AND xác định huyết thống rồi tiến hành các thủ tục để được giao trẻ cho người mang thai thuê. Số tiền người mang thai thuê nhận là từ 300 triệu đồng/một ca. Bước đầu xác định đường dây trên đã tổ chức thực hiện hơn 100 ca mang thai hộ.

Sở dĩ có những vụ việc như trên, nhiều ý kiến cho rằng do thủ tục pháp lý phức tạp, nên nhiều cặp vợ chồng đã bỏ tiền để tìm đến các đường dây mang hộ để thực hiện mong muốn chính đáng của họ. Có cung ắt có cầu, tuy nhiên, không ít cặp vợ chồng "ngậm trái đắng" khi tiền mất, mà đứa con mình mong mỏi lại không phải con đẻ của mình. Cụ thể, cuối năm 2023, Nguyễn Thị Dung (SN 1985, trú phường Thịnh Đán, TP Thái Nguyên) đã bị bắt tạm giam để tiếp tục điều tra hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Dung là môi giới cho một cặp vợ chồng ở Đà Nẵng để tìm người mang thai hộ. Cặp vợ chồng này đã bỏ ra hơn 1 tỷ đồng để nhờ mang thai hộ, nhưng kết quả lại là đứa trẻ không có quan hệ ADN với họ.

Cần có sự phối hợp khẩn trương và đồng bộ

Từ các vụ án liên quan đến mang thai hộ đã xảy ra, chuyên gia tội phạm học, Tiến sĩ, Trung tá Đào Trung Hiếu nhận định, đây là loại tội phạm rất khó phát hiện, đấu tranh. Các đối tượng thường móc nối với nhân viên tại một số cơ sở y tế để thực hiện hành vi mang thai hộ trong một đường dây khép kín. Từ khâu dụ dỗ, tiếp cận, cấy ghép phôi, noãn đều được các đối tượng cấu kết với nhau một cách chặt chẽ. Đặc biệt, các đối tượng đều làm giả các giấy tờ, tài liệu, biến việc mang thai hộ thành hoạt động vì mục đích nhân đạo để thực hiện các thủ thuật cấy ghép tại các bệnh viện…

Như vậy, thực tiễn đã cho thấy rõ luật chặt đến mấy nếu không được thực thi nghiêm minh, vẫn có thể bị lợi dụng, biến thành công cụ trục lợi, gây nguy hại đến người mẹ, trẻ em và toàn xã hội. Vì thế, từ khâu triển khai đến giám sát, từ y tế đến pháp luật, cần có sự phối hợp khẩn trương và đồng bộ.

Theo luật sư Bùi Quang Thu, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, để thông tư thực sự có ý nghĩa, các cơ sở y tế cần thực hiện nghiêm công tác khám, hội chẩn theo tiêu chuẩn của thông tư; thiết lập hệ thống giám sát nội bộ, kiểm tra chéo và báo cáo định kỳ dữ liệu hỗ trợ sinh sản lên cơ sở dữ liệu chung. Đồng thời tổ chức đào tạo quy trình cho bác sĩ, cán bộ y tế và cán bộ hành chính để phòng ngừa vi phạm.

Ngoài ra theo luật sư, cần có chế tài xử phạt thật nặng đối với hành vi môi giới, dụ dỗ người khác thực hiện mang thai hộ vì mục đích thương mại. Luật cũng cần hoàn thiện những điều khoản chi tiết để xử lý nghiêm tội phạm lợi dụng chính sách nhân đạo của Nhà nước để làm những việc trái luân thường đạo lý này.

Minh Dương

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/mang-thai-ho-vi-muc-dich-nhan-dao-giay-to-khong-thay-the-duoc-trach-nhiem-428007.html