Công khai tiêu chí lựa chọn tư nhân làm dự án trọng điểm quốc gia
Trong kỷ nguyên mới của dân tộc, kinh tế tư nhân được xác định là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Cùng với kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân giữ vai trò nòng cốt để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường. Thúc đẩy khu vực này lớn mạnh và bứt phá sẽ là đòn bẩy cho nền kinh tế Việt Nam đạt tăng trưởng cao hướng tới tăng trưởng hai con số trong năm tiếp theo.
Tại phiên họp Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban chỉ đạo đã nhấn mạnh, cần mạnh dạn, tin tưởng giao việc khó cho tư nhân, để các doanh nghiệp tư nhân tham gia làm các công trình trọng điểm quốc gia, tham gia đầu tư, xây dựng các công trình hạ tầng lớn. Chỉ đạo này của người đứng đầu Chính phủ được coi là “hiệu lệnh xé rào” để tư nhân có cơ hội phát huy năng lực, khả năng sáng tạo của mình.
Mạnh dạn giao tư nhân làm các dự án, công trình trọng điểm quốc gia
Theo TS. Nguyễn Quốc Việt, chuyên gia chính sách công, Giảng viên Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, trong chiến lược thúc đẩy các chính sách công nghiệp, các quốc gia Đông Á, Đông Nam Á cũng đã thực hiện chính sách đặt hàng các doanh nghiệp tư nhân lớn làm các công trình, dự án trọng điểm quốc gia, việc này nhằm thúc đẩy năng lực cạnh tranh của nền kinh tế thông qua chính sách công nghiệp đầu tư vào hạ tầng kết hợp nâng cao năng lực kinh tế nội địa nhất là các doanh nghiệp tư nhân trong nước.
Việt Nam khi thực hiện chính sách này, điều kiện cần là phải có quy hoạch để xác định đúng, trúng lĩnh vực, công trình trọng điểm cần ưu tiên theo từng giai đoạn, phù hợp với nguồn lực đầu tư. Bởi việc này bao gồm sự phối kết hợp giữa đầu tư công và sự tham gia đầu tư của khu vực tư nhân, vì vậy cần “đi từng ngành, gõ đúng quy hoạch” để tạo hiệu quả cho nền kinh tế, làm sao cả Nhà nước và doanh nghiệp cùng chung tay làm. Đây là cơ sở để các doanh nghiệp tư nhân vươn lên khi được tham gia vào các công trình trọng điểm, trọng tâm như vậy.
TS. Việt cũng nhấn mạnh rằng, doanh nghiệp tư nhân được lựa chọn phải là những doanh nghiệp có tiềm năng, kinh nghiệm đã từng làm các công trình, dự án trọng điểm hoặc có khả năng dẫn dắt xu hướng và lan tỏa sang các ngành, doanh nghiệp khác. Để thực hiện việc đặt hàng doanh nghiệp tư nhân, cần xác định, công khai rõ ràng các tiêu chí lựa chọn cũng như giới hạn, phạm vi cụ thể đặt hàng cho các doanh nghiệp, để làm sao doanh nghiệp lớn làm công việc lớn, doanh nghiệp nhỏ làm phần công việc vừa và nhỏ - tránh tình trạng doanh nghiệp lớn bao trọn hết, còn doanh nghiệp nhỏ không có cơ hội để phát triển.
Tạo cơ chế thông thoáng để tư nhân yên tâm tham gia
Khi tư nhân được giao làm các dự án, công trình trọng điểm quốc gia sẽ giúp doanh nghiệp được cọ xát, tích lũy kinh nghiệm, nâng cao năng lực cạnh tranh, từ đó lớn mạnh trở thành những doanh nghiệp đầu tàu, dẫn dắt. Một khi đã mạnh dạn tin tưởng giao cho tư nhân, việc quan trọng nhất tiếp theo đó là tạo cơ chế thông thoáng để doanh nghiệp thuận lợi triển khai.
Theo TS. Nguyễn Quốc Việt, điều cốt lõi của việc đặt hàng tư nhân làm các công trình, dự án trọng điểm quốc gia là làm sao rà soát, điều chỉnh, đồng bộ hóa được các Luật liên quan tới đầu tư, kinh doanh, thí dụ như Luật Đầu tư công, Luật Hợp tác công-tư (PPP) và Luật Đấu thầu, vì từ khi có Luật về hợp tác công-tư, không có nhiều các dự án công-tư được triển khai do những rào cản mâu thuẫn giữa các luật đầu tư công, hợp tác công-tư, đấu thầu.
“Bên cạnh đó, chắc chắn phải có chính sách khuyến khích, ưu đãi cụ thể cho những đơn đặt hàng, thí dụ như là tiếp cận các nguồn lực về vốn, đất đai, lao động và chính sách về thuế cũng như rút gọn quy trình thủ tục. Việc này đến từ hai phía, đó là cơ quan quản lý và chính quyền địa phương với mô hình sáng tạo về cải cách, đơn giản hóa các thủ tục hành chính để tạo sự thông thoáng cho doanh nghiệp thực hiện”, TS. Việt nhấn mạnh.
Cần chuẩn bị cơ chế, chính sách, quy trình thủ tục rút gọn, tạo thuận lợi để tư nhân thực hiện các dự án trọng điểm
Việc giao tư nhân thực hiện các dự án lớn, đặc biệt trong lĩnh vực hạ tầng, sẽ thúc đẩy sự phát triển kinh tế vĩ mô, tận dụng nguồn nguyên vật liệu trong nước, giảm phụ thuộc vào nước ngoài, tiết kiệm chi phí và quản lý được tiến độ cũng như chất lượng các công trình. Các doanh nghiệp tư nhân sẽ có cơ hội nâng cao năng lực, cải thiện công nghệ. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho nền kinh tế mà còn giúp hình thành một môi trường kinh doanh cạnh tranh, khuyến khích đổi mới sáng tạo hiệu quả.
Nghị quyết 68 đề ra nhiệm vụ, mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia như đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, công nghiệp mũi nhọn, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, công nghiệp quốc phòng, an ninh hoặc những nhiệm vụ khẩn cấp, cấp bách.
Bà Lý Kim Chi, lãnh đạo một doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, cho biết, từ khi có Nghị quyết 68, tinh thần của cộng đồng doanh nghiệp rất phấn khởi vì sự đổi mới trong quan điểm, nhận thức cũng như các giải pháp để phát triển kinh tư nhân đã đề ra trong Nghị quyết. Doanh nghiệp rất mong chờ kết quả từ việc đưa Nghị quyết vào cuộc sống.
“Chúng tôi thấy mình có tinh thần phấn đấu và phát triển mạnh hơn cũng như nhìn thấy tương lai tốt hơn cho doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên làm thế nào để Nghị quyết, các chính sách thực hiện Nghị quyết đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, từ đó thúc đẩy được tư nhân phát triển. Phải làm sao để doanh nghiệp thấy được sự hỗ trợ chính sách của Nhà nước một cách thực chất nhất chứ không phải cảm nhận sự hỗ trợ trên giấy”, bà Chi cho hay.
Nhiều chuyên gia về chính sách công cho rằng, nếu Nhà nước đã tin tưởng đặt hàng tư nhân làm các dự án lớn, trọng điểm của quốc gia, thì cần chuẩn bị sẵn hệ thống các cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính thuận lợi để tư nhân có thể thực hiện ngay. Nếu lại tiếp tục vướng mắc ở khâu chờ ban hành cơ chế, chính sách thì mới làm – như vậy sẽ không hiệu quả, tiến độ các dự án lại dậm chân tại chỗ, gây lãng phí nguồn lực.
Lê Thanh-CTV Phượng Ngọc/VOV.VN